Οι κοινοβουλευτικές εκλογές στο Ιράκ της 11ης Νοεμβρίου άφησαν τον πρωθυπουργό Mohammed Shia al‑Sudani στην πρώτη θέση, αλλά με αβέβαιο μέλλον καθώς καμία παράταξη δεν εξασφαλίζει απόλυτη πλειοψηφία. Η Τουρκία θα πρέπει να διαχειριστεί τις σχέσεις της με την επόμενη κυβέρνηση με λεπτούς χειρισμούς, προστατεύοντας τα δικά της στρατηγικά συμφέροντα ενώ παράλληλα αντιπαρέρχεται τη διαρκή επιρροή φιλοϊρανικών παρατάξεων.

Αν και ο συνασπισμός του Sudani, με το όνομα "Ανασυγκρότηση και Αλλαγή", εμφανίστηκε επικεφαλής, σιιτικές παρατάξεις υπέρ του Ιράν, όπως το μπλοκ του Nouri al‑Maliki "State of Law" και άλλα μέλη του Coordination Framework, παραμένουν ουσιαστικά ρυθμιστές στη Βουλή.

Η Τουρκία θεωρεί το αποτέλεσμα ευκαιρία για συνέχεια στη συνεργασία σε θέματα ασφάλειας και διαμοιρασμού υδάτινων πόρων, επιδιώκοντας στενότερους δεσμούς με τη Βαγδάτη και την προστασία των δικών της περιφερειακών συμφερόντων. Ωστόσο, θα πρέπει να συνεκτιμήσει την επιρροή του Ιράν και τον πιθανό αντίκτυπο εντάσεων ΗΠΑ-Ιράν στο πολιτικό σκηνικό.

Το Ιράκ διεξήγαγε την έκτη του κοινοβουλευτική εκλογική διαδικασία μετά την εισβολή του 2003, υπό αυστηρά μέτρα ασφάλειας και με φόντο τη γενική ένταση μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν. Πάνω από 7.700 υποψήφιοι διεκδίκησαν 329 έδρες, ενώ η συμμετοχή έφτασε επίσημα στο 56,11% — γεγονός που ο Sudani πανηγύρισε ως ένδειξη ανανεωμένης πολιτικής εμπιστοσύνης. Στις προηγούμενες εκλογές, η προσέλευση είχε πέσει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα (43%).

Παρά το συγκριτικό πλεονέκτημα της παράταξης Sudani, η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση θα αναγκαστεί να σχηματίσει συμμαχίες με κουρδικά και σουνιτικά μπλοκ. Οι σιιτικές παρατάξεις του Coordination Framework, οι οποίες στηρίζονται ανοιχτά στο Ιράν, παραμένουν οι ισχυρότεροι ρυθμιστές και διεκδικητές κρίσιμων χαρτοφυλακίων εντός της Βουλής.

Η τουρκική κυβέρνηση οραματίζεται μια νέα φάση "πραγματιστικής συνεργασίας" με τη Βαγδάτη, δρομολογώντας συμφωνίες για τα σύνορα, την υδροδότηση και την ενεργειακή διασύνδεση. Σημαντικό σημείο αναφοράς αποτελεί το ιστορικό μνημόνιο που υπέγραψαν οι δύο πλευρές τον Αύγουστο, προβλέποντας την κατασκευή νέων φραγμάτων και υδροδοτικών υποδομών — συμφωνία που η τουρκική πλευρά θεωρεί ως ορόσημο για τη σταθερότητα στην περιοχή.

Όμως η τουρκική διπλωματία δεν υποτιμά τη σοβαρή παρουσία της Τεχεράνης. Είναι κοινώς αποδεκτό ότι το Ιράν ελέγχει στρατηγικά τμήματα του σιιτικού τοπίου στο Ιράκ, ενώ οι ένοπλες ιρακινές μονάδες Hashd al‑Shaabi, πιστές στην Τεχεράνη, συνεχίζουν να ασκούν επιρροή στην ασφάλεια και την πολιτική του κράτους.

Οι πρόσφατες εκλογές επιβεβαιώνουν ότι, παρά τη συγκρατημένη δημόσια εικόνα, οι φιλοϊρανικές δυνάμεις "κρατούν τα ηνία": Οι πολιτικές αντιπαλότητες εντείνουν τη ρευστότητα, αλλά δεν αμφισβητούν τη θέση του Ιράν ως κρίσιμου παίκτη σε κάθε μελλοντικό κυβερνητικό σχήμα.

Με το κοινοβούλιο έντονα κατακερματισμένο, οι διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης είναι μαραθώνιες. Ο Sudani, που διατηρεί σχέσεις τόσο με τη Δύση όσο και με το Ιράν, θα χρειαστεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε ανταγωνιστικές απαιτήσεις. Η Τουρκία, για να εξασφαλίσει τα συμφέροντά της σε θέματα συνόρων, νερού και ασφάλειας, προσπαθεί να παραμείνει ανοιχτή συνομιλήτρια και του ίδιου και όλων των μεγάλων παραγόντων του Ιράκ.

Η Άγκυρα παρακολουθεί ιδιαίτερα τις εξελίξεις γύρω από την πολιτική του PKK στο βόρειο Ιράκ. Πρόσφατα, οι ιρακινές αρχές προέβησαν σε ηχηρές εξαγγελίες περί διάλυσης υποδομών του PKK στη χώρα – ένδειξη ανταπόκρισης στα αιτήματα της τουρκικής πλευράς. Παρ’ όλα αυτά, η πραγματική επιρροή της Τεχεράνης παραμένει το κλειδί: Οι φιλο-ιρανικές ομάδες έχουν βαθιές διασυνδέσεις με δυνάμεις ασφαλείας και ένοπλες πολιτοφυλακές, με το Ιράν να εξακολουθεί να ρυθμίζει ζητήματα που φτάνουν στον σκληρό πυρήνα της ιρακινής κυριαρχίας.

Για τον Sudani, το πολιτικό μέλλον του εξαρτάται από το κατά πόσο θα καταφέρει να χτίσει συμμαχίες μεστήριξη τόσο από τους σιίτες και όσο και από τους Κούρδους και σουνίτες—βασικούς παίχτες για μια λειτουργική κυβέρνηση. Οποιαδήποτε αβεβαιότητα ή αναταραχή στις ισορροπίες μεταξύ Ιράν και Τουρκίας μπορεί να δημιουργήσει νέα προβλήματα για τη σταθερότητα του Ιράκ και την ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία έχει ενισχύσει τη διπλωματική της δραστηριότητα, εξασφαλίζοντας συνεχείς επαφές με εξέχουσες ιρακινές πολιτικές και θρησκευτικές προσωπικότητες. Η υπογραφή συμφωνίας για την επέκταση συνεργασίας στους τομείς της ασφάλειας και των υδάτινων πόρων θεωρείται μια από τις σημαντικότερες εξελίξεις των τελευταίων ετών, δημιουργώντας εύθραυστες αλλά υπαρκτές ελπίδες για σταθερότητα.

Ωστόσο, η ιρανική επιρροή διατρέχει οριζόντια σχεδόν όλες τις σιιτικές παρατάξεις και την επίσημη ιρακινή πολιτική, επιβάλλοντας περιορισμούς στις κινήσεις όλων των δυτικών ή περιφερειακών παικτών, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας. Κάθε διαπραγμάτευση και κάθε προσπάθεια συνεργασίας είναι αναγκασμένη να λάβει υπόψη το "βέτο της Τεχεράνης", όπως πλέον αποκαλείται σε διπλωματικούς κύκλους της Άγκυρας.

Παράλληλα, οι τουρκικές και ιρακινές αρχές, με αμερικανική στήριξη, εστιάζουν στη σταδιακή εκκαθάριση των τρομοκρατικών εστιών του PKK στον βορρά και τη διασφάλιση των αγωγών και των δικτύων μεταφοράς ενέργειας – ζητήματα που αποτελούν προτεραιότητα και για τους τρεις συμμάχους.

Οι επόμενοι μήνες θα κρίνουν αν το νέο πολιτικό σκηνικό στο Ιράκ θα οδηγήσει σε σταθερότητα και βαθύτερη συνεργασία ή αν η εύθραυστη ισορροπία θα ανατραπεί από τοπικούς ανταγωνισμούς και εξωτερικές παρεμβολές — κυρίως από το Ιράν, αλλά και τις ΗΠΑ.

Σε τελική ανάλυση, η Άγκυρα έχει επίγνωση ότι μια μακροπρόθεσμη συνεργασία με το Ιράκ απαιτεί σταθερούς συμβιβασμούς και διαρκή πολιτική εγρήγορση. Οποιοσδήποτε νέος πρωθυπουργός θα κληθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε ανίσχυρες εθνικές παρατάξεις, ισχυρές φιλοϊρανικές δυνάμεις και το διαρκές ενδιαφέρον των ξένων περιφερειακών αλλά και δυτικών παικτών.

Η Τουρκία έχει επενδύσει σε projects και συμφωνίες που αγγίζουν τη ραχοκοκαλιά των σχέσεων ασφαλείας, οικονομίας και ύδρευσης, ενώ ταυτόχρονα πιέζει για στοιχεία σταθερότητας σε πιο αβέβαια πεδία, όπως αυτό της καταπολέμησης του PKK. Εάν η νέα κυβέρνηση Sudani ή οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση λειτουργήσει ως γέφυρα ανάμεσα στα σιιτικά, κουρδικά και σουνιτικά μπλοκ, μπορεί να προκύψει μια εποχή σύγκλισης που θα αφήσει περιθώριο στην Τουρκία να εμβαθύνει τη στρατηγική της στην περιοχή.

Αναλυτές εκτιμούν πως, αν και η ιρανική επιρροή είναι σήμερα πιο ισχυρή από ποτέ, η Τουρκία και το Ιράκ μπορούν να βρουν κοινά σημεία στο πεδίο της ασφάλειας, των υδάτων και της ενέργειας. Τα επόμενα βήματα θα δείξουν αν η "μάχη της επιρροής" καταλήξει σε συνεργασία ή σε νέο κύκλο αντιπαραθέσεων, με τον Sudani να βρίσκεται στο επίκεντρο των ζυμώσεων.

Την ίδια ώρα, Δύση και Ιράν παραμένουν διατεθειμένοι να ασκήσουν κάθε δυνατή πίεση, με το Ιράκ να λειτουργεί για ακόμη μια φορά ως κρίκος που ενώνει ή και διασπά τα στρατηγικά σχέδια των γειτονικών δυνάμεων. Για την Τουρκία, η νέα "μεταεκλογική εποχή" θα είναι δοκιμασία γεωπολιτικής αντοχής — με αβέβαιη κατάληξη. Μάχη γεωπολιτικής: "Σιωπηλή εισβολή" του Ιράν στο νέο κοινοβούλιο του Ιράκ - Θα καταφέρει η Τουρκία να επιβάλει τη στρατηγική της;

Π.Κ.