Η νέα αμερικανορωσική πρόταση ειρήνης για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία απορρίφθηκε ως "παράλογη" και απαράδεκτη από αξιωματούχους στο Κίεβο, εν μέσω συνομιλιών του Βολοντίμιρ Ζελένσκι με υψηλόβαθμη αντιπροσωπεία του αμερικανικού στρατού, στο τέλος των οποίων ο Ουκρανός πρόεδρος τόνισε ότι δέχεται το προσχέδιο ως "βάση συζήτησης" και ότι θα συνομιλήσει επ' αυτού εντός των ημερών με τον Ντόναλντ Τραμπ.

Σκληρή απόρριψη του σχεδίου και κατηγορίες για "πρόκληση"

Οι Ουκρανοί αξιωματούχοι είπαν ότι η πρόταση, η οποία φέρεται να συντάχθηκε από τον Κιρίλ Ντμίτριεφ - στενό σύμμαχο του Βλαντίμιρ Πούτιν - και τον ειδικό απεσταλμένο του Ντόναλντ Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, αποτελεί "πρόκληση" με σκοπό να δημιουργήσει διχασμό και να "αποπροσανατολίσει" τους συμμάχους της Ουκρανίας.

"Προς το παρόν δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το Κρεμλίνο είναι έτοιμο για σοβαρές διαπραγματεύσεις. Ο Πούτιν προσπαθεί να κερδίσει χρόνο και να αποφύγει τις αμερικανικές κυρώσεις", δήλωσε ο Ολεξάντρ Μερέζκο, πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής εξωτερικής πολιτικής της Ουκρανίας. Απαξίωσε δε τον Ντμίτριεφ ως "ανύπαρκτη προσωπικότητα".

Ο α' αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας, Σεργκίι Κισλίτσια, χαρακτήρισε την πρωτοβουλία μη ρεαλιστική. Υπέδειξε ότι πρόκειται για μια κλασική σοβιετικού τύπου επιχείρηση πληροφόρησης που στόχο έχει να επηρεάσει την κοινή γνώμη και να σπείρει πανικό.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η εκτεταμένη πρόταση των 28 σημείων μοιάζει έντονα με τις απαιτήσεις της Μόσχας αμέσως μετά τη ρωσική εισβολή στις αρχές του 2022. Λέγεται ότι συντάχθηκε από Ρώσους και Αμερικανούς αξιωματούχους, με την υποστήριξη του Τραμπ. Το Κίεβο δεν ενημερώθηκε. Ευρωπαίος διπλωμάτης είπε ότι στις Βρυξέλλες και στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες έμαθαν για το σχέδιο "όταν άνοιξαν την τηλεόραση".

Κίνδυνος για την ουκρανική κυριαρχία

Το σχέδιο προβλέπει να παραχωρήσει η Ουκρανία στη Ρωσία το βόρειο τμήμα της περιοχής του Ντονμπάς, το οποίο σήμερα ελέγχει, καθώς και να μειώσει στο μισό το μέγεθος του στρατού της. Η Ουκρανία θα έπρεπε επίσης να εγκαταλείψει τα όπλα μακράς εμβέλειας, τα οποία χρησιμοποιεί για να πλήττει στρατιωτικούς στόχους μέσα στη Ρωσία.

Ξένα στρατεύματα δεν θα επιτρέπονταν στο ουκρανικό έδαφος - μια προϋπόθεση που αποκλείει ειρηνευτική δύναμη υπό βρετανική και γαλλική ηγεσία. Ωστόσο, σύμφωνα με το Axios, οι ΗΠΑ θα παρείχαν αόριστες "εγγυήσεις ασφαλείας".

Η ρωσική γλώσσα και η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία θα αποκτούσαν επίσημο καθεστώς στην Ουκρανία, σύμφωνα με πάγιες απαιτήσεις του Κρεμλίνου.

Ουκρανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι το έγγραφο ισοδυναμεί με παράδοση και ουσιαστικό τέλος της ουκρανικής εθνικής κυριαρχίας. Η πρόταση έρχεται σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την αποτυχημένη προσπάθεια των ρωσικών στρατευμάτων να καταλάβουν το Κίεβο και ενώ οι προσπάθειες της κυβέρνησης Τραμπ να τερματίσει τη σύγκρουση παραμένουν σε τέλμα.

Την Πέμπτη, ο Ζελένσκι συναντήθηκε με τον Αμερικανό υπουργό Στρατού, Νταν Ντρίσκολ, τον οποίο ο Τραμπ όρισε την προηγούμενη εβδομάδα ως "ειδικό εκπρόσωπο". Ο Ντρίσκολ βρίσκεται σε αποστολή συλλογής πληροφοριών στο Κίεβο, με εντολή να εξετάσει την πορεία του πολέμου και την ουκρανική παραγωγή drones. Δεν είναι σαφές αν οι συνομιλίες περιλάμβαναν το αμερικανικό σχέδιο.

Ο Κιθ Κέλογκ, ειδικός αντιπρόσωπος του Τραμπ για την Ουκρανία, φέρεται να ανακοίνωσε την παραίτησή του, δηλώνοντας ότι θα αποχωρήσει τον Ιανουάριο του 2026 μετά από έναν χρόνο στη θέση. Ο Κέλογκ θεωρείται γενικά φιλικός προς την Ουκρανία και ως εκ τούτου είχε αποκλειστεί από τις απευθείας αμερικανορωσικές συνομιλίες.

Οι πολιτικές αναταράξεις στο Κίεβο και οι διεθνείς αντιδράσεις

Η ανανεωμένη προσπάθεια του Λευκού Οίκου να πιέσει για σημαντικές ουκρανικές παραχωρήσεις έρχεται σε δύσκολη στιγμή για τον Ζελένσκι, ο οποίος βρίσκεται αντιμέτωπος με το μεγαλύτερο πολιτικό σκάνδαλο από το 2019, όταν ανέλαβε την προεδρία της Ουκρανίας.

Ο πρώην επιχειρηματικός του συνεργάτης, Τιμούρ Μίντιτς, και τουλάχιστον δύο υπουργοί κατηγορούνται για συμμετοχή σε εκτεταμένο σκάνδαλο δωροδοκίας. Αρκετοί βουλευτές του κόμματος "Υπηρέτης του Λαού" κάλεσαν τον Ζελένσκι να αποπέμψει τον ισχυρό διευθυντή του προεδρικού γραφείου του, Αντρίι Γερμάκ.

Δυτικός διπλωμάτης είπε ότι οι Ρώσοι προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την πολιτική κρίση. "Φαίνεται πως ο Ντμίτριεφ προώθησε αυτό το σχέδιο σε μια στιγμή αδυναμίας για τον Ζελένσκι. Οι Ρώσοι είναι καλοί στο να αξιοποιούν καταστάσεις", είπε. "Μοιάζει με κάθε άλλη ρωσική πρόταση. Δεν νομίζω ότι θα έχει τύχη στην Ουκρανία".

Ο διπλωμάτης ανέφερε ότι οι ρωσικές απαιτήσεις σχετικά με τη ρωσική γλώσσα αποτελούν "δόλωμα" που το Κρεμλίνο θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί αργότερα. Πρόσθεσε ότι η πρόταση δεν παρέχει τις απαραίτητες εγγυήσεις ασφαλείας που θα απαιτούσε η Ουκρανία από ΗΠΑ και Ευρωπαίους για να στηρίξει οποιαδήποτε συμφωνία.

Ευρωπαίοι ηγέτες που συνεδρίαζαν στις Βρυξέλλες δήλωσαν ότι δεν είχαν προειδοποιηθεί για τη νέα πρωτοβουλία του Λευκού Οίκου. Μία πηγή σημείωσε ότι η κυβέρνηση Τραμπ δεν παρέχει πλέον άμεση στρατιωτική βοήθεια στο Κίεβο, γεγονός που μειώνει την ικανότητά της να επιβάλει στην Ουκρανία μια συμφωνία φιλική προς τη Μόσχα.

"Χαιρετίζουμε τις προσπάθειες για ειρήνη, αλλά η Ευρώπη είναι ο κύριος υποστηρικτής της Ουκρανίας και φυσικά διακυβεύεται η ευρωπαϊκή ασφάλεια. Επομένως, περιμένουμε να υπάρξει διαβούλευση", είπε ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών, Ράντοσλαβ Σικόρσκι.

Η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ, Κάγια Κάλας, είπε ότι η Ευρώπη καλωσορίζει κάθε προσπάθεια για μια μακροχρόνια και δίκαιη ειρηνική διευθέτηση, αλλά τόνισε: "Για να λειτουργήσει οποιοδήποτε σχέδιο, πρέπει να συμφωνήσουν οι Ουκρανοί και οι Ευρωπαίοι".

Η βρετανική κυβέρνηση δήλωσε ότι υποστηρίζει την επιθυμία του Τραμπ να "τερματίσει αυτόν τον βάρβαρο πόλεμο", αλλά υπογράμμισε ότι "μόνο ο ουκρανικός λαός μπορεί να καθορίσει το μέλλον του" και ότι η Ρωσία θα μπορούσε να σταματήσει τις εχθροπραξίες "αύριο", αποσύροντας τα στρατεύματά της και τερματίζοντας την "παράνομη εισβολή" της.

Ο αναπληρωτής προσωπάρχης του Λευκού Οίκου, Στίβεν Μίλερ, αρνήθηκε να σχολιάσει το σχέδιο. "Θα συμφωνούσα ότι αυτό αποτελεί ζήτημα που ο πρόεδρος εξακολουθεί να θέτει στην κορυφή των στόχων εξωτερικής πολιτικής - να επιτευχθεί μια διευθέτηση του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας, ώστε να υπάρξει ειρήνη στην Ευρώπη και να σταματήσει η σφαγή αθώων", είπε.

Οι αμερικανικές προσπάθειες μεσολάβησης έχουν συναντήσει εμπόδια από τότε που ο Τραμπ συναντήθηκε με τον Πούτιν στην Αλάσκα τον Αύγουστο. Στη συνέχεια ο Αμερικανός πρόεδρος επέβαλε κυρώσεις στη ρωσική πετρελαϊκή βιομηχανία, προσπαθώντας να πιέσει τον Πούτιν να επανέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Ο Τραμπ είπε τον περασμένο μήνα ότι "παγώνει" το σχέδιό του για συνάντηση με τον Ρώσο πρόεδρο στη Βουδαπέστη γιατί δεν θέλει αυτή να "αποδειχθεί χάσιμο χρόνου". Την Τετάρτη, ο Ζελένσκι και ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν συναντήθηκαν στην Άγκυρα, σημειώνοντας ότι παραμένουν δεσμευμένοι στην αναζήτηση ειρηνικής λύσης.

Τους τελευταίους μήνες, η Ρωσία έχει εντείνει τις συστηματικές επιθέσεις της στις ουκρανικές ενεργειακές υποδομές, βυθίζοντας μεγάλο μέρος της χώρας στο σκοτάδι. Την Τετάρτη βομβάρδισε πολλές πόλεις στα δυτικά, συμπεριλαμβανομένου του Τερνόπιλ, όπου 26 άνθρωποι -ανάμεσά τους τρία παιδιά- σκοτώθηκαν στα σπίτια τους.