Του Χάρη Φλουδόπουλου

Η νέα έκδοση του World Energy Outlook 2025 (WEO 2025) του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ) δημοσιεύεται σε μια περίοδο πρωτοφανούς αστάθειας σε γεωπολιτικό και ενεργειακό επίπεδο: πολεμικές συγκρούσεις, επιθετικοί περιορισμοί σε κρίσιμα μέταλλα, κλιματική κρίση και η εκτίναξη της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας από data centers και τεχνητή νοημοσύνη.

Το WEO 2025 δεν δίνει "προβλέψεις", αλλά τρία εναλλακτικά σενάρια – CPS, STEPS, NZE – που αποτυπώνουν τους δρόμους που μπορεί να πάρει το παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα. Το συμπέρασμα όμως είναι κοινό: Όλοι οι δρόμοι οδηγούν σε περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια, περισσότερες ΑΠΕ, υψηλότερους κινδύνους για κρίσιμα μέταλλα και σε έναν κόσμο που παραμένει εξαρτημένος από πετρέλαιο και φυσικό αέριο περισσότερο από όσο θα ήθελε.

Σύμφωνα με τον ΙΕΑ, η ηλεκτρική ενέργεια βρίσκεται στο κέντρο της νέας εποχής. Μέχρι το 2035, η παγκόσμια ζήτηση ηλεκτρισμού αυξάνεται κατά 40% σε όλα τα σενάρια.

Οι κινητήριες δυνάμεις είναι:

- η ηλεκτροκίνηση,

- οι αντλίες θερμότητας,

- τα data centers,

- η κλιματική αλλαγή και η αύξηση του φορτίου για ψύξη.

Στα επόμενα 10 χρόνια, μόνο τα data centers θα τριπλασιάσουν τη ζήτηση τους, υπερβαίνοντας σε επενδύσεις (580 δισ. δολ.) ακόμη και την παγκόσμια upstream επένδυση στο πετρέλαιο (540 δισ.).

Όμως η αύξηση της ζήτησης ενέργειας δεν συνοδεύεται από αντίστοιχες επενδύσεις σε δίκτυα: Από το 2015, οι επενδύσεις σε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκαν 70%, ενώ στα δίκτυα μόλις 30%. Ως αποτέλεσμα αυτού παρατηρείται συμφόρηση, καθυστερήσεις στη σύνδεση ΑΠΕ και νέα φαινόμενα αρνητικών τιμών.

ΑΠΕ: Νέο ρεκόρ κάθε χρόνο – αλλά όχι αρκετό

Το WEO 2025 δείχνει ότι οι ΑΠΕ συνεχίζουν να σπάνε ρεκόρ για 23η συνεχόμενη χρονιά. Η ηλιακή ενέργεια πρωταγωνιστεί, με παγκόσμια εγκατεστημένη κατασκευαστική ικανότητα υπερδιπλάσια της ζήτησης. Οι μπαταρίες ήδη παράγονται τρεις φορές τα απαραίτητα επίπεδα. Όμως υπάρχει και η "σκοτεινή πλευρά": αυτή της τεράστιας εξάρτησης από την Κίνα

Σε 19 από τα 20 κρίσιμα ορυκτά για ΑΠΕ και μπαταρίες, η Κίνα έχει 70% μερίδιο στην παγκόσμια διύλιση. Πάνω από το 50% των στρατηγικών ορυκτών βρίσκονται πια υπό εξαγωγικούς περιορισμούς.

Ο ΙΕΑ προειδοποιεί ότι "οι κίνδυνοι που εντοπίστηκαν το 2021 δεν είναι θεωρητικοί – σήμερα είναι πραγματικότητα".

Το κενό των δικτύων 

Το 2024 χάθηκαν ενεργειακές παροχές σε πάνω από 200 εκατ. νοικοκυριά λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων.

Το 85% των συμβάντων αφορούσε ζημιές σε γραμμές μεταφοράς και διανομής.

Οι ΑΠΕ μεγαλώνουν, αλλά αν δεν αυξηθούν δραστικά οι επενδύσεις σε:

- δίκτυα,

- αποθήκευση,

- ευελιξία,

- υποδομές ισχύος.

Πετρέλαιο: Μικρό διάλειμμα χαμηλών τιμών 

Ο ΙΕΑ βλέπει δύο εντελώς διαφορετικές πορείες για το πετρέλαιο:

Στο STEPS (με υλοποίηση υφιστάμενων πολιτικών):

- Η ζήτηση κορυφώνεται ~2030 στους 102 mb/d.

- Η διείσδυση των ηλεκτρικών οχημάτων υπερβαίνει το 50% των νέων πωλήσεων ως το 2035.

- Η χρήση πετρελαίου στα ΙΧ αρχίζει να μειώνεται.

Στο CPS (μόνο οι πολιτικές που ήδη εφαρμόζονται):

- Η ζήτηση συνεχίζει να αυξάνεται και μετά το 2035.

- Τα EVs μένουν στο ~40% των πωλήσεων.

- Η κατανάλωση πετρελαίου εκτοξεύεται στα 113 mb/d ως το 2050.

Συνολικά, ο ΙΕΑ υπολογίζει ότι απαιτούνται 25 mb/d νέων έργων πετρελαίου ως το 2035 για να καλυφθούν οι φυσικοί ρυθμοί πτώσης παραγωγής.

Φυσικό Αέριο & LNG: Έρχεται "τσουνάμι" νέας προσφοράς – αλλά ποιος θα το απορροφήσει;

Το 2025 είναι χρονιά–ορόσημο για το υγροποιημένο φυσικό αέριο καθώς έχουν ληφθεί επενδυτικές αποφάσεις για 300 bcm νέας LNG ικανότητας, κυρίως σε:

- ΗΠΑ (50%)

- Κατάρ (20%)

- Καναδάς και άλλοι.

Πρόκειται για την μεγαλύτερη αύξηση LNG στην ιστορία.

Όμως το ερώτημα του ΙΕΑ είναι σαφές:

"Πού θα πάει όλο αυτό το αέριο;"

Στο STEPS:

- Η Ευρώπη περιορίζει τις ανάγκες της.

- Η Κίνα απορροφά μικρό μέρος λόγω ΑΠΕ και πυρηνικών.

- Η πλεονάζουσα ποσότητα φτάνει τα 65 bcm το 2030, ικανή να πιέσει τις τιμές προς τα κάτω.

Οι πραγματικοί ωφελημένοι θα είναι:

- Ινδία, ΝΑ Ασία, Μέση Ανατολή, όπου η φθηνότερη LNG ροή μπορεί να ανταγωνιστεί τον άνθρακα.

- Στο CPS, η μετάβαση επιβραδύνεται και η έξτρα LNG απορροφάται πιο γρήγορα – οι τιμές παραμένουν υψηλότερες.

Άνθρακας: Η μεγάλη μάχη στην Ασία

Ο άνθρακας παραμένει κυρίαρχος στην ηλεκτροπαραγωγή στην Ασία (55% της παγκόσμιας ζήτησης).

Στο STEPS, χάρη στις ΑΠΕ η παγκόσμια ζήτηση αρχίζει να μειώνεται πριν το 2030.

Στο CPS η πτώση καθυστερεί, αλλά και πάλι πριν το τέλος της δεκαετίας.

Επενδύσεις: Μεγάλο άλμα σε ηλεκτρισμό – το κενό στα δίκτυα απειλεί τη μετάβαση

Οι παγκόσμιες επενδύσεις σε ενέργεια διαμορφώνονται:

- 1 τρισ. δολ. ετησίως σε παραγωγή ηλεκτρισμού

- 400 δισ. δολ. σε δίκτυα (πολύ λίγα)540 δισ. δολ. σε upstream πετρελαίου

- 580 δισ. δολ. σε data centers

Ο ΙΕΑ προειδοποιεί ότι απαιτείται τουλάχιστον διπλασιασμός των επενδύσεων σε δίκτυα, διαφορετικά:

- οι ΑΠΕ θα "κολλήσουν",

- οι τιμές ρεύματος θα ανεβαίνουν,

- η αξιοπιστία θα υποχωρεί.

Η μετάβαση επιταχύνεται – αλλά όχι αρκετά

Το WEO 2025 στέλνει ένα σαφές μήνυμα:

- Η ενέργεια μπαίνει σε νέα εποχή, αλλά η πορεία δεν είναι ευθύγραμμη.

- Οι ΑΠΕ και ο ηλεκτρισμός κερδίζουν δυναμικά έδαφος.

- Το LNG και το πετρέλαιο δεν τελειώνουν σύντομα.

- Τα δίκτυα είναι ο μεγάλος "αδύναμος κρίκος".

- Η τεχνητή νοημοσύνη λειτουργεί ως επιταχυντής ζήτησης.

- Τα κρίσιμα μέταλλα μετατρέπονται σε νέα "ενεργειακά όπλα".

Ίσως περισσότερο από ποτέ, ο κόσμος χρειάζεται σήμερα αυτό που ο ΙΕΑ προτείνει: ρεαλισμό, επενδύσεις, ανθεκτικότητα, και συνεργασία – σε μια εποχή όπου όλοι μιλούν για ενέργεια, αλλά λίγοι συνεννοούνται.