Του Κώστα Ράπτη

O πρόεδρος του Ισραήλ Ισαάκ Χέρτσογκ έλαβε επιστολή από τον Αμερικανό ομόλογό του, με την οποία ο Ντόναλντ Τραμπ τον προσκαλεί να εξετάσει το ενδεχόμενο χορήγησης χάριτος στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Βενιαμίν Νετανιάχου.

"Αν και σέβομαι απολύτως την ανεξαρτησία του ισραηλινού δικαστικού συστήματος και τις επιταγές του”, διαβεβαιώνει ο Τραμπ, "πιστεύω ότι αυτή ή υπόθεση κατά του Μπίμπι, που έχει αγωνιστεί στο πλευρό μου επί μακρόν, και εναντίον του πολύ σκληρού αντιπάλου του Ισραήλ, του Ιράν, είναι μία πολιτική, αδικαιολόγητη δίωξη”.

Ήταν η πολλοστή και η πλέον ηχηρή προσπάθεια του Τραμπ να παρέμβει υπέρ του Νετανιάχου.

Στις 26 Ιουνίου, μετά τα ισραηλινά και αμερικανικά πλήγματα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, ο Τραμπ είχε δηλώσει: "Ένα τέτοιο κυνήγι μαγισσών, για έναν άνθρωπο που έχει δώσει τόσα πολλά, είναι αδιανόητο για μένα”. Σε ομιλία του δε στην ισραηλινή Κνεσέτ στις 13 Οκτωβρίου, κατά την επίσκεψή του στο Ισραήλ, ο Τραμπ είχε και τότε απευθυνθεί στον Χέρτζογκ, ρωτώντας: "Ίσως να του δώσετε χάρη; Αυτό δεν υπήρχε στη γραπτή ομιλία, αλλά αγαπώ αυτόν τον άνθρωπο”. "Είτε μας αρέσει είτε όχι, ποιος νοιάζεται πραγματικά για πούρα και σαμπάνιες;” πρόσθεσε αναφερόμενος στα δώρα που φέρεται να έλαβαν ο Νετανιάχου και η σύζυγός του από πλούσιους επιχειρηματίες.

Η δίκη του Νετανιάχου ξεκίνησε τον Μάιο του 2020 και αφορά τρεις υποθέσεις: Η πρώτη είναι ο "Φάκελος 1.000”, όπου ο Ισραηλινός πρωθυπουργός κατηγορείται για αποδοχή δωροδοκιών από τους επιχειρηματίες Άρνον Μίλχαν και Τζέιμς Πάκερ σε αντάλλαγμα για διευκολύνσεις. Η δεύτερη είναι ο "Φάκελος 2.000”, όπου ο Νετανιάχου κατηγορείται ότι συμμετείχε σε συναλλαγή με τον Άρνον Μόζες, ιδιοκτήτη της εφημερίδας Yedioth Ahronot, προκειμένου να εξασφαλίσει θετική κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης. Τέλος, στον "Φάκελο 4.000”, την πιο σοβαρή υπόθεση, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός κατηγορείται για σχέσεις διαφθοράς με τον μεγιστάνα των επικοινωνιών Σαούλ Αλόβιτς, συμπεριλαμβανομένης της προσφοράς κανονιστικών οφελών και άλλων διευκολύνσεων σε μια εταιρεία τηλεπικοινωνιών με αντάλλαγμα και πάλι την θετική κάλυψη του Νετανιάχου από τα μέσα ενημέρωσης του εν λόγω επιχειρηματία.

Ο Νετανιάχου επέμεινε ότι οι κατηγορίες αποτελούν μέρος μιας εκστρατείας δίωξης εναντίον του, που ενορχηστρώνεται από την πολιτική αριστερά και το δικαστικό σύστημα. Εν τω μεταξύ, οι αντίπαλοι του Νετανιάχου και οι ομάδες προστασίας της δημοκρατίας διαδηλώνουν εδώ και πέντε χρόνια, καλώντας τον Νετανιάχου να απομακρυνθεί από τη θέση του λόγω των κατηγοριών. Ωστόσο, δεν υπάρχει νομική βάση στο Ισραήλ για να αναγκαστεί ένας εν ενεργεία πρωθυπουργός που αντιμετωπίζει κατηγορίες για κακούργημα να παραιτηθεί και δεν υπάρχει διαδικασία για την απομάκρυνσή του από το αξίωμα, καθώς οι υποθέσεις βρίσκονται στα δικαστήρια.

Ο Νετανιάχου άρχισε να καταθέτει στη δίκη του τον Μάρτιο. Έκτοτε, αρκετές δικαστικές συνεδριάσεις έχουν ακυρωθεί ή συντομευτεί κατόπιν αιτήματός του, με την επίκληση προβλημάτων υγείας, διπλωματικών συναντήσεων, λόγων εθνικής ασφάλειας κτλ.

Οι πολιτικοί σύμμαχοι του Νετανιάχου έχουν καλέσει τον Χέρτζογκ να δώσει χάρη στον Νετανιάχου από τότε που ξεκίνησε η δίκη του, υποστηρίζοντας ότι ο πρωθυπουργός διώκεται για πολιτικούς λόγους. Στις 29 Ιουνίου, ο πρόεδρος της Κνεσέτ, Αμίρ Οχάνα, μέλος του κόμματος Λικούντ του Νετανιάχου, ζήτησε τον τερματισμό της δίκης, είτε μέσω συμβιβασμού μεταξύ των μερών είτε μέσω της απόσυρσης των κατηγοριών από την εισαγγελία.

Μετά τη δήλωση του Τραμπ, η υπουργός Προστασίας του Περιβάλλοντος Ιντίτ Σίλμαν, επίσης από το κόμμα Λικούντ, έστειλε επιστολή στον πρόεδρο Χέρτζογκ ζητώντας του να δώσει χάρη στον Νετανιάχου. Αρκετοί άλλοι υπουργοί της κυβέρνησης και μέλη του συνασπισμού πρόσθεσαν τις υπογραφές τους στην επιστολή.

"Κύριε Χέρτζογκ, ακούστε τον πρόεδρο Τραμπ”, έγραψε ο ακροδεξιός υπουργός Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ με ανάρτηση στο X, κατηγορώντας παράλληλα το ισραηλινό δικαστικό σύστημα ότι είναι προκατειλημμένο εναντίον του πρωθυπουργού.

Η Γιούλια Μαλινόφσκι, βουλευτής του ακροδεξιού κόμματος της αντιπολίτευσης Yisrael Beiteinu (Το Ισραήλ είναι το Σπίτι μας), υπονόησε πάντως ότι ο Αμερικανός πρόεδρος υπέβαλε αυτό το αίτημα στο πλαίσιο συμφωνίας με τον Νετανιάχου για θέματα που σχετίζονται με την εκεχειρία στη Λωρίδα της Γάζας.

Όσο για τον ηγέτη της αντιπολίτευσης Γιαΐρ Λαπίντ του κεντρώου κόμματος Yesh Atid (Υπάρχει μέλλον), επέκρινε τον Νετανιάχου γράφοντας στο X: "Η ισραηλινή νομοθεσία ορίζει ότι η πρώτη προϋπόθεση για την απονομή χάριτος είναι η παραδοχή ενοχής και η έκφραση μεταμέλειας για τις πράξεις που διαπράχθηκαν”.

Προς το παρόν το γραφείο του Χέρτσογκ έχει περιορισθεί σε εκφράσεις εκτίμησης προς το πρόσωπο του Τραμπ για τη στήριξή του στο Ισραήλ, προσθέτοντας ότι η διαδικασία απονομής χάριτος προϋποθέτει επίσημη υποβολή αιτήματος (από τον εμπλεκόμενο ή την οικογένειά του).

Κατόπιν αυτού προβάλλουν τέσσερα πιθανά σενάρια, όπως τα παρουσιάζει η Rina Bassist στο Al-Monitor.

Τα δύο πρώτα στηρίζονται στο ενδεχόμενο συνέχισης και ολοκλήρωσης της δίκης Νετανιάχου. Εάν ο Ισραηλινός πρωθυπουργός κριθεί αθώος, πριν από τις αναμενόμενες επόμενες εκλογές τον Οκτώβριο του 2026, το κυβερνητικό στρατόπεδο θα δικαιωθεί στον ισχυρισμό του ότι ο Νετανιάχου υπήρξε θύμα στοχοποίησης από μια προκατειλημμένη δικαιοσύνη. Κάτι τέτοιο δεν θα ενισχύσει απλώς τις εκλογικές τύχες (και τη συνοχή) της κυβερητικής πλειοψηφίας, αλλά και θα επιταχύνει τις προσπάθειές της να αναμορφώσει το δικαστικό σύστημα κατά τις επιθυμίες της.

Σε περίπτωση καταδίκης του Νετανιάχου, τα πράγματα είναι πιο σύνθετα. Εάν από τις πολλαπλές κατηγορίες που αντιμετωπίζει ο Ισραηλινός πρωθυπουργός κριθεί ένοχος για αυτές που αφορούν "ατιμωτικό αδίκημα”, τότε χάνει τη δυνατότητα να κατέχει πολιτικό αξίωμα. Όμως τυχόν καταδίκη για ελαφρύτερο αδίκημα δεν θα έχει αυτόματες πολιτικές επιπτώσεις.

Ένα τρίτο σενάριο είναι αυτό του δικαστικού συμβιβασμού, το οποίο συζητείται όλα αυτά τα χρόνια. Σύμφωνα με δημοσιεύματα σε Ynet και Haaretz, ο Γενικός Εισαγγελέας Gali Baharav-Miara θα τερματίσει την δίωξη, εάν ο Νετανιάχου προβεί σε παραδοχή ενοχής και συμφωνήσει να αποχωρήσει από την πολιτική. Ο ίδιος ο Ισραηλινός πρωθυπουργός το αποκλείει.

Εάν πάλι ευοδωθούν οι μεσολαβήσεις του Τραμπ και ο πρόεδρος Χέρτσογκ αποφασίσει να δώσει χάρη στον Νετανιάχου, πολλές νομικές ασάφειες παραμονεύοιυν. Ο Βασικός Νόμος (το οιονεί σύνταγμα) του Ισραήλ δίνει στον πρόεδρο την εξουσία "να δίνει χάρη στους παραβάτες και να μειώνει ή να μετατρέπει τις ποινές τους΄”. Η διατύπωση δεν βοηθά να αντιληφθούμε εάν ο πρόεδρος μπορεί να δώσει χάρη σε έναν φερόμενο ως παραβάτη κατά τη διάρκεια της δίκης ή μόνο μετά την ολοκλήρωσή της, όπως έχει αποφανθεί σε προηγούμενες περιπτώσεις η πλειοψηφία του Ανώτατου Δικαστηρίου.

Υπάρχει όμως και το προηγούμενο της "Υπόθεσης Λεωφορείου 300” του 1984, όπου πράκτορες της Shin Bet κατηγορήθηκαν ότι πυροβόλησαν και σκότωσαν δύο Παλαιστίνιους δράστες, που είχαν ήδη συλληφθεί. Η δίωξη των πρακτόρων αυτών δεν κατέληξε ποτέ σε δίκη.

Πολιτικά, βέβαια, τυχόν απονομή χάριτος στον Νετανιάχου θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου – ενώ και νομικά οι διαφωνούντες έχουν τη δυνατότητα να προσφύγουν κατά της προεδρικής απόφασης στο Ανώτατο Δικαστήριο.