Η 30ή Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP30) ξεκίνησε χθες Δευτέρα στη Μπελέμ της Βραζιλίας και ήδη διαφαίνεται η πρώτη διαμάχη μεταξύ των χωρών αναφορικά με το επείγον της κατάστασης και τα μέσα για τον περιορισμό της ανόδου της θερμοκρασίας της Γης.

"Έχει έρθει η ώρα να καταφέρουμε μια νέα ήττα στους αρνητές", δήλωσε χθες ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα κατά την έναρξη της διάσκεψης που θα διαρκέσει δύο εβδομάδες, με τις ΗΠΑ να απέχουν.

Ο Λούλα επανέλαβε ότι οι επενδύσεις για το κλίμα – βασικό σημείο τριβής μεταξύ των χωρών στις COP—κοστίζουν "πολύ λιγότερο" από τους πολέμους. Παράλληλα προσπάθησε να αποφύγει να βυθιστεί στην απαισιοδοξία: "Κατευθυνόμαστε προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά με τη λάθος ταχύτητα".

Οι ΗΠΑ, ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου παγκοσμίως και δεύτερος μεγαλύτερος ρυπαντής, απέχουν για πρώτη φορά στην ιστορία των διασκέψεων αυτού του ΟΗΕ.

"Είναι καλύτερο από το να στέλνουν ανθρώπους για να μπλοκάρουν τα πάντα, έτσι δεν είναι;", σχολίασε η επικεφαλής της Greenpeace Βραζιλίας Καρολίνα Πασκουάλι.

Σε αυτή η COP, την πρώτη που διεξάγεται στον Αμαζόνιο, συμμετέχουν λιγότεροι αντιπρόσωποι χωρών σε σχέση με προηγούμενες διασκέψεις. Συνολικά 42.000 άνθρωποι έχουν λάβει διαπιστεύσεις.

"Το να παραπονιόμαστε δεν είναι στρατηγική, χρειαζόμαστε λύσεις", δήλωσε ο Σάιμον Στιλ, επικεφαλής του ΟΗΕ Κλίμα που συνδιοργανώνει την COP.

Ο Στιλ εξέφρασε την ικανοποίησή του για μια μικρή πρόοδο που σημειώθηκε: συμπεριλαμβανομένων των τελευταίων οδικών χαρτών για το κλίμα που υπέβαλαν ορισμένες χώρες, η μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου αναμένεται να φτάσει το 12% ως το 2035 . Αν και απέχει πολύ από τον δηλωμένο στόχο, είναι σχετικά καλύτερη από το 10% που είχε ανακοινωθεί προηγουμένως.

"Κάθε δέκατο του βαθμού αύξησης της θερμοκρασίας που θα αποφευχθεί θα σώσει εκατομμύρια ζωές και θα γλιτώσει δισεκατομμύρια δολάρια ζημιών", υπογράμμισε ο Στιλ.

Ωστόσο ζήτησε οι διαπραγματεύσεις να αποφέρουν πιο συγκεκριμένα αποτελέσματα: περισσότερες δεσμεύσεις για την αποδέσμευση από τα ορυκτά καύσιμα, για την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και για τη χρηματοδότηση των φτωχών χωρών ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τα ακραία καιρικά φαινόμενα.

Ο χρόνος πιέζει, τονίζουν οι επιστήμονες. Ο Τζιμ Σκι, πρόεδρος της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) εκτίμησε πως είναι "σχεδόν αναπόφευκτη" η υπέρβαση βραχυπρόθεσμα του ορίου της αύξησης κατά 1,5° Κελσίου της θερμοκρασίας, στόχος που τέθηκε από τη συμφωνία του Παρισιού το 2015, εκτιμώντας ότι είναι "ίσως ακόμη δυνατό" να περιοριστεί.

"Ζήτημα επιβίωσης"

Μια ομάδα μικρών νησιών μάχεται ώστε να περιληφθεί στην ημερήσια διάταξη της COP30 η ανάγκη να διατυπωθεί μια απάντηση σε αυτή την αποτυχία. Όμως η ομάδα των αραβικών χωρών όπως και άλλα κράτη αρνούνται, φοβούμενα μια νέα επίθεση στο πετρέλαιο. Η στάση της Σαουδικής Αραβίας είναι "τοξική", κατήγγειλε Δυτικός διπλωμάτης.

"Ο 1,5° Κελσίου δεν είναι ένας αριθμός ή ένας στόχος, είναι ζήτημα επιβίωσης", τόνισε ο Μανζίτ Ντακάλ, σύμβουλος της ομάδας των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών. "Δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε καμία απόφαση που δεν θα περιλαμβάνει συζήτηση σχετικά με την αποτυχία μας να αποφύγουμε την αύξηση του 1,5° Κελσίου", τόνισε.

Οι πιο έντονες συνομιλίες για το θέμα, όπως και για τον ευρωπαϊκό φόρο άνθρακα και τα μονομερή εμπορικά μέτρα αναβλήθηκαν για αύριο Τετάρτη.

Χρηματοδότηση

Ένα από τα μυστήρια αυτών των δύο εβδομάδων διαπραγματεύσεων αφορά τον "οδικό χάρτη" για τα ορυκτά καύσιμα που έθεσε στο τραπέζι ο Λούλα στη σύνοδο κορυφής των αρχηγών κρατών την περασμένη εβδομάδα στο Μπελέμ.

Θα αποτελέσει η σταδιακή κατάργηση του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και του άνθρακα αντικείμενο νέας δεσμευτικής απόφασης έπειτα από διαπραγμάτευση - μετά από ένα πρώτο βήμα που έγινε πριν από δύο χρόνια στο Ντουμπάι - ή, το πιο πιθανό, εθελοντικών δεσμεύσεων από ορισμένες χώρες;

Με τυφώνες να πλήττουν τις χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας αυτή την εβδομάδα, ενώ περιοχές της Τζαμάικα και της Βραζιλίας ακόμη μαζεύουν τα συντρίμμια από τις φονικές καταιγίδες, οι αντιπρόσωποι των χωρών στην COP30 θα συζητήσουν με ποιο τρόπο θα μπορέσουν να βοηθήσουν καλύτερα τις πιο ευάλωτες χώρες να αντιμετωπίσουν τα ακραία καιρικά φαινόμενα.

Έκθεση του ΟΗΕ που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο εκτίμησε σε έως 310 δισεκ. δολάρια τα χρήματα που θα χρειάζονται ετησίως ως το 2035 μόνο οι αναπτυσσόμενες χώρες για να προετοιμαστούν για τα ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα.

Δεν είναι ξεκάθαρο από πού θα προέλθουν τα χρήματα αυτά. Δέκα από τις παγκόσμιες αναπτυξιακές τράπεζες, υπό πίεση να αποδεσμεύσουν περισσότερα χρήματα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, επεσήμαναν χθες ότι θα συνεχίσουν να στηρίζουν τις προσπάθειες.

"Οι ζωές, η ευημερία και οι θέσεις εργασίας δεν μπορούν να διατηρηθούν εκεί όπου τα σπίτια, τα σχολεία, τα αγροκτήματα και οι επιχειρήσεις απειλούνται από πλημμύρες, ξηρασία ή άλλα ακραία κλιματικά φαινόμενα", ανέφεραν σε ανακοίνωσή τους.

Πέρυσι χορήγησαν περισσότερα από 26 δισεκ. δολάρια σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος προκειμένου να προσαρμοστούν στις νέες κλιματικές συνθήκες.

Ξεχωριστά, ο διευθυντής ενός ταμείου του ΟΗΕ δήλωσε στο Reuters ότι σύντομα θα ανακοινώσει ένα νέο ομόλογο με στόχο τη συγκέντρωση 200 εκατ. δολαρίων μέχρι το τέλος του 2026.

"Η ιδέα του ομολόγου ξεκίνησε ακριβώς πριν από ένα χρόνο στην προηγούμενη COP στο Μπακού", δήλωσε ο Μάρκους Ρέπνικ, επικεφαλής του Μηχανισμού Χρηματοδότησης Συστηματικών Παρατηρήσεων που υποστηρίζεται από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό, το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών και το Ταμείο Περιβάλλοντος του ΟΗΕ.

Το ταμείο αυτό ελπίζει να λάβει δεσμεύσεις για δωρεές στη διάρκεια αυτής της COP.

Την ίδια ώρα Γερμανία και Ισπανία υποσχέθηκαν 100 εκατ. δολάρια σε μια ξεχωριστή προσπάθεια, το Climate Investment Funds (CIF), το οποίο χρηματοδοτεί σχέδια για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αναπτυσσόμενων χωρών.