Ψηφιακές άδειες οδήγησης, διασυνοριακά πρόστιμα και αυστηρότερες εξετάσεις για την απόκτηση διπλώματος--μπορεί η τελευταία μεταρρύθμιση της ΕΕ να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στους ασφαλέστερους και τους πιο επικίνδυνους δρόμους της Ευρώπης;

Οι θάνατοι από τροχαία στην ΕΕ έφθασαν σχεδόν τους 20.000 τον περασμένο χρόνο και η Ένωση είναι αποφασισμένη να μειώσει σημαντικά αυτό τον αριθμό μέχρι το 2050.

Στην τελευταία πρωτοβουλία για τη μείωση του αριθμού των θυμάτων από τροχαία, οι ευρωβουλευτές υιοθέτησαν αυτή την εβδομάδα νέους κανόνες για τις άδειες οδήγησης σε όλη την ΕΕ, περιλαμβανομένων των ψηφιακών αδειών οδήγησης και της διασυνοριακής επιβολής κυρώσεων.

"Η μεταρρύθμιση είναι απαραίτητη γιατί ο κόσμος έχει αλλάξει", δήλωσε στο European Newsroom προχθές, Τρίτη, στο Στρασβούργο η Γιούτα Πάουλους, Γερμανίδα ευρωβουλευτής των Πρασίνων και εισηγήτρια της έκθεσης για τις ψηφιακές άδειες.

"Πρέπει να πέσουμε κάτω από τους 20.000 θανάτους από τροχαία ετησίως και αυτή η μεταρρύθμιση είναι μέρος του πακέτου", πρόσθεσε.

Η μεταρρύθμιση εντάσσεται στο Πακέτο Οδικής Ασφάλειας με το οποίο η ΕΕ επιδιώκει να επιτύχει τον στόχο της "Vision Zero” για μηδενικούς θανάτους και σοβαρούς τραυματισμούς από τροχαία μέχρι το 2050.

Σύμφωνα με τον στόχο που τέθηκε το 2018, ο αριθμός των θανάτων από τροχαία θα έπρεπε να μειωθεί κατά το ήμισυ μέχρι το 2030 σε σχέση με το 2019, αλλά η ΕΕ απέχει ακόμη πολύ από την επίτευξη αυτού του στόχου.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 19.940 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε τροχαία δυστυχήματα το 2024, μείωση κατά 2% σε σχέση με το 2023 και 12% σε σχέση με το 2019.

Άνιση πρόοδος στην ασφάλεια στους δρόμους της ΕΕ

Σε σχέση με τον πληθυσμό, οι ασφαλέστεροι δρόμοι βρίσκονται στη Σουηδία (20 θάνατοι ανά εκατομμύριο κατοίκους), τη Μάλτα (21/εκατομμύριο) και τη Δανία (24/εκατομμύριο), ενώ η Ρουμανία (78/εκατομμύριο) και η Βουλγαρία (74/εκατομμύριο) ανέφεραν τα υψηλότερα ποσοστά θανάτων το 2024. Με 33 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους, η Γερμανία είναι πολύ κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ των 45.

Το 2024, με 52 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους, η Πολωνία ανέφερε τη μεγαλύτερη μείωση στον αριθμό των θανάτων από τροχαία μεταξύ όλων των χωρών της ΕΕ από το 2019, επιτυγχάνοντας μείωση 35%, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το 2019, ο αριθμός ανήλθε σε 77 ανά εκατομμύριο κατοίκους στην Πολωνία, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Οδικής Ασφάλειας (ERSO).

Η Σλοβενία κατέγραψε συνολικά 68 θανάτους από τροχαία δυστυχήματα το 2024 (32 ανά εκατομμύριο κατοίκους) και η Σλοβενική Υπηρεσία Οδικής Ασφάλειας, ο εθνικός φορέας για την οδική ασφάλεια, ανέφερε αύξηση στον αριθμό των ατυχημάτων που αφορούσαν σοβαρούς τραυματισμούς από τροχαία ατυχήματα (+11%, 889 ατυχήματα) και στον αριθμό των ατόμων που εμπλέκονται σε τέτοια ατυχήματα (+12%, 953 άτομα) σε σύγκριση με το 2023. Το Εθνικό Πρόγραμμα Οδικής Ασφάλειας έχει θέσει φιλόδοξους στόχους για το 2030 - να μειώσει τον συνολικό ετήσιο αριθμό θανάτων σε μέγιστο 50 και τον αριθμό των σοβαρά τραυματιών σε μέγιστο 400.

Στην άλλη πλευρά της ηπείρου, η Ισπανία κατέγραψε 37 θανάτους από τροχαία δυστυχήματα ανά εκατομμύριο κατοίκους. Σύμφωνα με την Γενική Διεύθυνση Οδικής Ασφάλειας, τον εθνικό φορέα που ασχολείται με την οδική ασφάλεια στην Ισπανία, η οδήγηση με αποσπασμένη την προσοχή ευθύνεται για το 30% αυτών των θανάτων και παραμένει η κύρια αιτία τροχαίων, ιδίως εκείνων που σχετίζονται με τη χρήση κινητών τηλεφώνων.

Στη γειτονική Πορτογαλία, η αναλογία είναι 58 θάνατοι ανά εκατομμύριο κατοίκους. Για τη μείωση των δυστυχημάτων μεταξύ των μεγαλύτερων ηλικιακών ομάδων, οι κανόνες οδήγησης της Πορτογαλίας απαιτούν περιοδική επανεπικύρωση της άδειας οδήγησης σε συγκεκριμένες ηλικίες - για παράδειγμα, από την ηλικία των 50 ετών, με μικρότερα διαστήματα καθώς ο οδηγός γερνάει. Εισήγαγε επίσης ειδικούς κανόνες για την οδήγηση μοτοποδηλάτων και αγροτικών οχημάτων.

 

Τι νεότερο για τους οδηγούς στην ΕΕ;

Οι νέοι κανόνες που εγκρίθηκαν από τους ευρωβουλευτές εισάγουν αυστηρότερες προϋποθέσεις για την απόκτηση και ανανέωση της άδειας οδήγησης, προωθούν την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των χωρών μελών όταν πρόκειται για οδηγούς που έχουν διαπράξει σοβαρά τροχαία αδικήματα και ενθαρρύνουν την υιοθέτηση των ψηφιακών αδειών οδήγησης.

Η πιο σαρωτική αλλαγή είναι ότι οι σοβαρές τροχαίες παραβάσεις, όπως η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ ή η υπερβολική ταχύτητα, μπορούν να οδηγήσουν σε απαγορεύσεις οδήγησης σε ολόκληρη την ΕΕ. Προς το παρόν, οι κυρώσεις περιορίζονται γενικά στη χώρα όπου διαπράχθηκε η παράβαση.

Σήμερα, σχεδόν το 40% των οδηγών των οποίων η άδεια οδήγησης ανακλήθηκε ή ανεστάλη σε χώρα διαφορετική από αυτήν στην οποία εκδόθηκε, μένουν ατιμώρητοι, δήλωσε ο Ιταλός ευρωβουλευτής Ματέο Ρίτσι (Σοσιαλιστές ), ενώπιον άλλων ευρωβουλευτών.

Ο Γερμανός ευρωβουλευτής Μάρκους Φέρμπερ ( ΕΛΚ) ωστόσο διευκρίνισε ότι οι διασυνοριακές αφαιρέσεις άδειας οδήγησης δεν θα ισχύουν για τους επισκέπτες στους οποίους επιβάλλεται μικρό πρόστιμο λόγω άγνοιας των τοπικών κανονισμών.

Σε αντίθεση με προηγούμενες συζητήσεις, δεν θα υπάρχουν υποχρεωτικοί έλεγχοι υγείας για όσους είναι άνω μιας ορισμένης ηλικίας. Τα κράτη μέλη της ΕΕ μπορούν να αποφασίσουν μόνα τους εάν θα απαιτήσουν ιατρική έκθεση ή έντυπο αυτοαξιολόγησης για τις άδειες οδήγησης αυτοκινήτων και μοτοσικλετών.

Ο νόμος επιδιώκει επίσης να καταπολεμήσει την έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού στον τομέα των μεταφορών. Η ελάχιστη ηλικία για την άδεια οδήγησης φορτηγού θα μειωθεί από 21 σε 18 έτη και η ελάχιστη ηλικία για τους οδηγούς λεωφορείων θα μειωθεί από 24 σε 21 έτη.

Οι νέοι κανονισμοί ορίζουν επίσης μέγιστη περίοδο ισχύος 15 ετών για τις άδειες οδήγησης αυτοκινήτων και μοτοσικλετών, η οποία μπορεί να μειωθεί σε 10 έτη σε κράτη όπου η άδεια οδήγησης χρησιμεύει ως έγγραφο ταυτότητας.

Και τι αλλάζει για όσους θέλουν να εκδώσουν άδεια;

Όσοι επιθυμούν να αποκτήσουν άδεια οδήγησης θα αντιμετωπίσουν νέες οδηγίες. Θα δοθεί μεγαλύτερη προσοχή σε θέματα όπως η απόσπαση της προσοχής που προκαλείται από τη χρήση κινητού τηλεφώνου, τα τυφλά σημεία και τα συστήματα υποβοήθησης οδηγού. Η αντιμετώπιση πεζών, παιδιών και ποδηλατών θα ληφθεί επίσης υπόψη κατά την παρακολούθηση των μαθημάτων οδήγησης.

Η οδήγηση με συνοδεία – η οποία επιτρέπει στους νέους οδηγούς να οδηγούν σε μικρότερη ηλικία, εφόσον συνοδεύονται από έμπειρο ενήλικα – θα επεκταθεί σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι νέοι οδηγοί θα υποβάλλονται επίσης σε διετή δοκιμαστική περίοδο, κατά την οποία θα υπόκεινται σε αυστηρότερους κανόνες και κυρώσεις από τους έμπειρους οδηγούς.

Για μια χώρα όπως η Ολλανδία, η οποία έχει περισσότερα ποδήλατα από ό,τι ανθρώπους, τα ατυχήματα με ποδήλατα αποτελούν κεντρικό ζήτημα – ωθώντας τον απερχόμενο υπουργό Υποδομών και Διαχείρισης Υδάτων Ρόμπερτ Τίμαν να προτείνει ένα πολυετές σχέδιο για την ασφάλεια των ποδηλάτων.

Ο αριθμός των ατυχημάτων με ποδηλάτες στην Ολλανδία προβλέπεται να αυξηθεί σημαντικά μέχρι το 2040, εάν η πολιτική για την ποδηλασία παραμείνει ίδια.

Οι ποδηλάτες αντιπροσωπεύουν το 39% όλων των θανάτων από τροχαία ατυχήματα και το 70% των εμπλεκομένων τραυματίζονται σοβαρά. Τα δύο τρίτα αυτής της τελευταίας ομάδας είναι άνω των 60 ετών.

Εάν η απερχόμενη κυβέρνηση πετύχει τον στόχο της, οι δήμοι θα έχουν τη δυνατότητα να πειραματιστούν με μέγιστα ή συνιστώμενα όρια ταχύτητας σε ποδηλατόδρομους από το επόμενο έτος.

Ο Τίμαν θέλει επίσης να εισαγάγει ως υποχρεωτικό μέτρο τη χρήση κράνους για παιδιά έως 18 ετών που οδηγούν ηλεκτρικό ποδήλατο, όπως το fat bike (ένα ποδήλατο με χοντρά ελαστικά, ειδικά σχεδιασμένο για εκτός δρόμου διαδρομές και απαιτητικά εδάφη) επικαλούμενος έναν αυξανόμενο αριθμό νέων που καταλήγουν στα επείγοντα με εγκεφαλική βλάβη έπειτα από ατύχημα.

 

Άδειες οδήγησης ανθεκτικές στο μέλλον;

Η μεταρρύθμιση στοχεύει επίσης στην επιτάχυνση της προσπάθειας της ΕΕ να καταστήσει την ψηφιακή άδεια οδήγησης κύρια μορφή άδειας, αν και οι πολίτες της ΕΕ θα εξακολουθούν να μπορούν να ζητούν ένα έντυπο έγγραφο.

Στη Γερμανία, ο Τεχνικός Σύλλογος Ελέγχου (TÜV) προειδοποίησε ότι "υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει" για την ψηφιοποίηση της άδειας οδήγησης. Ένα σημαντικό εμπόδιο είναι τα διαφορετικά συστήματα λογισμικού που χρησιμοποιούνται από τις κρατικές αρχές. Ωστόσο, μια εκπρόσωπος του Ομοσπονδιακού υπουργείου Μεταφορών δήλωσε ότι στόχος του είναι να διαθέσει την εθνική ψηφιακή άδεια μέχρι το τέλος του 2026.

Στη Βουλγαρία, αντίθετα, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών Γκρόζνταν Καράτζοφ δήλωσε την Τετάρτη ότι η χώρα του είναι έτοιμη να εισαγάγει τις ψηφιακές άδειες οδήγησης. Σύμφωνα με τον ίδιο, το υπουργείο Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης εκπονεί ήδη ένα τέτοιο σύστημα. Ο ίδιος σημείωσε ότι όλες οι απαιτήσεις της οδηγίας της ΕΕ θα εφαρμοστούν εγκαίρως.

Οι νέοι κανόνες θα τεθούν σε ισχύ την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή τους στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ, ενώ τα κράτη μέλη θα έχουν τρία χρόνια για να ενσωματώσουν τους νέους κανόνες στη νομοθεσία τους και ένα ακόμη έτος για να τους εφαρμόσουν στην πράξη.

*Το κείμενο του European Newsroom, απόσπασμα του οποίου αναπράχθηκε, συντάχθηκε από κοινού από τα ευρωπαϊκά πρακτορεία ειδήσεων AFP, ANP, BTA CTK, dpa, EFE, Lusa, PAP, STA, Tanjug, TT