Του Γιώργου Σ. Σκορδίλη 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ετοιμάζει την πιο επιθετική της κίνηση έως σήμερα κατά του ρωσικού "σκιώδους στόλου", καθώς προσχέδιο που έχει συντάξει η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (EEAS) προβλέπει για πρώτη φορά τη δυνατότητα των κρατών-μελών να επιθεωρούν και να επιβιβάζονται σε ύποπτα πλοία όταν υπάρχουν ενδείξεις παραβίασης των κυρώσεων ή απειλής για τη ναυτική ασφάλεια.

Η απόφαση αυτή σηματοδοτεί την πιο ξεκάθαρη στροφή της Ευρώπης απέναντι στην άτυπη θαλάσσια συμμαχία Ρωσίας–Κίνας, η οποία χρησιμοποιεί πλοία-φαντάσματα για να διατηρήσει ροές ενέργειας παρά τα εμπάργκο και τα πλαφόν τιμών. Σύμφωνα με την EEAS, ο σκιώδης στόλος έχει αυξηθεί κατά 45% από το 2023 και πλέον αντιπροσωπεύει σχεδόν το 17% του παγκόσμιου στόλου δεξαμενόπλοιων.

Η ΕΕ μεταφέρει το ζήτημα από το επίπεδο των κυρώσεων σε αυτό της ασφάλειας και περιβαλλοντικού κινδύνου. Πολλά από τα πλοία είναι υπέργηρα, χωρίς επαρκή ασφάλιση και εκτός διεθνών νηογνωμόνων, κάτι που συνιστά απειλή για τις ευρωπαϊκές ακτές και τις υποδομές του ΝΑΤΟ. Η ουκρανική πλευρά, μάλιστα, ισχυρίζεται ότι ορισμένα από αυτά χρησιμοποιούνται ως πλατφόρμες για drones και υβριδικές επιχειρήσεις.

Το 19ο πακέτο κυρώσεων της ΕΕ, που αναμένεται να εγκριθεί μέχρι το τέλος Νοεμβρίου, θα προσθέσει περίπου 160 νέα πλοία στη μαύρη λίστα, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό σε 560, ενώ θα επιταχύνει και την απαγόρευση εισαγωγών ρωσικού LNG έως την 1η Ιανουαρίου 2027. Η EEAS επικαλείται "ανανεωμένη δυναμική" στα κράτη-μέλη, αναφέροντας ενδεικτικά τη δέσμευση του Boracay από τη Γαλλία και του Kiwala από την Εσθονία.

Η πρόταση προβλέπει κοινές επιχειρήσεις με μεγάλες χώρες-σημαίες όπως ο Παναμάς, ο οποίος δεσμεύθηκε πρόσφατα να διαγράψει πλοία που σχετίζονται με τη Ρωσία και να σταματήσει την εγγραφή δεξαμενόπλοιων άνω των 15 ετών.

Ο Εμανουέλ Μακρόν, σε ομιλία του στην Κοπεγχάγη, ξεκαθάρισε ότι "ένα πολύ σημαντικό ποσοστό της χρηματοδότησης του ρωσικού πολέμου προέρχεται από αυτά τα πλοία του σκιώδους στόλου, τονίζοντας ότι η εξουδετερωση του δεν είναι επιλογή, αλλά αναγκαιότητα".

Την ίδια ώρα, το Ηνωμένο Βασίλειο προχώρησε στη δική του, πιο επιθετική έως τώρα εκστρατεία κυρώσεων στοχεύοντας άμεσα τις Rosneft, Lukoil, τέσσερα κινεζικά τερματικά πετρελαίου, 44 ρωσικά δεξαμενόπλοια και επτά πλοία LNG.

Σε πέντε χρόνια, ο αριθμός των πλοίων υπό κυρώσεις διεθνώς έχει εκτοξευθεί από 350 το 2020 σε 1.700 το 2025, σύμφωνα με την Kpler. Και για πρώτη φορά, ΕΕ και Ηνωμένο Βασίλειο κινούνται συντονισμένα, δείχνοντας ότι η ναυτιλία βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο ενός ψυχρού πολέμου με οικονομικά, ενεργειακά και στρατηγικά χαρακτηριστικά.