Όταν ο Βλαντίμιρ Πούτιν ανακοίνωσε ότι θα φιλοξενήσει μια "Σύνοδο Κορυφής Ρωσίας – Αραβικού Κόσμου”, το Κρεμλίνο φανταζόταν τους ηγέτες της περιοχής να φτάνουν στη Μόσχα για να συζητήσουν περιφερειακή ασφάλεια και ενεργειακές σχέσεις, με τον Ρώσο πρόεδρο να προεδρεύει.

Η σύνοδος είχε ανακοινωθεί τον Απρίλιο και προετοιμαζόταν για μήνες, με στόχο να διεξαχθεί την Τετάρτη 15 Οκτωβρίου και να αποτελέσει δείγμα της διαρκούς επιρροής της Μόσχας στη Μέση Ανατολή, καθώς και απόδειξη ότι η Ρωσία δεν είναι απομονωμένη παρά τις δυτικές κυρώσεις.

Ωστόσο, ο Πούτιν αναγκάστηκε να αναβάλει τη σύνοδο, αφού μόνο λίγοι ηγέτες, όπως ο πρόεδρος της Συρίας, Αχμέντ αλ-Σάραα, και ο επικεφαλής της Αραβικής Λίγκας, Αχμέντ Αμπούλ Γκεΐτ, επιβεβαίωσαν τη συμμετοχή τους, τονίζει σε ανάλυσή του ο βρετανικός Guardian.

Την ίδια στιγμή, η διεθνής προσοχή στράφηκε στην Αίγυπτο, όπου συγκεντρώθηκαν ηγέτες για τη "Σύνοδο Ειρήνης στη Γάζα" – με τη Ρωσία να απουσιάζει χαρακτηριστικά. Στο Σαρμ ελ-Σέιχ, ο Ντόναλντ Τραμπ και ο πρόεδρος της Αιγύπτου, Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, υποδέχθηκαν ηγέτες από όλη τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη, υπογράφοντας τη πολυαναμενόμενη συμφωνία για τη Γάζα, ενώ οι ηγέτες έσπευσαν να φωτογραφηθούν δίπλα στον Αμερικανό πρόεδρο.

Αν και οι αναλυτές λένε ότι η Μόσχα ποτέ δεν αναμενόταν να παίξει κύριο ρόλο στη διαδικασία ειρήνευσης της Γάζας, η απουσία της υπογραμμίζει μια δυσάρεστη πραγματικότητα για το Κρεμλίνο: καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται, η επιρροή της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή – που παρουσιαζόταν συχνά ως αντίβαρο στη Δύση – φθίνει.

"Ο διπλωματικός ρόλος της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή έχει μειωθεί εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία", δήλωσε η Χάννα Νότε, εμπειρογνώμονας στη ρωσική εξωτερική πολιτική με έδρα το Βερολίνο. "Σημαντικοί παίκτες της περιοχής πλέον δεν κοιτάζουν προς τη Μόσχα για κρίσιμες εξελίξεις".

Η σύνοδος στην Αίγυπτο ανέδειξε επίσης μια μετατόπιση: πολλοί ηγέτες στρέφονται τώρα στο Ντόναλντ Τραμπ, καθώς η Ουάσινγκτον εκφράζει απογοήτευση για την άρνηση του Πούτιν να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Για σχεδόν μια δεκαετία, η Μέση Ανατολή αποτέλεσε σκηνικό για την επιδιωκόμενη επιστροφή του Πούτιν στη διεθνή κονίστρα. Η στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας στη Συρία το 2015 έσωσε το καθεστώς Άσαντ από κατάρρευση, εξασφάλισε μόνιμες ναυτικές και αεροπορικές βάσεις στη Μεσόγειο και επανέφερε τη Μόσχα ως δύναμη ικανή να προβάλλει ισχύ πέρα από τα σύνορά της.

Ωστόσο, η πλήρης εισβολή στην Ουκρανία ανάγκασε τη Ρωσία να ανακατευθύνει σημαντικό μέρος των στρατιωτικών, οικονομικών και διπλωματικών της δυνατοτήτων, αφήνοντας την ανίκανη να στηρίξει τον Άσαντ όπως προηγουμένως. Παράλληλα, παρακολουθεί τη Συρία και το Ιράν να πλήττονται από ισραηλινές επιθέσεις σε στρατιωτικές και οικονομικές υποδομές.

Παρά τις σχέσεις με την Παλαιστινιακή Αρχή και τις υποδοχές αντιπροσωπειών της Χαμάς στη Μόσχα, η Ρωσία δεν διαδραμάτισε ουσιαστικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις για την ανακωχή στη Γάζα. Με τη στήριξη στην Παλαιστίνη και την προσέγγιση προς το Ιράν, ο Πούτιν έχει επιβαρύνει τη σχέση του με τον Μπενιαμίν Νετανιάχου. Την ίδια στιγμή, η Ουκρανία παρέλαβε από το Ισραήλ σύστημα Patriot, όπως ανακοίνωσε ο Βολοντιμίρ Ζελένσκι.

Στο δημόσιο διάλογο, οι ρωσικές ελίτ επαινούν τις προσπάθειες του Τραμπ να τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα, ως μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής ευνοϊκής στάσης προς τις ΗΠΑ. Ο Πούτιν δήλωσε ότι προσφέρθηκε να αναβάλει τη δική του σύνοδο ώστε να μην παρεμποδίσει τις αμερικανικές πρωτοβουλίες και επαίνεσε την προσπάθεια για ειρήνη.

Ωστόσο, υπάρχει απογοήτευση ανάμεσα στους Ρώσους αξιωματούχους για τον περιθωριακό ρόλο τους. Ο υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, δήλωσε ότι η Ρωσία δεν θα αρνηθεί να συμμετάσχει στις ειρηνευτικές προσπάθειες εάν προσκληθεί, αλλά δεν θα επιβάλει τις υπηρεσίες της. Ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ χαρακτήρισε τη συμφωνία του Τραμπ ασήμαντη, υπογραμμίζοντας ότι η σύγκρουση θα συνεχιστεί έως ότου δημιουργηθεί πλήρως ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος.

Η υποχώρηση της Ρωσίας όσον αφορά τη διεθνή της επιρροή επεκτείνεται πέρα από τη Μέση Ανατολή. Στην Κεντρική Ασία και τον Καύκασο, κράτη όπως το Καζακστάν, η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν απομακρύνονται σταδιακά από τη Μόσχα.

Τον Αύγουστο, ο Τραμπ φιλοξένησε τους ηγέτες της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν στον Λευκό Οίκο μετά τη διαμεσολάβηση σε μια ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ τους.

Η συμφωνία έδωσε στην Ουάσινγκτον αποκλειστικά δικαιώματα να αναπτύξει τον λεγόμενο Διάδρομο Τραμπ για Διεθνή Ειρήνη και Ευημερία, έναν διάδρομο που διασχίζει την Αρμενία για να συνδέσει το Αζερμπαϊτζάν με το Νάχτσιβαν, αζερικό εδαφικό θύλακα στα σύνορα με την Τουρκία.

Ενδεικτικά, τόσο ο πρωθυπουργός της Αρμενίας, Νικόλ Πασινιάν, όσο και ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίεφ, ταξίδεψαν στην Αίγυπτο τη Δευτέρα.

Ο Πούτιν θα έχει μια ακόμη ευκαιρία να φιλοξενήσει ηγέτες από τον αραβικό κόσμο, με το Κρεμλίνο να δηλώνει ότι η σύνοδος πιθανότατα θα επαναπρογραμματιστεί για τον Νοέμβριο.

"Μια σύνοδος χρησιμεύει για να ενισχύσει το μήνυμα της Ρωσίας ότι δεν είναι απομονωμένη έξω από τη Δύση", δήλωσε η Νότε. "Έχει συμβολική σημασία για τη Μόσχα, αλλά δεν επαναφέρει τον ρόλο της ως βασικού παίκτη στην περιοχή".