Η κυβέρνηση Άσαντ διεξήγαγε μια διετή επιχείρηση για να μεταφέρει χιλιάδες πτώματα από έναν από τους μεγαλύτερους γνωστούς ομαδικούς τάφους της Συρίας σε μια μυστική τοποθεσία σε απόσταση μεγαλύτερη από μία ώρα στην έρημο, αποκαλύπτει έρευνα του Reuters.

Πρόκειται για μια επιχείρηση του στρατού του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ για την ανασκαφή του ομαδικού τάφου στην Qutayfah και τη δημιουργία ενός τεράστιου δεύτερου ομαδικού τάφου στην έρημο έξω από την πόλη Dhumair.

Για να αποκαλύψει τη θέση του τάφου στο Dhumair και να περιγράψει λεπτομερώς την τεράστια επιχείρηση, το Reuters μίλησε με 13 άτομα με άμεση γνώση της διετούς επιχείρησης για τη μεταφορά των σορών, εξέτασε έγγραφα που παρήχθησαν από τους εμπλεκόμενους αξιωματούχους και ανέλυσε εκατοντάδες δορυφορικές εικόνες και των δύο τάφων που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια αρκετών ετών.

Η επιχείρηση μεταφοράς των λειψάνων από την Qutayfah σε μια άλλη κρυφή τοποθεσία δεκάδες χιλιόμετρα μακριά ονομάστηκε "Επιχείρηση Move Earth" και διήρκεσε από το 2019 έως το 2021. Σκοπός της ήταν να καλύψει τα εγκλήματα της κυβέρνησης Άσαντ και να συμβάλει στην αποκατάσταση της εικόνας της, είπαν οι μάρτυρες.

Το Reuters ενημέρωσε την κυβέρνηση του προέδρου Άχμεντ αλ Σαράα για τα ευρήματα της έρευνας αυτής την Τρίτη. Η κυβέρνηση δεν απάντησε αμέσως σε ερωτήσεις για το παρόν ρεπορτάζ.

Το πρακτορείο ειδήσεων δεν αποκαλύπτει την ακριβή τοποθεσία του μαζικού τάφου για να προστατέψει τον χώρο από εισβολείς.

Με τουλάχιστον 34 τάφους μήκους 2 χιλιομέτρων, ο ομαδικός τάφος στην έρημο Dhumair είναι από τους πιο μεγάλους που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του συριακού εμφυλίου πολέμου, αναφέρει το Reuters. Οι μαρτυρίες και οι διαστάσεις του νέου χώρου υποδηλώνουν ότι δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι θα μπορούσαν να είναι θαμμένοι εκεί.

Η κυβέρνηση Άσαντ άρχισε να θάβει τους νεκρούς στην Qutayfah γύρω στο 2012, στις αρχές του εμφυλίου πολέμου. Ο ομαδικός τάφος περιείχε τις σορούς στρατιωτών και κρατουμένων που πέθαναν στις φυλακές και τα στρατιωτικά νοσοκομεία του δικτάτορα, δήλωσαν οι μάρτυρες.

Ένας Σύρος ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα αποκάλυψε την Qutayfah δημοσιεύοντας φωτογραφίες στα τοπικά μέσα ενημέρωσης το 2014, αποκαλύπτοντας την ύπαρξη του τάφου στα περίχωρα της Δαμασκού. Η ακριβής τοποθεσία ήρθε στο φως λίγα χρόνια αργότερα, σε δικαστικές καταθέσεις και άλλες αναφορές στα ΜΜΕ.

Για τέσσερις νύχτες σχεδόν κάθε εβδομάδα από τον Φεβρουάριο του 2019 έως τον Απρίλιο του 2021, έξι έως οκτώ φορτηγά γεμάτα με χώμα και ανθρώπινα λείψανα ταξίδευαν από την Qutayfah στην τοποθεσία της ερήμου Dhumair, σύμφωνα με μάρτυρες που συμμετείχαν στην επιχείρηση. Το Reuters δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει αν σοροί από αλλού έφτασαν επίσης στη μυστική τοποθεσία και δεν βρήκε κανένα έγγραφο που να αναφέρει την επιχείρηση Move Earth ή τους μαζικούς τάφους.

Το Reuters δεν κατάφερε να επικοινωνήσει με τον πρώην πρόεδρο Άσαντ, ο οποίος βρίσκεται στη Ρωσία, και αρκετούς στρατιωτικούς αξιωματούχους που αναγνωρίστηκαν από τους μάρτυρες για το ρόλο τους στην επιχείρηση. Μετά την πτώση της δικτατορίας στα τέλη του περασμένου έτους, ο Άσαντ και πολλοί από τους βοηθούς του εγκατέλειψαν τη χώρα.

Η ιδέα να μεταφερθούν χιλιάδες πτώματα προέκυψε στα τέλη του 2018, όταν ο Άσαντ βρισκόταν στα πρόθυρα της νίκης στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, δήλωσε ο πρώην αξιωματικός της Ρεπουμπλικανικής Φρουράς.

Ο δικτάτορας ήλπιζε να ανακτήσει τη διεθνή αναγνώριση αφού είχε παραγκωνιστεί έπειτα από χρόνια κυρώσεων και καταγγελίες για εγκλήματα, είπε ο αξιωματικός. Εκείνη την εποχή, ο Άσαντ είχε ήδη κατηγορηθεί ότι κρατούσε χιλιάδες Σύρους, αλλά καμία ανεξάρτητη συριακή ομάδα ή διεθνής οργάνωση δεν είχε πρόσβαση στις φυλακές ή στους μαζικούς τάφους.

Δύο φορτηγατζήδες και ο αξιωματικός ανέφεραν στο Reuters ότι, σύμφωνα με τα όσα τους είπαν οι στρατιωτικοί διοικητές, ο σκοπός της μεταφοράς ήταν να καθαριστεί ο ομαδικός τάφος της Qutayfah και να μην αποκαλυφθούν τα στοιχεία των μαζικών δολοφονιών.

Μέχρι την πτώση του Άσαντ, και τα 16 σημεία που κατέγραψε το Reuters στην Qutayfah είχαν αδειάσει.

Περισσότεροι από 160.000 άνθρωποι εξαφανίστηκαν μέσα στον τεράστιο μηχανισμό ασφαλείας του ανατραπέντος δικτάτορα και πιστεύεται ότι είναι θαμμένοι στους δεκάδες ομαδικούς τάφους που δημιούργησε, σύμφωνα με συριακές μκο. Η οργανωμένη ανασκαφή και η ανάλυση DNA θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη διερεύνηση του θανάτου τους.

Όμως, δεδομένων των λίγων πόρων που διαθέτει η Συρία, ακόμη και οι γνωστοί μαζικοί τάφοι είναι σε μεγάλο βαθμό απροστάτευτοι και οι αρχές δεν έχουν ξεκινήσει ανασκαφές. Και οι νέοι ηγέτες της χώρας, οι οποίοι ανέτρεψαν τον Άσαντ τον Δεκέμβριο, δεν έχουν δώσει στη δημοσιότητα κανένα έγγραφο σχετικά με τα άτομα που είναι θαμμένα σε αυτούς, παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις των οικογενειών των αγνοουμένων.

Ο Σύρος υπουργός Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών και Καταστροφών Raed al-Saleh δήλωσε ότι ο τεράστιος αριθμός των θυμάτων και η ανάγκη ανοικοδόμησης του συστήματος δικαιοσύνης εμποδίζουν το έργο. Η νέα Εθνική Επιτροπή για τους Αγνοούμενους της Συρίας ανακοίνωσε σχέδια για τη δημιουργία τράπεζας DNA και μιας κεντρικής ψηφιακής πλατφόρμας για τις οικογένειες των αγνοουμένων και δήλωσε ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη εκπαίδευσης ειδικών στην ιατροδικαστική και στις εξετάσεις DNA.

"Υπάρχει μια πληγή που αιμορραγεί όσο υπάρχουν μητέρες που περιμένουν να βρουν τους τάφους των γιων τους, γυναίκες που περιμένουν να βρουν τους τάφους των συζύγων τους και παιδιά που περιμένουν να βρουν τους τάφους των πατεράδων τους", δήλωσε ο Raed al-Saleh στη συριακή ειδησεογραφική ιστοσελίδα al-Watan στα τέλη Αυγούστου.

Ο Mohamed Al Abdallah, επικεφαλής του Κέντρου Δικαιοσύνης και Λογοδοσίας της Συρίας, μιας συριακής οργάνωσης που εργάζεται για τον εντοπισμό των αγνοουμένων και τη διερεύνηση εγκλημάτων πολέμου, είπε ότι η μεταφορά σορών όπως αυτή από την Qutayfah στο Dhumair ήταν καταστροφική για τις οικογένειες που θρηνούν.

"Το να 'ενώσουμε' τις σορούς, ώστε να μπορέσουν να επιστραφούν στις οικογένειες πλήρη λείψανα, θα είναι εξαιρετικά περίπλοκο", είπε, αφού έμαθε για τα ευρήματα του Reuters. Χαρακτήρισε τη σύσταση της επιτροπής για τους αγνοούμενους ως ένα θετικό βήμα από τη νέα κυβέρνηση.

"Έχει πολιτική υποστήριξη, αλλά εξακολουθεί να στερείται πόρων και εμπειρογνωμόνων", είπε.

Οι οδηγοί, οι μηχανικοί και άλλοι εμπλεκόμενοι στη μεταφορά είπαν ότι το να μιλήσουν την ώρα της μυστικής επιχείρησης σήμαινε βέβαιο θάνατο.

"Κανείς δεν θα παρακούσει τις εντολές", είπε ένας οδηγός. "Μπορεί και ο ίδιος να κατέληγε στους τάφους".