Του Κώστα Ράπτη

Όταν την Παρασκευή η παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς απάντησε στο "σχέδιο Τραμπ" για τη Γάζα με μία τοποθέτηση που μπορούσε να θεωρηθεί (μερική) αποδοχή, ο ένοικος του Λευκού Οίκου έσπευσε να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Βενιαμίν Νετανιάχου.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Axios, ο Νετανιάχου υποστήριξε ότι δεν υπάρχει λόγος να πανηγυρίζει κανείς και ότι η απάντηση της Χαμάς "δεν σημαίνει τίποτε", ο Αμερικανός πρόεδρος απάντησε: "Δεν ξέρω γιατί είσαι τόσο γ... αρνητικός. Πρόκειται για νίκη. Άδραξέ τη".

Το ότι ο Τραμπ έσπευσε να χαιρετίσει μέσω του Truth Social την απάντηση της Χαμάς μετέτρεψε την ιδιωτικώς ασκούμενη πίεση σε δημόσια τοποθέτηση, την οποία ο Νετανιάχου δεν μπορούσε να προσπεράσει.

Η Χαμάς είχε αποδείξει ότι δεν της λείπει η διπλωματική δεξιότητα να μετατρέψει μια κατάσταση lose-lose (αποδοχή του αφοπλισμού και της αυτοακύρωσής της ή συνέχιση του βομβαρδισμού και της λιμοκτονίας του λαού της) σε πρόβλημα για το αντίπαλο στρατόπεδο. Πόνταρε για τον λόγο αυτό σε μία κρίσιμη παράμετρο: την ματαιοδοξία του Τραμπ, ο οποίος επείγεται να αποδείξει ότι η δική του παρέμβαση ως "ειρηνοποιού" δεν μπορεί παρά να είναι καταλυτική.

Με την ίδια λογική, άλλωστε κινήθηκαν και εκείνα τα παραδοσιακώς σύμμαχα προς τις ΗΠΑ μουσουλμανικά κράτη (αραβικές μοναρχίες, Αίγυπτος, Πακιστάν, ακόμη και όσα είχαν δεσμούς με την Χαμάς, όπως η Τουρκία και το Κατάρ) που κολάκευσαν τον Τραμπ, αποδεχόμενα ενθουσιωδώς το σχέδιό του, προσθέτοντας όμως συνήθως την εκτίμηση (όπως λ.χ. έπραξε ο Ταγίπ Ερντογάν) ότι πρόκειται για σημαντικό βήμα προς την αυτοδιάθεση του παλαιστινιακού λαού και την εφαρμογή μιας "λύσης δύο κρατών" – καίτοι το κείμενο μόνον σε ορίζοντα αυτοδιάθεσης δεν παραπέμπει.

Παρεμπιπτόντως, δεν πρέπει να υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι ρόλο-κλειδί στις τελευταίες εξελίξεις, και δη στην ρυμούλκηση της Χαμάς προς μία μη αρνητική ανταπόκριση, έπαιξε ο Ταγίπ Ερντογάν, η τηλεφωνική επικοινωνία του οποίου με τον Τραμπ την Παρασκευή προηγήθηκε κατά λίγες ώρες της δημοσιοποίησης της απάντησης της παλαιστινιακής οργάνωσης.

Υπ' αυτή την έννοια, ένας από τους βασικούς στόχους του Τραμπ, ήτοι η επαναπροσέγγιση με την εν λόγω ομάδα κρατών, μετά την κρίση που αντικειμενικώς δημιούργησε η ισραηλινή επιδρομή επί καταριανού εδάφους, επετεύχθη.

Αλλά και ανταγωνιστές της Δύσης, όπως ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ακολούθησαν παρόμοια τακτική, επαινώντας το σχέδιο Τραμπ, με την ενδιαφέρουσα προσθήκη όχι μόνο των περί "λύσης δύο κρατών", αλλά και του ότι είναι αναγκαία η συμπερίληψη στις μελλοντικές διεργασίες όλων των παλαιστινιακών παρατάξεων, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς.

Οι 36 εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ, οι οποίοι δια μακρών ανέλυσαν τους τρόπους με τους οποίους το "σχέδιο Τραμπ" παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, επέδειξαν εντέλει περισσότερο επικριτική διάθεση από όσο προσφέρονταν στη συγκυρία να επιστρατεύσουν η Μόσχα ή το Πεκίνο.

Αυτό δεν σημαίνει ότι το "σχέδιο Τραμπ" προορίζεται να πάει μακριά – και κανείς ενδιαφερόμενος δεν περιμένει πραγματικά κάτι τέτοιο. Απλώς ο Αμερικανός πρόεδρος εμφανίζεται ως μία Πυθία που φθέγγεται ασυνάρτητα, με διαφορετικούς παίκτες να της ψιθυρίζουν στο αυτί τι είναι αυτό που πρέπει όντως να ειπωθεί.

Σε αυτό το παιχνίδι, ο μόνος που μπορεί να έχει τον τελευταίο λόγο είναι βεβαίως ο Νετανιάχου – αλλά χρειάσθηκε να ξεβολευτεί, αναπροσαρμοζόμενος από το σενάριο ενός σχεδίου που δεν υποβλήθηκε παρά για να απορριφθεί, ώστε να "δικαιολογήσει" την αιματηρή συνέχεια, σε κάτι περισσότερο ευέλικτο, που θα μπορούσε να ονομασθεί "πάρε τους ομήρους και τρέχα!". Θα έχει τουλάχιστον το όφελος να κλείσει το εσωτερικό μέτωπο που δημιουργούν οι διαδηλώσεις των συγγενών των ομήρων.

Ενώ στο Σαρμ ελ Σέιχ της Αιγύπτου συγκεντρώνονται σήμερα οι διαπραγματευτές που θα ασχοληθούν με την υλοποίηση του "σχεδίου Τραμπ", τόσο ο Ισραηλινός πρωθυπουργός όσο και ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεών του καθιστούν σαφές ότι δεν δεσμεύονται σε μία ουσιαστική στρατιωτική αναδίπλωση (πόσω μάλλον σε μία μόνιμη κατάπαυση του πυρός), παρά μόνο απαιτούν την άμεση απελευθέρωση των ομήρων – και ό,τι ήθελε προκύψει στη συνέχεια.