Του Γιώργου Σ. Σκορδίλη

Η ναυτιλία εξακολουθεί να κυριαρχεί στο διεθνές εμπόριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτελώντας τον κύριο δίαυλο μεταφοράς εμπορευμάτων από και προς τρίτες χώρες. Σύμφωνα με την έκθεση της Eurostat για το 2024, τα πλοία μετέφεραν το μεγαλύτερο μέρος των εμπορευμάτων, τόσο σε εισαγωγές όσο και σε εξαγωγές, επιβεβαιώνοντας τη στρατηγική σημασία των θαλάσσιων μεταφορών για την οικονομία της ΕΕ.

Συγκεκριμένα, η ΕΕ εισήγαγε από χώρες εκτός Ένωσης 1,1 δισ. τόνους αγαθών δια θαλάσσης, αξίας 1,251 τρισ. ευρώ, ενώ οι εξαγωγές που πραγματοποιήθηκαν μέσω θαλάσσιου μεταφορικού δικτύου ανήλθαν σε 0,5 δισ. τόνους, με αξία 1,126 τρισ. ευρώ.

Το ποσοστό της ναυτιλίας επί του συνόλου παραμένει συντριπτικό: 75,6% των εισαγωγών και 73,7% των εξαγωγών σε όρους βάρους. Αντίθετα, σε αξία οι αναλογίες είναι χαμηλότερες — 51,3% για τις εισαγωγές και 43,6% για τις εξαγωγές — στοιχείο που υποδηλώνει ότι τα βαρύτερα αλλά λιγότερο ακριβά προϊόντα εξακολουθούν να κινούνται κυρίως μέσω θαλάσσης.

Η σύγκριση με άλλα μέσα μεταφοράς αναδεικνύει το χάσμα. Οι σιδηροδρομικές μεταφορές κατέχουν περιορισμένο μερίδιο, μόλις 3,1% των εισαγωγών και 2,9% των εξαγωγών σε όρους όγκου, ενώ η αξία τους περιορίζεται σε 1,5% και 1,3% αντίστοιχα.

Στον αντίποδα, οι αεροπορικές μεταφορές εμφανίζουν την ακριβώς αντίθετη εικόνα. Ο όγκος είναι σχεδόν αμελητέος — 0,2% των εισαγωγών και 2,8% των εξαγωγών — όμως η αξία που αντιπροσωπεύουν είναι σημαντική: 18,3% των συνολικών εισαγωγών και 27,1% των συνολικών εξαγωγών. 

Το στοιχείο αυτό αποκαλύπτει τον ιδιαίτερο ρόλο της αεροπορικής μεταφοράς για προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως τεχνολογικός εξοπλισμός, φαρμακευτικά είδη ή πολυτελή αγαθά.

Πίσω όμως από τα φορτία, το πραγματικό ερώτημα είναι ποιος ελέγχει τον στόλο. Τα ευρωπαϊκά συμφέροντα κατέχουν περίπου 16% των πλοίων παγκοσμίως κατά αριθμό, αλλά πάνω από το 25% της συνολικής μεταφορικής ικανότητας.

Η ECSA (Ένωση Ευρωπαίων Εφοπλιστών) υπολογίζει ότι η ΕΕ καλύπτει σχεδόν το 35% του παγκόσμιου στόλου σε όρους χωρητικότητας, με κυρίαρχες θέσεις στα containerships (~44%), στα δεξαμενόπλοια (~35%), στα bulk carriers (~30%) και στα LNG carriers (~33%).

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα διατηρεί πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο ελληνόκτητος στόλος εκτιμάται ότι αντιπροσωπεύει περίπου 17–18% της παγκόσμιας μεταφορικής ικανότητας (DWT), αποτελώντας τον μεγαλύτερο εθνικό στόλο στον κόσμο. Η γεωγραφική θέση της χώρας, σε συνδυασμό με την ιστορική ναυτιλιακή παράδοση, ενισχύουν ακόμη περισσότερο τη σημασία της στον ευρωπαϊκό και διεθνή καταμερισμό της ναυτιλιακής ισχύος.

Η εικόνα που προκύπτει τόσο από τα στοιχεία της Eurostat όσο και από τα στοιχεία της ECSA είναι σαφής καθώς η θάλασσα εξακολουθεί να αποτελεί τη βασική δίοδο εμπορίου για την ΕΕ, ενώ τα άλλα μέσα λειτουργούν συμπληρωματικά, καλύπτοντας πιο εξειδικευμένες ανάγκες.

Για χώρες όπως η Ελλάδα, με κορυφαίο εμπορικό στόλο και στρατηγική γεωγραφική θέση, η διατήρηση της πρωτοκαθεδρίας της ναυτιλίας επιβεβαιώνει τη σημασία της τόσο για την ευρωπαϊκή όσο και για την παγκόσμια οικονομία.