Οι αποταμιευτήρες δεν έχουν γεμίσει εντελώς και ο Τραμπ απειλεί με δασμούς όσους προμηθεύονται ενέργεια από τη Ρωσία. Τι σημαίνουν όλα αυτά για την ενεργειακή μας επάρκεια;

Το ψύχος του φθινοπώρου στη βόρεια Ευρώπη μάλλον προδιαθέτει για έναν σκληρό χειμώνα. Σύμφωνα με την Gas Infrastructure Europe (GIE), τον ευρωπαϊκό σύνδεσμο παρόχων φυσικού αερίου που εκπροσωπεί 72 επιχειρήσεις σε 25 χώρες, στα μέσα Σεπτεμβρίου οι αποταμιευτήρες στην Ευρώπη ήταν πλήρεις κατά 80% ενώ τον Σεπτέμβριο του 2024 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 90%. Πρόβλημα;

Έχοντας διαφοροποιήσει τις πηγές τροφοδοσίας μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022, τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στράφηκαν σε μεγάλο βαθμό στο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από τη Νορβηγία, τις ΗΠΑ ή το Κατάρ. Παράλληλα, συνεχίζουν να αναπτύσσουν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, περιλαμβανομένης της ηλιακής και της αιολικής ενέργειας. Από τη στιγμή που οι Βρυξέλλες δεν ανησυχούν πλέον για μία σοβαρή ή απρόβλεπτη ενεργειακή κρίση, έχουν δώσει στα κράτη-μέλη ένα χρονικό περιθώριο για να φτάσει στο 90% η πληρότητα των αποταμιευτήρων μέχρι την 1η Δεκεμβρίου.

"Δεν αποκλείεται άνοδος των τιμών"

Ο Πέτρας Κατίνας, αναλυτής στο Center for Research on Energy and Clean Air, επισημαίνει στην Deutsche Welle ότι τα σημερινά επίπεδα πληρότητας εξασφαλίζουν ένα "ισχυρό απόθεμα" ενέργειας για τον χειμώνα. Από την άλλη πλευρά, τονίζει ότι οι ιδιαιτερότητες της αγοράς και οι ευμετάβλητες καιρικές συνθήκες "θα μπορούσαν να προκαλέσουν προσωρινές αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας ή προσωρινές ελλείψεις, κατά τόπους". Προφανώς καμία σύγκριση με την ιδιαίτερα ανησυχητική κατάσταση που επικρατούσε τον χειμώνα του 2022.

Για τον Τομ Μάρζεκ-Μάντσερ, αναλυτή του οίκου Wood Mackenzie, αυτόν τον χειμώνα η προσφορά ενέργειας εμφανίζεται ενισχυμένη, ενώ η ζήτηση- ιδιαίτερα για φυσικό αέριο- μάλλον υποχωρεί. "Αυτό ασφαλώς διευκόλυνε την αναπλήρωση των αποθεμάτων μέχρι το καλοκαίρι, σε μεγάλο βαθμό", λέει o Βρετανός αναλυτής στην Deutsche Welle. Παρά ταύτα, εκτιμά ότι η Ευρώπη παραμένει ευάλωτη σε γεωπολιτικές αναταράξεις, ιδιαίτερα μετά τις απειλές του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για επιβολή δασμών σε όσους εξακολουθούν να προμηθεύονται φυσικό αέριο από τη Ρωσία.

Νέα αβεβαιότητα λόγω δασμών

Ο Τραμπ τον τελευταίο καιρό ασκεί πιέσεις στις Βρυξέλλες να επιβάλουν τιμωρητικούς δασμούς σε χώρες που εξακολουθούν να προμηθεύονται ενέργεια από τη Ρωσία, υποστηρίζοντας ότι οι δασμοί θα ασκήσουν μία επιπλέον πίεση στη Μόσχα να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία. Προ ημερών ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ, απηύθυνε έκκληση στην ΕΕ και την ομάδα G7 να επιβάλουν "γερούς" δασμούς στην Κίνα και την Ινδία, δύο χώρες που έχουν συνάψει συμφωνίες ενεργειακής συνεργασίας με τη Ρωσία.

Για την Ινδία ο Αμερικανός πρόεδρος έχει ήδη ανακοινώσει δασμούς 50%. Η Κίνα βρίσκεται σε πιο ισχυρή διαπραγματευτική θέση και ο Ντόναλντ Τραμπ καλείται να επεξεργαστεί εκ νέου τα σχέδιά του.

Η Ουκρανία καταγγέλλει συμφωνία με τη Ρωσία

Ένα ακόμη επιβαρυντικό στοιχείο για την ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης θα μπορούσε να αποτελεί η καταγγελία της ρωσο-ουκρανικής συμφωνίας από την πλευρά του Κιέβου στα τέλη του 2024. Ακούγεται αφύσικο, αλλά μέχρι πρότινος- και παρά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία- το ρωσικό φυσικό αέριο που κατευθυνόταν προς την ΕΕ εξακολουθούσε να διέρχεται από το ουκρανικό δίκτυο. Μάλιστα η Μόσχα όφειλε να εμβάζει χρήματα στο Κίεβο για τη χρήση του δικτύου. Ωστόσο στις 31 Δεκεμβρίου, η Ουκρανία αποφάσισε να μην ανανεώσει τη συμφωνία, κλείνοντας έναν από τους τελευταίους διαύλους για την παροχή ρωσικού φυσικού αερίου στην ΕΕ.

Σε χώρες όπως η Αυστρία, η Σλοβακία και η Ουγγαρία που συνεχίζουν να προμηθεύονται φυσικό αέριο από τη Μόσχα- παρά τις δυτικές κυρώσεις- εκφράζονται φόβοι για σημαντικές ελλείψεις. Ήδη τον περασμένο χειμώνα οι τιμές αυξήθηκαν κατά τόπους έως και 50%. Ωστόσο, φαίνεται ότι οι ισορροπίες έχουν επανέλθει και οι προβλέψεις για τον επόμενο χειμώνα είναι μάλλον αισιόδοξες, ιδιαίτερα λόγω της διαφοροποίησης στις πηγές ενέργειας.

"Η μείωση του συνολικού όγκου των προμηθειών ενέργειας δεν ήταν τόσο σημαντική, παρότι ορισμένες χώρες, όπως η Σλοβακία, αναγκάστηκαν να αναζητήσουν νέους προμηθευτές", τονίζει ο Τομ Μάρζεκ-Μάντσερ. Στο ενεργειακό μείγμα των Ευρωπαίων, οι εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία έχουν μειωθεί σήμερα στο 19% έναντι 45% στις αρχές του 2022, ενώ για το πετρέλαιο οι ρωσικές εισαγωγές ανέρχονται μόλις στο 3% του συνόλου έναντι 27% πριν την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.

Μάλιστα τον περασμένο Μάιο η Κομισιόν ανακοίνωσε έναν "οδικό χάρτη" για την πλήρη απεξάρτηση από ρωσικές εξαγωγές ενέργειας μέχρι το 2027. Απομένει να δούμε εάν πράγματι θα υλοποιηθεί αυτός ο στόχος, καθώς "ορισμένες χώρες της ομάδας Βίζεγκραντ δεν έχουν κάνει επαρκείς προσπάθειες για διαφοροποίηση των προμηθευτών και ανάπτυξη εναλλακτικών πηγών ενέργειας", αναφέρει ο αναλυτής Πέτρας Κατίνας στην Deutsche Welle.

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου

Πηγή: Deutsche Welle