Σχόλιο του Κώστα Αργυρού

Για τον Πέερ Στάινμπρουκ, πρώην υπουργό Οικονομικών, σοσιαλδημοκράτη και θεωρούμενο ως έναν από τους πιο πλούσιους πολιτικούς της Γερμανίας, το αίτημα για την φορολόγηση του μεγάλου πλούτου είναι "παραπλανητικό" και δεν λύνει προβλήματα. Το πώς ακριβώς το τεκμηριώνει αυτό δεν το εξήγησε πάντως, απαντώντας στην Ζανίν Βίσλερ από την Die Linke, που μίλησε για την ανάγκη αναδιανομής του πλούτου σε μια τηλεοπτική τους αντιπαράθεση το βράδυ της Πέμπτης.

Προφανώς θεωρεί αφελείς κάποιους κορυφαίους οικονομολόγους, όπως ο Τομά Πικετί που έχουν θέσει αυτό το ζήτημα εδώ και χρόνια, αλλά και κάποιους πολυεκατομμυριούχους (πατριώτες αυτοαποκαλούνται στην Αμερική) που έχουν ζητήσει κατά καιρούς με πρωτοβουλίες τους να φορολογηθούν περισσότερο και δικαιότερα. Ίσως απλώς να ανησυχεί ο κύριος Στάινμπρουκ για μια ενδεχόμενη συρρίκνωση των δικών του περιουσιακών στοιχείων.

Αφορισμοί και αξιώματα

Φυσικά δεν είναι ο μόνος που συνηθίζει να ρητορεύει και μάλιστα συχνά έναντι αδράς πληρωμής σε επιχειρηματικά φόρα με αφορισμούς και αξιώματα, τα οποία ακριβώς επειδή είναι αξιώματα, δεν θεωρεί ότι χρήζουν και τεκμηρίωσης. Η τακτική αυτή είναι πολύ συνηθισμένη στους νεοφιλελεύθερους κύκλους που κρατούν επί δεκαετίες υψωμένη τη σημαία της λιτότητας. Ο καγκελάριος Μερτς δεν κουράζεται εδώ και εβδομάδες να μιλά για μια "χώρα που ζει πάνω από τις δυνατότητές της". Πώς ορίζονται ακριβώς αυτές οι δυνατότητες; Είναι για παράδειγμα απεριόριστες όταν πρόκειται για εξοπλιστικές δαπάνες, αλλά πολύ περιορισμένες όταν γίνεται λόγος για το κράτος πρόνοιας; Δεν είναι βεβαίως τυχαίο που η κινδυνολογία για το μέλλον προτιμά να αποφεύγει τους αριθμούς, γιατί όταν το κάνει μάλλον προκαλεί απορίες. Ο κύριος Μερτς για παράδειγμα έχει βάλει στόχο να μειώσει κατά 5 δισεκατομμύρια το αποκαλούμενο εισόδημα του πολίτη, που θέλει τώρα να το μετονομάσει κιόλας. Το ποσοστό αυτό είναι μικρότερο από το 1% του σχεδίου του προϋπολογισμού της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για το 2026 (520 δισ.). Θα δώσει αυτή η περικοπή τέλος στην κακοδαιμονία της γερμανικής οικονομίας; Υπάρχει κάποιος πολιτικός που να μπορεί να υπερασπιστεί στα σοβαρά αυτή τη θέση;

Επιδρομή στα αυτονόητα

Η επίθεση ενάντια στο κράτος πρόνοιας που έχει εξαπολυθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη δεν θεωρεί αναγκαίο να κάνει χρήση νέων επιχειρημάτων. Η θεωρία είναι παλιά αν και πολλές φορές στο παρελθόν έχει διαψευστεί. Οι οικονομίες χωλαίνουν, οι επιχειρήσεις δυσκολεύονται, άρα οι πολίτες πρέπει να σφίξουν κι άλλο το ζωνάρι, να παραιτηθούν από πράγματα που κάποτε θεωρούσαν αυτονόητη υποχρέωση του κράτους απέναντι στην κοινωνία, που στα περισσότερα ευρωπαϊκά Συντάγματα αποδέχεται ως πρώτιστο καθήκον την διασφάλιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Συντηρητικοί οικονομολόγοι από ιδρύματα προσκείμενα σε τράπεζες ή μεγάλες βιομηχανίες αναλαμβάνουν να παίξουν τον ρόλο των προφητών μιας απειλούμενης οικονομικής "αποκάλυψης". Το μήνυμα απλό: "Δεν βγαίνουμε. Μη ζητάτε πολλά. Τα κεφάλια μέσα". Η θεωρία ότι όταν θα αρχίσουν πάλι να μεγαλώνουν τα κέρδη των επιχειρήσεων όλοι θα έχουν μερίδιο από αυτά δεν έχει επαληθευτεί στο παρελθόν, όσο και αν επιστρατεύονται αμφιλεγόμενες εξισώσεις για να την στηρίξουν. Αυτό δεν την εμπόδισε να μετατραπεί σε χρόνο ρεκόρ σε κυρίαρχο αφήγημα της νέας μετά-πανδημίας και μετά-πολέμου εποχής.

Αυτό που στην ουσία είναι το ζητούμενο είναι να κυριαρχήσει στα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα το αίσθημα της ενοχής, για τον "παρασιτικό" χαρακτήρα που τους αποδίδουν οι ιεροκήρυκες της λιτότητας και να αισθανθούν τα κάπως πιο "ασφαλή" μεσαία στρώματα το φόβο για απώλεια του στάτους τους εξαιτίας της ανεύθυνης στάσης των εκμεταλλευτών της γενναιοδωρίας του κράτους. Κανείς δεν πρέπει να αναπαύεται στην ασφάλειά του όταν "η οικονομία" αγκομαχά. Και η απειλή ενός επερχόμενου πολέμου, που μόνο αν πληρώσουμε ακριβά ίσως και να τον αποφύγουμε έρχεται να ολοκληρώσει το σενάριο.

Από το φόβο στην οργή

Στη μεγάλη γενική απεργία της Πέμπτης στη Γαλλία πολλοί ήταν αυτοί που δήλωσαν ότι δεν είχαν την ευχέρεια να χάσουν ούτε ένα μεροκάματο. Στη Γερμανία το 52% δηλώνει ότι ο μεγαλύτερος του φόβος είναι οι αυξήσεις τιμών σε είδη πρώτης ανάγκης. Στη Βρετανία η απειλή αποψίλωσης του κοινωνικού κράτους έχει φουσκώσει τα πανιά της ακροδεξιάς που θεωρεί ότι για όλα αυτά φταίνε οι "ξένοι" Είναι αυτό δείγμα κοινωνιών ανέμελης σπατάλης;

Ο φόβος που καλλιεργούν και τροφοδοτούν αυτή τη στιγμή σε όλη την Ευρώπη συντηρητικές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανόμενης και της Βρετανίας του "Εργατικού" Κιρ Στάρμερ, για τις άγριες ημέρες που έρχονται, μπορεί τελικά να έχει το αντίθετο από το επιθυμητό αποτέλεσμα και να μετατραπεί σε αγανάκτηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι την ίδια εικόνα μιας χώρας στο χείλος του γκρεμού, που επαναλαμβάνει ο Εμμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία χρησιμοποίησε ο Στάρμερ στα τέλη του 2023 για να υμνήσει ως πρότυπο τη Θάτσερ που είχε ξυπνήσει τη χώρα από τον λήθαργο.

Οι ακραίοι λαϊκιστές έχουν όμως αποδείξει ότι ξέρουν καλά τον τρόπο για να επιτύχουν αυτή τη μετατροπή του φόβου σε τιμωρητική οργή. Στοχοποιούν και αυτοί τους εξαθλιωμένους για να εμφανιστούν ως οι υπερασπιστές εκείνων που τρέμουν στην ιδέα της εξαθλίωσης, που ακούν ότι κρέμεται πάνω από τα κεφάλια τους.

Κανείς ωστόσο από τους κάθε λογής καταστροφολόγους δεν προτείνει ένα πρόγραμμα μιας λελογισμένης αναδιανομής του πλούτου, που θα διασφαλίσει ότι το κράτος θα συνεχίσει να τηρεί τις υποχρεώσεις που ανέλαβε μεταπολεμικά, ακριβώς για να αποφύγει ξανά εξελίξεις, όπως εκείνες του μεσοπολέμου. Όταν όμως ένα κράτος αρχίζει να παραιτείται αυθαίρετα και απροειδοποίητα από τις ευθύνες του, θα πρέπει να υπολογίζει ότι ανάλογη αντίδραση μπορεί να επιλέξουν αντανακλαστικά και οι υπήκοοί του.

Πηγή: Deutsche Welle