Η χαοτική και συγκρουσιακή εξωτερική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ όχι μόνο απομόνωσε τις ΗΠΑ, αλλά έσπρωξε την Ινδία — έναν κρίσιμο δημοκρατικό σύμμαχο — στην αγκαλιά της Κίνας και της Ρωσίας, ενισχύοντας ένα νέο, επικίνδυνο μπλοκ αυταρχικών δυνάμεων, τονίζει σε ανάλυσή του για την πορεία και τα αποτελέσματα της εξωτερικής πολιτικής του Αμερικανού προέδρου το ιστορικό αμερικανικό περιοδικό The New Republic.

Η στρατιωτική ισχύς της Κίνας παρουσιάστηκε με κάθε επισημότητα την Τετάρτη. Σε μια παρέλαση στο Πεκίνο, χιλιάδες στρατιώτες παρέλασαν σε απόλυτο σχηματισμό, δίπλα από υπερηχητικούς πυραύλους, υποβρύχια drones και ιπτάμενα τανκς. Ωστόσο, ο κατάλογος των επισήμων ήταν ίσως πιο ανησυχητικός. Ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ πλαισιωνόταν στην Πύλη της Ουράνιας Γαλήνης από τον ανώτατο ηγέτη της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν και τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν. Ήταν μια επίδειξη δύναμης από τρεις από τους πιο αυταρχικούς ηγέτες του κόσμου, οι οποίοι ελέγχουν πυρηνικά οπλοστάσια.

Η παρέλαση ήταν το αποκορύφωμα μερικών ημερών που ίσως αναδιαμορφώσουν τις διεθνείς σχέσεις. Το σαββατοκύριακο, η Κίνα φιλοξένησε μια σύνοδο με πάνω από 20 ηγέτες μη δυτικών χωρών, που τράβηξε την προσοχή κυρίως επειδή ο Σι φωτογραφήθηκε να γελά και να ανταλλάσσει χειραψίες με τον Πούτιν και τον πρωθυπουργό της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι. Το σαφές μήνυμα ήταν ότι οι χώρες τους πλησιάζουν περισσότερο μεταξύ τους — και μαζί επιδιώκουν να αποτελέσουν εναλλακτική στην παγκόσμια ηγεσία των ΗΠΑ, σημειώνει ο αρθρογράφος - αναλυτής Alex Shephard.

Αυτή η επίδειξη ενότητας είχε έναν βασικό αποδέκτη: τον Ντόναλντ Τραμπ. Μόλις επτά μήνες μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας του στο ύπατο αξίωμα του αμερικανικού κράτους, ο πρόεδρος έχει ανατρέψει τις πιο σημαντικές συμμαχίες των ΗΠΑ και έχει οξύνει τις σχέσεις με βασικούς αντιπάλους.

Ακόμα και παραδοσιακοί σύμμαχοι όπως ο Καναδάς και η Γερμανία αναζητούν πλέον εναλλακτικές. Ο Σι, ο Μόντι και ο Πούτιν ενδέχεται να παρουσιάσουν μια τέτοια, οδηγώντας τις ΗΠΑ σε ακόμα μεγαλύτερη διεθνή απομόνωση και προκαλώντας κατακερματισμό των συμμαχιών, που θα καθιστούσε τον κόσμο λιγότερο σταθερό και ειρηνικό.

"Γεράκι" ή "περιστέρι"; Τίποτε από τα δύο

Από τότε που ο Τραμπ εμφανίστηκε στην πολιτική σκηνή, τον ακολουθεί μια έντονη διαμάχη μεταξύ των αναλυτών για τους στόχους της εξωτερικής του πολιτικής.

Πολλοί υποστηρικτές (και κάποιοι επικριτές) του ισχυρίζονται ότι είναι "περιστέρι", μακριά από τις παλαιότερες επεμβατικές τάσεις της Αμερικής. Ο ίδιος είχε υιοθετήσει αυτό το αφήγημα, ιδίως στην προεκλογική του εκστρατεία το 2024, όπου διακήρυξε ότι μόνο αυτός μπορεί να τερματίσει άμεσα τους πολέμους στην Ουκρανία και τη Γάζα. Όμως, δεν έχει επιτύχει ούτε το ένα ούτε το άλλο, ενώ συνεχίζει να δηλώνει ότι αξίζει το Νόμπελ Ειρήνης, επικαλούμενος μια σειρά ατελών ή ανύπαρκτων επιτευγμάτων.

Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Τραμπ είναι βαθιά δεσμευμένος στη διατήρηση και άσκηση της στρατιωτικής ισχύος των ΗΠΑ. Οι υποστηρικτές του αναφέρουν ότι όλη η "αλυσίδα" αποφάσεων και κινήσεών του αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου για την επιδίωξη της ειρήνης μέσω της ισχύος.

Οι επικριτές του, αντίθετα, θεωρούν τη στάση του εξαιρετικά απερίσκεπτη. Η απόφασή του να βομβαρδίσει ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις τον Ιούνιο, ενισχύει και τις δύο απόψεις: δεν προκάλεσε περιφερειακό πόλεμο, αλλά δεν είχε και ουσιαστικό αντίκρισμα, καθυστερώντας το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν μόνο για λίγους μήνες — αντί για τα χρόνια που ισχυρίστηκε ο ίδιος.

Η συζήτηση για το αν ο Τραμπ είναι "γεράκι" ή "περιστέρι" χάνει κάθε νόημα. Ο ίδιος δεν βλέπει έτσι τον εαυτό του, ούτε τη θέση του στον κόσμο. Ο Τραμπ αντιμετωπίζει τις διεθνείς σχέσεις σαν εμπορική συναλλαγή μέσω χάους και αστάθειας — ελπίζοντας πως στο τέλος θα καταλήξει σε κάποια συμφωνία που θα φαίνεται ως επιτυχία.

Το Art of the Deal

Αυτός ήταν και ο τρόπος που λειτουργούσε ως (κατά βάση αποτυχημένος) επιχειρηματίας. Όπως σημειώνει στο βιβλίο του The Art of the Deal, "δεν δένομαι ποτέ με μια συμφωνία ή μια προσέγγιση. Κρατώ πολλές μπάλες στον αέρα, γιατί οι περισσότερες συμφωνίες αποτυγχάνουν, όσο καλές κι αν φαίνονται στην αρχή". Αυτή η πρόχειρη και αλλοπρόσαλλη τακτική δεν είναι ευελιξία – είναι απλώς χαοτική.

Ο Τραμπ θεωρεί ότι είναι κορυφαίος διαπραγματευτής, εξ ου και η εμμονή του με το Νόμπελ Ειρήνης. Το βλέπει ως βραβείο για την καλύτερη "συμφωνία" στον κόσμο. Και όλοι γνωρίζουν πόσο θέλει ο "ανασφαλής" πρόεδρός των ΗΠΑ να κερδίζει βραβεία — σε σημείο να τα εφευρίσκει μόνος του.

Δυστυχώς, η εξωτερική πολιτική του Τραμπ αποτυγχάνει παντού, εκτιμά το New Republic. Ο πόλεμος στην Ουκρανία μαίνεται, παρά την υποδοχή που επεφύλαξε στον Πούτιν στην Αλάσκα τον περασμένο μήνα. Η κατάσταση στη Γάζα είναι πιο τραγική από ποτέ: Ισραηλινοί στρατιώτες διεξάγουν επιχειρήσεις στη Γάζα, η ισραηλινή κυβέρνηση απειλεί με προσάρτηση της παλαιστινιακής Δυτικής Όχθης και ο Τραμπ εμμένει σε ένα κυνικό σχέδιο "ανασυγκρότησης" της Γάζας ως θερέτρου, με τα έσοδα να χρησιμοποιούνται για τη "μετεγκατάσταση" των Παλαιστινίων κατοίκων της.

Δεν έχει εισφέρει καμία λύση στη σύγκρουση και ρισκάρει τις σχέσεις με σημαντικούς συμμάχους στη Μέση Ανατολή, όπως η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και τα ΗΑΕ. Ταυτόχρονα, οι δασμοί της "Ημέρας Απελευθέρωσης” έχουν εξοργίσει σχεδόν όλο τον κόσμο και έχουν στρέψει ακόμα και τους πιο πιστούς συμμάχους — ειδικά στην Ευρώπη — κατά των ΗΠΑ.

Πρόσφατα, ο Τραμπ άνοιξε νέο μέτωπο με τη Βενεζουέλα. Στις αρχές Αυγούστου, ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο ανακοίνωσε ποσό επικήρυξης $50 εκατ. για τον πρόεδρο της χώρας Νικολάς Μαδούρο, ενώ οι ΗΠΑ έχουν αναπτύξει επτά πολεμικά πλοία στα νερά γύρω από τη χώρα.

Στις 3 Σεπτεμβρίου, ο Τραμπ ανακοίνωσε αεροπορική επίθεση σε πλοίο σε διεθνή ύδατα το οποίο, όπως είπε, μετέφερε ναρκωτικά και ανήκε σε τρομοκράτες της Tren de Aragua. Σκοτώθηκαν 11 άτομα. Ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ δήλωσε πως αυτό είναι μόνο η αρχή μιας ευρείας επιχείρησης. Όσον αφορά την αλλαγή καθεστώτος, "είναι απόφαση του προέδρου – και είμαστε έτοιμοι με κάθε στρατιωτικό μέσο".

Με την πρόκληση φίλων και εχθρών, ο Τραμπ έχει απομονώσει τις ΗΠΑ σε παγκόσμιο επίπεδο, δημιουργώντας τις ιδανικές συνθήκες για να ενωθούν Ρωσία, Κίνα και Ινδία σε μια δυνητικά αποσταθεροποιητική συμμαχία. Αυτή είναι και η ειρωνεία στην επιδίωξή του για Νόμπελ Ειρήνης: ο άνθρωπος που θέλει να μετονομάσει το Υπουργείο Άμυνας σε Υπουργείο Πολέμου, έχει κάνει τον κόσμο ένα πολύ πιο επικίνδυνο μέρος.

Δεν υπάρχει βραβείο γι’ αυτό — αλλά είναι σαφές ποιοι θα ωφεληθούν, καταλήγει το New Republic.