Του Γιώργου Σ. Σκορδίλη 

Η χειραγώγηση των δεδομένων του Automatic Identification System (AIS) έχει εξελιχθεί σε καθημερινό φαινόμενο για τα δεξαμενόπλοια του λεγόμενου shadow fleet. Πρόκειται για πλοία που εμπλέκονται σε μεταφορές πετρελαίου από χώρες υπό κυρώσεις Ιράν, Ρωσία, Βενεζουέλα και χρησιμοποιούν κάθε διαθέσιμο τέχνασμα για να μείνουν αόρατα στους ελέγχους.

Από τον Ιούνιο μέχρι σήμερα, η Lloyd’s List έχει εντοπίσει τουλάχιστον επτά δεξαμενόπλοια που αλλοιώνουν τα στοιχεία της ταυτότητάς τους. Συγκεκριμένα, αλλάζουν τον Maritime Mobile Service Identity (MMSI) αριθμό τους, ώστε να εμφανίζονται ως πλοία χωρίς σημαία.

Ο MMSI είναι ένας μοναδικός αριθμός 9 ψηφίων που αποδίδεται σε κάθε πλοίο από το νηολόγιο της σημαίας του. Ο αριθμός αυτός χρησιμοποιείται τόσο για τις επικοινωνίες μέσω ραδιοσυχνοτήτων όσο και στο AIS. Τα τρία πρώτα ψηφία, γνωστά ως Maritime Identification Digits (MID), δείχνουν ποια χώρα έχει εκδώσει τον αριθμό.

Για παράδειγμα:

• Ένα MMSI που αρχίζει από 247 παραπέμπει σε πλοίο με ιταλική σημαία.
• Ένα MMSI που ξεκινά από 261 δείχνει Πολωνία.

Ωστόσο, κάποια δεξαμενόπλοια χρησιμοποιούν το MID 646, το οποίο δεν έχει αποδοθεί σε καμία χώρα. Έτσι, εμφανίζονται ως "στατιστικά", χωρίς εθνικότητα.

Ένα από τα πλοία που εντοπίσθηκε να χρησιμοποιεί τέτοιον αριθμό ήταν είναι product tanker. Από τον Ιούνιο το πλοίο εκπέμπει πλαστούς MMSI αριθμούς, χρησιμοποιώντας μάλιστα και δύο διαφορετικά ψεύτικα IMO numbers.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, το συγκεκριμένο πλοίο φαίνεται να χρησιμοποιεί δύο διαφορετικά AIS συστήματα ταυτόχρονα, κάτι που του επιτρέπει να εκπέμπει άλλοτε ως "στατιστικό" και άλλοτε ως πλοίο με σημαία Κομορών.

Ανάλογη τακτική ακολούθησε και ένα suezmax το οποίο έχει ήδη μπει σε μαύρη λίστα από το Ηνωμένο Βασίλειο από τον τον Δεκέμβριο και ακολούθησε η ΕΕ τον Φεβρουάριο.

Τον Ιούλιο, ενώ περνούσε από το Αιγαίο προς τη Θάλασσα του Μαρμαρά, εξέπεμπε MMSI με το ανεπίσημο MID 646, ενώ λίγο αργότερα "φόρεσε" και MMSI που παραπέμπει σε σημαία Σουδάν, χωρίς να είναι σαφές αν ο αριθμός αυτός έχει εκδοθεί επίσημα.

Η πρακτική αυτή προκαλεί σοβαρό πρόβλημα στις αρχές που παρακολουθούν τις θαλάσσιες μετακινήσεις. Όπως τονίζει ο Ian Ralby, CEO της IR Consilium, πρόκειται για συνειδητή τακτική αποφυγής κυρώσεων:

"Οι MMSI αριθμοί χωρίς σύνδεση με κάποια χώρα είναι γνωστό κόλπο στον κόσμο του οργανωμένου εγκλήματος, αλλά δεν είναι καλά κατανοητό από όσους προσπαθούν να το σταματήσουν. Εδώ παίζεται παιχνίδι με τα νομικά κενά γύρω από την εφαρμογή των κυρώσεων και το πώς να αντιμετωπίζεις πλοία χωρίς σαφή εθνικότητα ή με μπερδεμένη ταυτότητα".

Η υπόθεση φανερώνει και κάτι ακόμα, τη ραγδαία άνθηση των πλαστών νηολογίων. Ψεύτικα πιστοποιητικά, γρήγορες αλλαγές σημαίας ("flag hopping") και παραποίηση στοιχείων έχουν γίνει βασικά εργαλεία της shadow fleet, διευκολύνοντας την ανεξέλεγκτη διακίνηση πετρελαίου.