Για έξι μήνες ο Ντόναλντ Τραμπ, αναφέρει ανάλυση του Guardian, ζητούσε κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία. Η θέση του άλλαξε απότομα μετά τη σύνοδο κορυφής της περασμένης εβδομάδας με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στην Αλάσκα. Οι ΗΠΑ πλέον υποστηρίζουν πρώτα μια τελική διευθέτηση του πολέμου, που είναι και η διαπραγματευτική θέση της Ρωσίας. Τι άλλαξε; Και πού αφήνει αυτή η νέα αναδίπλωση του Τραμπ τις προοπτικές για τον τερματισμό των συγκρούσεων;

Πώς άλλαξε η άποψη του Τραμπ για την κατάπαυση πυρός στην Ουκρανία;

Από την άνοιξη ο Λευκός Οίκος προέτρεπε τη Ρωσία να δεχθεί κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία. Όπως το έθεσε ο Τραμπ τον Μάρτιο: "Νομίζω ότι η κατάπαυση του πυρός είναι πολύ σημαντική. Αν μπορέσουμε να πείσουμε τη Ρωσία, θα είναι υπέροχο". Ο Αμερικανός πρόεδρος απείλησε με κυρώσεις τη Μόσχα και αγοραστές του πετρελαίου της, όπως η Ινδία, αν αρνιόταν. Έδωσε διάφορες προθεσμίες, οι οποίες παρήλθαν χωρίς αποτέλεσμα. Μέχρι την περασμένη εβδομάδα οι ΗΠΑ συνέχιζαν να ζητούν 30ήμερη παύση των συγκρούσεων, στην οποία το Κίεβο είχε συμφωνήσει. Μιλώντας στο αεροπλάνο του προς την Αλάσκα την Παρασκευή, πριν από τη συνάντηση με τον Πούτιν, ο Τραμπ επανέλαβε το αίτημά του. Θα υπήρχαν "σοβαρές συνέπειες" αν δεν συνέβαινε κατάπαυση του πυρός. "Δεν θα είμαι ευχαριστημένος", είπε.

Η θέση του Αμερικανού προέδρου άλλαξε δραματικά μετά τη συνάντηση με τον Πούτιν. Ο ακριβής λόγος παραμένει ασαφής. Αλλά μπροστά στην αντίθεση της Ρωσίας, ο Τραμπ εγκατέλειψε το αίτημά του για κατάπαυση του πυρός και υιοθέτησε το "σχέδιο" του Κρεμλίνου για τερματισμό του πολέμου. Αυτό προβλέπει πρώτα μια συνολική ειρηνευτική διευθέτηση. Μέχρι τότε, η Μόσχα θα συνεχίσει τους βομβαρδισμούς. Ο Τραμπ συμφώνησε επίσης με τις εδαφικές διεκδικήσεις της Ρωσίας. Ο Πούτιν θέλει η Ουκρανία να παραχωρήσει το βόρειο τμήμα της περιφέρειας Ντονέτσκ – συμπεριλαμβανομένων των οχυρωμένων πόλεων Κραματόρσκ και Σλοβιάνσκ – τις οποίες τα ρωσικά στρατεύματα δεν έχουν καταφέρει να κατακτήσουν από το 2014. Ως "παραχώρηση", η Ρωσία φέρεται να είπε ότι θα παγώσει τις γραμμές μετώπου στη νότια Ζαπορίζια και στη Χερσώνα.

Η αλλαγή της αμερικανικής πολιτικής για την κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία ήταν το πιο σημαντικό αποτέλεσμα της συνόδου κορυφής. Ισοδυναμεί με μεγάλη παραχώρηση προς τους Ρώσους. Στη συνάντησή του τη Δευτέρα με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο, ο Τραμπ εξήγησε τον νέο τρόπο σκέψης του. Είπε ότι δεν υπάρχει ανάγκη για εκεχειρία και ισχυρίστηκε ότι είχε τερματίσει έξι συγκρούσεις χωρίς καμία εκεχειρία. "Δεν έκανα καμία κατάπαυση πυρός", είπε. Πρόσθεσε ότι θα εξακολουθούσε να "θέλει [οι Ρώσοι] να σταματήσουν", αλλά υποστήριξε ότι μια παύση των εχθροπραξιών ίσως έβλαπτε "τη μία ή την άλλη πλευρά".

Ποια είναι η ρωσική θέση;

Η Ρωσία θέλει να συνεχίσει τον πόλεμο. Το καλοκαίρι τα ρωσικά στρατεύματα κατέλαβαν χωριά στο Ντονμπάς και εισήλθαν για πρώτη φορά στην περιοχή Ντνιπροπετρόβσκ – που συνορεύει με το Ντονέτσκ. Η πρόοδος είναι σταδιακή και συνοδεύεται από βαριές απώλειες. Ο Πούτιν πιστεύει ότι κερδίζει και ότι ο χρόνος είναι με το μέρος του. Οι μαξιμαλιστικές απαιτήσεις του παραμένουν αμετάβλητες από την εισβολή του 2022. Θέλει την απομάκρυνση του Ζελένσκι, σοβαρούς περιορισμούς στο μέγεθος του ουκρανικού στρατού και δικαίωμα βέτο στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Οποιαδήποτε εκεχειρία ουσιαστικά θα διαιρούσε εδάφη κατά μήκος της υπάρχουσας γραμμής του μετώπου μήκους 1.000 χλμ. Ένα μόνιμο σχέδιο ειρήνης, αντίθετα, θα μπορούσε να περιλαμβάνει παραχώρηση εδαφών από τη μία πλευρά στην άλλη στο πλαίσιο μιας συμφωνίας. Οι όροι του Πούτιν είναι απαράδεκτοι για το Κίεβο και ισοδυναμούν με παράδοση της Ουκρανίας. Οι Ουκρανοί πιστεύουν ότι χρησιμοποιεί τον Τραμπ για να πάρει ό,τι οι ρωσικές δυνάμεις δεν κατάφεραν στο πεδίο μάχης – με την Ουάσινγκτον να είναι ο ταχύτερος δρόμος για τη νίκη στο Ντονέτσκ. Όταν αποτύχουν οι διαπραγματεύσεις – το πιθανότερο βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα – ο Πούτιν θα κατηγορήσει αναπόφευκτα τον Ζελένσκι.

Πού αφήνει αυτό την Ουκρανία και τους συμμάχους της;

Απογοητευμένους. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν προτρέψει τον Τραμπ να πιέσει τη Ρωσία να δεχθεί κατάπαυση του πυρός πριν από οποιαδήποτε διαπραγμάτευση. Τη Δευτέρα, ενίσχυσαν αυτό το μήνυμα στον Λευκό Οίκο. Ο Κιρ Στάρμερ από τη Βρετανία συνόδευσε τον Ζελένσκι στην Ουάσινγκτον, μαζί με τους ηγέτες της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Φινλανδίας, καθώς και του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Η αποστολή τους ήταν να προστατεύσουν τον Ζελένσκι – η συνάντησή του με τον Τραμπ πήγε καλύτερα από την προηγούμενη τον Φεβρουάριο – και να μεταφέρουν με διακριτικότητα την αρχή της Ευρώπης κατά της αρπαγής εδαφών. Οι Ευρωπαίοι είναι αντίθετοι σε οποιαδήποτε συμφωνία που θα αντάμειβε τη ρωσική επιθετικότητα. Ο καγκελάριος της Γερμανίας, Φρίντριχ Μερτς, εξέφρασε την υποστήριξή του για κατάπαυση του πυρός. "Ας δουλέψουμε πάνω σε αυτό και ας προσπαθήσουμε να πιέσουμε τη Ρωσία", είπε στον Τραμπ. Ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, δήλωσε ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα πρέπει τελικά να συμμετάσχουν σε οποιεσδήποτε ειρηνευτικές συνομιλίες. Μετά την ανεξήγητη αναστροφή του Τραμπ, οι σύμμαχοι της Ουκρανίας στην ΕΕ χρησιμοποιούν μια νέα φόρμουλα για να τον πείσουν υπέρ της κατάπαυσης του πυρός – "σταματήστε τη σφαγή".

Τι μας διδάσκει η ιστορία;

Οι πόλεμοι μπορούν να σταματήσουν χωρίς επίσημες ειρηνευτικές συνθήκες. Το 1953 μια ανακωχή έληξε τον πόλεμο μεταξύ Βόρειας και Νότιας Κορέας. Δημιουργήθηκε μια αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη, η DMZ, που χώρισε τη χερσόνησο. Στρατιωτικοί διοικητές από τις ΗΠΑ, την Κίνα και τη Βόρεια Κορέα υπέγραψαν τη συμφωνία. Ο ηγέτης της Νότιας Κορέας αρνήθηκε, γιατί άφηνε τη χώρα διαιρεμένη. Τεχνικά, οι δύο Κορέες παραμένουν σε κατάσταση πολέμου. Ωστόσο, η κατάπαυση του πυρός έχει διαρκέσει πάνω από οκτώ δεκαετίες, παρά τις παραβιάσεις από την Πιονγκγιάνγκ. Αυτό το μοντέλο θα μπορούσε να λειτουργήσει στην Ουκρανία. Καμία ουκρανική κυβέρνηση δεν είναι πιθανό να δεχθεί ρωσική κατοχή σε τμήματα της επικράτειάς της. Αλλά ίσως δεχόταν να αναγνωρίσει τον de facto έλεγχο του Κρεμλίνου ως μέρος μιας προσωρινής διευθέτησης. Ο Πούτιν, ωστόσο, είναι αντίθετος στην ιδέα μιας ανακωχής τύπου Κορέας. Στόχος του είναι να υποτάξει την Ουκρανία – ολόκληρη ή όσο περισσότερο μπορεί – και να την εντάξει σε μια αναγεννημένη "μεγάλη Ρωσία".