Του Κώστα Ράπτη

"Το μέλλον της Ουκρανίας δεν μπορεί να αποφασιστεί χωρίς τους Ουκρανούς", επανέλαβε ο Εμανουέλ Μακρόν εν όψει της συνάντησης κορυφής μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και του Ρώσου ομολόγου του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Αλάσκα στις 15 Αυγούστου. Στην πραγματικότητα, μπορεί κανείς να φανταστεί το μέλλον όλης της Ευρώπης να αποφασίζεται ερήμην του Εμανουέλ Μακρόν...

Ένα παλαιό ευφυολόγημα προειδοποιεί: "Εάν δεν περιλαμβάνεσαι στους συνδαιτυμόνες, τότε μάλλον περιλαμβάνεσαι στο μενού". Εξ ού και οι Ευρωπαίοι ηγέτες πασχίζουν, μετά την ανακοίνωση του ραντεβού στην Αλάσκα, να παρεμβληθούν στη διαδικασία (με τη μετατροπή της σε τετραμερή δια της προσθήκης της Ουκρανίας και της Ε.Ε.), να διαμορφώσουν τη διαπραγματευτική θέση του Τραμπ συναντώντας τον πριν την 15η Αυγούστου και πριν από όλα, να αποσπάσουν πληροφορίες μέσω οποιουδήποτε διαθέσιμου διαύλου σχετικά με τι τεκταίνεται για την ήπειρό τους ερήμην τους.

Την επιλογή της Αλάσκας ως τόπου διεξαγωγής της συνάντησης Πούτιν - Τραμπ την σχολίασαν πολλοί υπό το φως της ενδιαφέρουσας ιστορικής πληροφορίας ότι η περιοχή ονομαζόταν "Ρωσική Αμερική" μέχρι το 1867, οπότε ο τσάρος Αλέξανδρος Β' την πούλησε έναντι ευτελούς αντιτίμου στο νεαρό ακόμη τότε κράτος των Ηνωμένων Πολιτειών (περίπου όπως στις μέρες μας ο Ντόναλντ Τραμπ ονειρεύεται να αποκτήσει τη Γροιλανδία...).

Όμως ο ουσιαστικότερος συμβολισμός της επιλογής της Αλάσκας είναι άλλος: ΗΠΑ και Ρωσία υπενθυμίζουν ότι γειτονεύουν άμεσα, συνεπώς η διμερής ατζέντα τους είναι πολύ ευρύτερη (και κρισιμότερη, αν αναλογισθεί κανείς λ.χ. το ζήτημα του ελέγχου των εξοπλισμών) από την ουκρανική κρίση.

Επιπλέον, η πραγματοποίηση συνάντησης επί αμερικανικού εδάφους δημιουργεί υποχρέωση ανταπόδοσης, με επόμενη συνάντηση στη ρωσική επικράτεια. Δρομολογεί δηλ. μια διαδικασία που προσδοκάται να έχει βάθος και συνέχεια.

Σε κάθε περίπτωση, επιλέγοντας τον πιο απομακρυσμένο από την Ευρώπη τόπο συνάντησης που θα μπορούσαν να φανταστούν, Πούτιν και Τραμπ υπογραμμίζουν με τον τρόπο τους ότι το κέντρο βάρος των διεθνών εξελίξεων έχει μετατοπισθεί στην περιοχή του Ειρηνικού. Οι γεωγραφικές συντεταγμένες της συνάντησης αντικειμενικά αποτελούν μήνυμα περιφρόνησης προς τους Ευρωπαίους, εξίσου ισχυρό με τη μη πρόσκλησή τους.

Ο εγκατεστημένος στην Κίνα, Γάλλος επιχειρηματίας και αρθρογράφος, Αρνό Μπερτράν, υποστηρίζει ότι είναι η πρώτη φορά μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453 που ο χάρτης της Ευρώπης αλλάζει χωρίς καμία ευρωπαϊκή δύναμη να έχει λόγο στις εξελίξεις. Όπως σημειώνει, η Ευρώπη πέρασε από το να γράφει τους κανόνες της παγκόσμιας διπλωματίας στο να παρακολουθεί από το περιθώριο καθώς άλλες δυνάμεις διαπραγματεύονται τη μοίρα της - και η αναγνώριση αυτής της ταπείνωσης μπορεί να είναι ο μόνος δρόμος για να σπάσει το σύνδρομο της Στοκχόλμης που τώρα θεωρείται ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική.

Αλλά το ραντεβού της Αλάσκας θα έχει και έναν ακόμη "απόντα πρωταγωνιστή": Η σκιά του Κινέζου ηγέτη Σι Τζινπίνγκ θα πέφτει βαριά στο δωμάτιο των συνομιλιών. Από τις ακτές του Βόρειου Ειρηνικού ο μεν Τραμπ θα επιχειρήσει να αποσπάσει τη Ρωσία από τον σφιχτό εναγκαλισμό της με την Κίνα, ο δε Πούτιν να τον χαλαρώσει χωρίς να τον διαταράξει. Άλλωστε, μόλις δύο εβδομάδες αργότερα, στην σύνοδο του Συμφώνου της Σαγκάης στην Τιαντζίνγκ θα έχει την ευκαιρία να δώσει αυτοπροσώπως στον Σι τις δέουσες εξηγήσεις.