Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε σήμερα τη χαλάρωση των κανόνων της ΕΕ για την εφαρμογή της έννοιας της "ασφαλούς τρίτης χώρας", για την επιστροφή των αιτούντων άσυλο.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, αυτή η χαλάρωση των κανόνων, "θα επιταχύνει τις διαδικασίες ασύλου και θα μειώσει την πίεση στα συστήματα ασύλου, διατηρώντας παράλληλα τις νομικές διασφαλίσεις για τους αιτούντες και διασφαλίζοντας τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων".

Επί του παρόντος, η ευρωπαϊκή νομοθεσία ορίζει ότι οι αιτούντες άσυλο μπορούν να επιστραφούν σε χώρες από τις οποίες δεν κατάγονται, αλλά τις οποίες τα κράτη μέλη θεωρούν "ασφαλείς". Ωστόσο, πρέπει να αποδεικνύεται η "σύνδεση" μεταξύ του αιτούντος και αυτής της ασφαλούς τρίτης χώρας (π.χ. ένα μέλος της οικογένειάς του πρέπει να διαμένει εκεί, ή ο αιτών άσυλο πρέπει να έχει ήδη εργαστεί σε αυτή τη χώρα, κ.ά.).

Τι προτείνει η Κομισιόν

Η Επιτροπή τονίζει ότι εξέτασε την έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας και την εφαρμογή της, βάσει του κανονισμού για τη διαδικασία ασύλου και υπό το πρίσμα των απαιτήσεων του διεθνούς και του ενωσιακού δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και προτείνει τις ακόλουθες αλλαγές:

Πρώτον, η σύνδεση μεταξύ του αιτούντος και της ασφαλούς τρίτης χώρας δεν θα είναι πλέον υποχρεωτική.

Δεύτερον, η διέλευση μέσω ασφαλούς τρίτης χώρας πριν από την άφιξη στην ΕΕ μπορεί πλέον να θεωρηθεί επαρκής σύνδεσμος για την εφαρμογή της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας.

Τρίτον, όταν δεν υπάρχει σύνδεση ή διαμετακόμιση, η έννοια μπορεί να εφαρμοστεί εάν υπάρχει συμφωνία ή ρύθμιση με ασφαλή τρίτη χώρα.

Επιπλέον, για τη μείωση των διαδικαστικών καθυστερήσεων και την πρόληψη των καταχρήσεων, η Επιτροπή προτείνει οι προσφυγές κατά αποφάσεων περί απαραδέκτου που βασίζονται στην έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας να μην έχουν πλέον αυτόματο ανασταλτικό αποτέλεσμα.

Η πρόταση απαιτεί επίσης από τα κράτη μέλη να ενημερώνουν την Επιτροπή και τα άλλα κράτη μέλη πριν από τη σύναψη συμφωνιών ή ρυθμίσεων με ασφαλείς τρίτες χώρες.

Σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ, οι τρίτες χώρες μπορούν να θεωρούνται ασφαλείς όταν πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις, όπως η προστασία από την επαναπροώθηση, η απουσία πραγματικού κινδύνου σοβαρής βλάβης και απειλών κατά της ζωής και της ελευθερίας λόγω φυλής, θρησκείας, ιθαγένειας, ιδιότητας μέλους κοινωνικής ομάδας ή πολιτικών πεποιθήσεων, καθώς και η δυνατότητα να ζητούν και να λαμβάνουν αποτελεσματική προστασία.

Εναπόκειται τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να συμφωνήσουν επί της πρότασης αυτής.

Σημειώνεται, ότι η σημερινή πρόταση της Επιτροπής ανταποκρίνεται στην απαίτηση του νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο να επανεξετάσει η Επιτροπή την εφαρμογή της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας έως τον Ιούνιο του 2025.

Οι τροποποιήσεις της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας που προτείνει η Επιτροπή έρχονται σε συνέχεια των διαβουλεύσεων μεταξύ των κρατών μελών, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και της κοινωνίας των πολιτών.

Αντιδράσεις από ΜΚΟ

Μη κυβερνητικές οργανώσεις εκτιμούν ότι το μέτρο για την απάλειψη του "δεσμού" ανάμεσα στο πρόσωπο και την τρίτη χώρα είναι ανεπαρκές: αν οι αιτούντες άσυλο απελαθούν προς μία χώρα με την οποία δεν διατηρούν δεσμό, κινδυνεύουν να επαναλάβουν την προσπάθεια να φθάσουν στην Ευρώπη.

"Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραποιεί κυνικά την έννοια της "ασφάλειας" για να ικανοποιήσει τους δικούς της κατασταλτικούς στόχους", προειδοποιεί η Σάρα Σάντερ της Equinox Initiative for Racial Justice σε ανακοίνωση.

Η έννοια αυτή είναι "πολιτική μυθοπλασία", λέει η Τζόζεφιν Σολάνσκι του Transnational Institute.

Οι ΜΚΟ θεωρούν ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα βρεθούν εκτεθειμένες σε εκβιασμούς εκ μέρους των τρίτων αυτών χωρών, οι οποίες θα μπορούσαν να απαιτήσουν σωρεία πολιτικών και οικονομικών αντισταθμισμάτων για να δεχθούν αυτούς τους αιτούντες άσυλο.

Η Κομισιόν απορρίπτει τις επικρίσεις και διαβεβαιώνει ότι η πρόταση αυτή έχει ως βασικό στόχο να επιταχύνει την επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου και ότι οι χώρες στις οποίες οι αιτούντες άσυλο θα σταλούν σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα.

Οι Βρυξέλλες τελούν υπό την πίεση των κρατών μελών για την αυστηροποίηση της μεταναστευτικής πολιτικής της Ένωσης απέναντι στην αύξηση της δύναμης της άκρας δεξιάς σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο.

Η Κομισιόν προχωρά μεθοδικά. Στα μέσα του Μαρτίου, γνωστοποίησε τα πρώτα μέτρα για την επιτάχυνση των απελάσεων αλλοδαπών χωρίς άδεια παραμονής.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε συγκεκριμένα νομικό πλαίσιο για τη δημιουργία κέντρων υποδοχής μεταναστών εκτός των συνόρων της στα περίφημα "κέντρα επιστροφής".

Τα αιτήματα για τη σκλήρυνση της μεταναστευτικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμπίπτουν με μία περίοδο σημαντικής μείωσης των παράνομων εισόδων στο ευρωπαϊκό έδαφος.

Το 2024 έφθασαν στο χαμηλότερο επίπεδό τους από το 2021, όταν οι μεταναστευτικές ροές επηρεάζονταν ακόμη από την πανδημία της Covid, σύμφωνα με τα στοιχεία της Frontex.

Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ