Του Γιώργου Σκορδίλη

Η ευρωπαϊκή ναυτιλία δεν είναι απλώς ένας από τους ισχυρότερους οικονομικούς κλάδους της Ευρωπαϊκής Ένωσης – είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της ενεργειακής ασφάλειας, της εμπορικής σταθερότητας και της γεωπολιτικής της ισχύος. Με κύκλο εργασιών που ξεπερνά τα 127 δισεκατομμύρια ευρώ και συνολική οικονομική επίδραση ύψους 183,4 δισεκατομμυρίων ευρώ, ο ευρωπαϊκός στόλος κατέχει το 35% της παγκόσμιας χωρητικότητας και διακινεί το 76% των εξαγωγών και εισαγωγών της Ένωσης, παρέχοντας ταυτόχρονα 1,4 εκατ. θέσεις εργασίας.

Πέρα από την οικονομική του βαρύτητα, ο ρόλος της ευρωπαϊκής ναυτιλίας είναι στρατηγικός: το 88% του πετρελαίου και το 40% του φυσικού αερίου που εισάγει η Ευρώπη μεταφέρονται διά θαλάσσης, ενώ το 82% του ευρωπαϊκού εξωτερικού εμπορίου βασίζεται στους θαλάσσιους δρόμους. Σε μια εποχή αυξανόμενης γεωπολιτικής αβεβαιότητας, η διατήρηση της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού ναυτιλιακού τομέα δεν είναι απλώς οικονομική αναγκαιότητα – είναι προϋπόθεση για τη διασφάλιση της ενεργειακής επάρκειας, της εμπορικής ροής και της σταθερότητας της Ευρώπης στο διεθνές σκηνικό.

Λίγο πριν από τη Σύνοδο για τη Ναυτιλία στην Ευρώπη, οι Ευρωπαίοι εφοπλιστές (ECSA) δημοσίευσαν δύο μελέτες: μία της Deloitte για την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής ναυτιλίας και μία της CE Delft για την οικονομική της αξία.

Σύμφωνα με τη μελέτη της Deloitte, "η ευρωπαϊκή ναυτιλία αποτελεί γεωπολιτικό πλεονέκτημα για την Ευρώπη, διευκολύνοντας τις εξαγωγές και εισαγωγές αγαθών, τροφίμων και ενέργειας", ενώ στη μελέτη της CE Delft αναφέρεται ότι "παρόλο που η Ε.Ε. αντιπροσωπεύει περίπου το 15% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ο ευρωπαϊκός στόλος είναι ένας από τους μεγαλύτερους στον κόσμο, καταλαμβάνοντας περίπου το 35% της παγκόσμιας χωρητικότητας σε όλους τους ναυτιλιακούς τομείς". Η ευρωπαϊκή ναυτιλία ελέγχει το 30% των bulk carriers παγκοσμίως, το 44% των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, το 35% των δεξαμενοπλοίων και το 33% των πλοίων μεταφοράς LNG, γεγονός που την καθιστά ηγετική δύναμη στο παγκόσμιο εμπόριο.

Η μελέτη της Deloitte υπογραμμίζει ότι η Ε.Ε. αντιμετωπίζει σήμερα σφοδρότερο διεθνή ανταγωνισμό ως προτιμώμενη έδρα ναυτιλιακών δραστηριοτήτων από ποτέ άλλοτε. Ο ευρωπαϊκός στόλος αναπτύσσεται σταθερά, αλλά άλλοι στόλοι αναπτύσσονται με ταχύτερο ρυθμό. Καθώς η γεωπολιτική αβεβαιότητα αυξάνεται, η ευρωπαϊκή ναυτιλία θα πρέπει να θεωρείται στρατηγικό πλεονέκτημα, εδραιώνοντας τη θέση της Ε.Ε. στις διεθνείς εφοδιαστικές αλυσίδες.

Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το ισχύον κανονιστικό και φορολογικό πλαίσιο της Ε.Ε. διευκολύνει έναν ανταγωνιστικό ναυτιλιακό τομέα, ωστόσο επισημαίνει ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης. Αυτά περιλαμβάνουν τη μείωση του επενδυτικού κενού για την υιοθέτηση καθαρών τεχνολογιών και καυσίμων, τη μείωση της γραφειοκρατίας και την ευθυγράμμιση με τους διεθνείς κανονισμούς.

Ευρωπαϊκή ναυτιλία και ασφάλεια 

Όπως επισημαίνει η ECSA, "η ναυτιλία είναι ακρογωνιαίος λίθος για την ενεργειακή ασφάλεια και τις εφοδιαστικές αλυσίδες της Ευρώπης, ενώ βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της ενεργειακής μετάβασης. Η ευρωπαϊκή ναυτιλία είναι μια ιστορία επιτυχίας. Ο ευρωπαϊκός στόλος και η χωρητικότητά μας αυξάνονται, αλλά άλλοι αναπτύσσονται γρηγορότερα. Για να διατηρήσει η Ευρώπη τη ναυτιλία ως γεωπολιτικό πλεονέκτημα, πρέπει να διαφυλάξουμε τη διεθνή της ανταγωνιστικότητα και να επενδύσουμε στην ενεργειακή μετάβαση. Η επένδυση των εσόδων από το Ευρωπαϊκό και Εθνικό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS) σε καθαρές τεχνολογίες και καύσιμα θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα ολόκληρου του ναυτιλιακού βιομηχανικού συμπλέγματος". 

Η ναυτιλία της Ευρώπης διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ασφάλεια και τη σταθερότητα των ευρωπαϊκών προμηθειών, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στη διασφάλιση της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας. Με τη συντριπτική πλειονότητα του εξωτερικού εμπορίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης να πραγματοποιείται διά θαλάσσης, η σημασία της ευρωπαϊκής ναυτιλίας στην ενέργεια, στα τρόφιμα και στις προμήθειες είναι αδιαμφισβήτητη.

Στον τομέα της ενεργειακής ασφάλειας, το 88% του πετρελαίου της Ε.Ε. μεταφέρεται διά θαλάσσης, ενώ το 40% των εισαγωγών φυσικού αερίου προέρχεται από τα πλοία. Επιπλέον, το 33% των δεξαμενοπλοίων παγκοσμίως και το 25% των πλοίων μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) ανήκουν στην ευρωπαϊκή ναυτιλία. Στόχος παραμένει η διασφάλιση της τροφοδοσίας της Ε.Ε. Το 76% των εξαγωγών δημητριακών της πραγματοποιείται διά θαλάσσης, ενώ το 88% του καφέ και του τσαγιού που εισάγεται στην Ε.Ε. εξαρτάται από τα πλοία.

Παράλληλα, ο ρόλος της ναυτιλίας στην ασφάλεια της εφοδιαστικής αλυσίδας είναι κυρίαρχος, καθώς το 82% του ευρωπαϊκού εξωτερικού εμπορίου διακινείται διά θαλάσσης, ενώ το 76% των εξαγώγιμων αυτοκινήτων της Ε.Ε. ταξιδεύει προς τους προορισμούς του με πλοία.

Η ευρωπαϊκή ναυτιλία δεν είναι απλώς το αιμοδυναμικό σύστημα της οικονομίας της Ένωσης. Αποτελεί βάση για τη σταθερότητα, την ενεργειακή ασφάλεια και τη διασφάλιση της τροφοδοσίας στην Ε.Ε., ενισχύοντας την ανθεκτικότητα και την αυτάρκεια της Ευρώπης σε μια εποχή γεμάτη προκλήσεις.

Το οικονομικό αποτύπωμα της ευρωπαϊκής ναυτιλίας στην Ε.Ε. 

Την ίδια ώρα, η ευρωπαϊκή ναυτιλία αποτελεί ένα από τους πιο ζωτικούς πυλώνες της οικονομίας της Ε.Ε. και συνεχίζει να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα και την ενεργειακή ασφάλεια. Με συνολικό κύκλο εργασιών που αγγίζει τα 127,8 δισεκατομμύρια ευρώ, η συμβολή της ευρωπαϊκής ναυτιλίας είναι αναμφισβήτητη, ενώ η οικονομική της επίδραση εκτοξεύεται στα 183,4 δισεκατομμύρια ευρώ. 

Η Ευρώπη φιλοξενεί το 35% του παγκόσμιου στόλου σε όρους χωρητικότητας, αριθμός που μεταφράζεται σε 556 εκατομμύρια gross tonnage (GT). Η σταθερή ανάπτυξη του ευρωπαϊκού στόλου τα τελευταία χρόνια αποτυπώνεται στην αύξηση της χωρητικότητας από 523 εκατ. GT το 2018 σε 547 εκατ. GT το 2023.

Παρά τη δυναμική αυτή, άλλες ναυτιλιακές δυνάμεις αναπτύσσονται με ταχύτερους ρυθμούς, καθώς η ευρωπαϊκή παρουσία στη διεθνή αγορά μειώθηκε από το 38,5% το 2018 στο 35,4% το 2023. Σε κάθε περίπτωση, η ναυτιλία παραμένει ακρογωνιαίος λίθος της ευρωπαϊκής οικονομίας, καθώς το 76% των ευρωπαϊκών εξαγωγών και εισαγωγών πραγματοποιείται μέσω θαλάσσης.

Επιπλέον, ο τομέας προσφέρει 1,4 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, με το 90% των ευρωπαϊκών ναυτιλιακών εταιρειών να διαχειρίζεται λιγότερα από 10 πλοία.

Όπως τονίζει η ECSA, "σε έναν κόσμο όπου η γεωπολιτική αστάθεια και η ενεργειακή ανασφάλεια επανακαθορίζουν τις διεθνείς ισορροπίες, η ευρωπαϊκή ναυτιλία αναδεικνύεται όχι μόνο οικονομική δύναμη, αλλά και εγγυητής της σταθερότητας στις εμπορικές ροές και την ενεργειακή τροφοδοσία της Γηραιάς Ηπείρου".