Θα μπορούσε η Ευρώπη να προβεί στην κατάσχεση των "παγωμένων" ρωσικών περιουσιακών στοιχείων; Το θέμα απασχολεί τους Ευρωπαίους, καθώς οι συνομιλίες για το πώς θα τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκονται σε εξέλιξη. 

Με την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, η στάση των ΗΠΑ όσον αφορά στη στήριξη προς την Ουκρανία, έχει αλλάξει, ωθώντας τα ευρωπαϊκά κράτη να βάλουν στο "τραπέζι" νέες επιλογές για την ενίσχυση της στρατιωτικής βοήθειας προς το Κίεβο. 

Τον προηγούμενο μήνα, ο Αμερικανός πρόεδρος κατηγόρησε τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι για τον πόλεμο στην Ουκρανία, αποκαλώντας τον "δικτάτορα", ενώ η Ουάσινγκτον ξεκίνησε διμερείς συζητήσεις με τη Ρωσία στη Σαουδική Αραβία, αφήνοντας εκτός την Ευρώπη. Πριν από λίγες ημέρες, ο Τραμπ ήλθε σε αντιπαράθεση με τον Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο. Με φόντο όλες αυτές τις εξελίξεις, οι Ευρωπαίοι εξετάζουν τις εναλλακτικές τους: Ένας από τους μηχανισμούς που έχει στη διάθεσή της η Ευρώπη, σε μια προσπάθεια να καλύψουν το κενό που προκύπτει από την "απομάκρυνση" των ΗΠΑ, είναι να κατασχέσουν πλήρως τα "παγωμένα" ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στην Ευρώπη. Τι σημαίνει αυτό; Το CNBC εξηγεί τι ισχύει με αυτό το "χαρτί" της Ευρώπης:

Τι είναι αυτά τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που είναι "παγωμένα" στην Ευρώπη;

Η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας διαθέτει συναλλαγματικά αποθέματα ύψους δισεκατομμυρίων δολαρίων. Περίπου 300 δισεκατομμύρια ευρώ από αυτά τα περιουσιακά στοιχεία δεσμεύτηκαν στη Δύση μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022. Περίπου 210 δισεκατομμύρια ευρώ από αυτά τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία βρίσκονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα περισσότερα "κρατούνται" στο Βέλγιο, κυρίως από την τράπεζα Euroclear, όπου βρίσκονται 183 δισ. ευρώ.

Δεδομένου ότι ένα μεγάλο μέρος των ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων βρίσκεται σε ευρωπαϊκό έδαφος, τα ευρωπαϊκά κράτη μπορούν να "παγώσουν", αλλά και να κατασχέσουν αυτά τα περιουσιακά στοιχεία.

Πώς θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αυτά τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία;

Το θέμα έχει απασχολήσει έντονα τον δημόσιο διάλογο και πιο συγκεκριμένα, εάν αυτά τα assets θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να στηριχθεί η Ουκρανία. 

Τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται "παγωμένα" στην Ευρώπη θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να χρηματοδοτήσουν στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία ή και την ανοικοδόμηση της χώρας. 

Τον Ιούνιο του 2021, η G7 συμφώνησε επί της αρχής για ένα δάνειο 50 δισ. δολ. προς την Ουκρανία, με τη βοήθεια των κερδών που έχουν παραχθεί από τα "παγωμένα" ρωσικά περιουσιακά στοιχεία περίπου 300 δισεκατομμυρίων ευρώ. 

Έκτοτε, πάντως, τα ευρωπαϊκά κράτη δεν έχουν επιδιώξει την πλήρη κατάσχεση αυτών των περιουσιακών στοιχείων, λόγω ανησυχιών για νομικές και οικονομικές επιπτώσεις. 

Εντούτοις, όπως έχει μεταδώσει το Bloomberg, οι τελευταίες τεταμένες σχέσεις με τις ΗΠΑ, έχουν οδηγήσει την ΕΕ στο να εξερευνήσει ενδεχόμενη πιο "επιθετική" δράση. Μία επιλογή θα ήταν η ίδρυση μίας διεθνούς επιτροπής που θα αναλάμβανε την αξίωση αποζημιώσεων από τη Ρωσία και σε περίπτωση που η Μόσχα αρνηθεί, να προχωρήσει σε κατάσχεση, σύμφωνα με το Bloomberg. 

Ποιοι είναι υπέρ και ποιοι κατά της αξιοποίησης αυτών των περιουσιακών στοιχείων για να βοηθηθεί η Ουκρανία;

Αρκετοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν εκφράσει τη στήριξή τους στην ιδέα της κατάσχεσης, μεταξύ των οποίων και η επικεφαλής Εξωτερικών Υποθέσεων Κάγια Κάλας, όπως και ο Ευρωπαίος Επίτροπος για την Οικονομία Βάλντις Ντομπρόβσκις. 

Αλλά και ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Ντέιβιντ Λάμι έχει προειδοποιήσει ότι "η Ευρώπη πρέπει να δράσει γρήγορα (...) να προχωρήσει από το πάγωμα των περιουσιακών στοιχείων στην κατάσχεσή τους". 

Υπέρ έχουν ταχθεί επίσης και η Εσθονία, μαζί με την Πολωνία. 

Ο Nigel Gould-Davies, ανώτερος συνεργάτης για τη Ρωσία και την Ευρασία στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (IISS) δήλωσε στο CNBC ότι, "πολλά κράτη της Κεντρικής Ευρώπης συμμερίζονται το ενδεχόμενο της κατάσχεσης, αν και διστάζουν να το πουν δημόσια ελλείψει κοινής θέσης της ΕΕ". Ωστόσο, πολλά κράτη φαίνονται ανήσυχα, ιδιαίτερα η Γερμανία και η Γαλλία.

Αυτό θα μπορούσε να αλλάξει βέβαια, καθώς σύμφωνα με τους FT, και οι δύο χώρες είναι "ανοιχτές" να συζητήσουν για την κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων.

Με ποιο τρόπο θα μπορούσαν να κατασχεθούν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία;

Θεωρητικά, και τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ θα μπορούσαν να συμφωνήσουν ομόφωνα να κατασχέσουν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία και "να αναθέσουν στο Βέλγιο να δημεύσει τα περιουσιακά στοιχεία", όπως δήλωσε στο CNBC ο Armin Steinbach, καθηγητής δικαίου και οικονομικών της ΕΕ στο HEC Paris. 

Η άλλη επιλογή θα ήταν το Βέλγιο να επιδιώξει χωριστά τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων, εάν οι κυρώσεις της ΕΕ λήξουν χωρίς ανανέωση, σύμφωνα με τον ίδιο. Ωστόσο, το Βέλγιο φαίνεται απίθανο να το κάνει, καθώς φέρεται να έχει προειδοποιήσει για τους νομικούς και οικονομικούς κινδύνους που εγκυμονεί η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων για την Ευρωζώνη.

Επίσης, παρατήρησε ότι θα ήταν "ηθικά επιβεβλημένο αλλά νομικά δύσκολο" για την Ευρώπη να κατασχέσει τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, καθώς περιορίζεται στη λήψη αντίμετρων κατά των παραβιάσεων του διεθνούς δικαίου της Ρωσίας, οι οποίες είναι "προσωρινές" και "αναστρέψιμες", σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.

Τι λέει η Ρωσία;

Η Ρωσία έχει τονίσει ότι θα απαντήσει εάν τα περιουσιακά της στοιχεία κατασχεθούν.

Άλλωστε, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν εκτιμάται ότι θα θέλει πίσω τα περιουσιακά αυτά στοιχεία, αναζητώντας πιθανόν και κάποια σχετική συμφωνία με τον Τραμπ, ο οποίος θα μπορούσε να πιέσει την Ευρώπη, προκειμένου να "ξεπαγώσει" τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, σύμφωνα με τον David Roche από την Quantum Strategy.