Του Κώστα Ράπτη

Η Γαλλία βρίσκεται σε σημείο καμπής και οι πολιτικοί έχουν την ευθύνη να μην βυθίσουν τη χώρα στην αβεβαιότητα, δήλωσε σήμερα ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Αντουάν Αρμάν.

Πρόκειται για ευφημισμό: το "σημείο καμπής" στο οποίο αναφέρεται ο Αρμάν είναι η προοπτική να μείνει η χώρα δίχως κυβέρνηση και δίχως προϋπολογισμό ταυτοχρόνως. Για την ακρίβεια, η Γαλλία ακροβατεί στα όρια του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος και μιας πιθανής κρίσης χρέους.

Οι λόγοι αυτής της κρίσης είναι παραπλήσιοι με αυτούς που οδήγησαν στην πτώση τον συνασπισμό του Όλαφ Σολτς στη Γερμανία – πλην περιπλέκονται από την γαλλική ιδιαιτερότητα.

Η κυβέρνηση μειοψηφίας του πρωθυπουργού Μισέλ Μπαρνιέ, η οποία ορίσθηκε μόλις τον Σεπτέμβριο από τον Εμανουέλ Μακρόν, μετά το εκλογικό σίριαλ του καλοκαιριού, δεν ήταν σε θέση να εξασφαλίσει την θετική ψήφο της Εθνοσυνέλευσης στο σχέδιο προϋπολογισμού του 2025, εξ ου και επέλεξε να κάνει χρήση του άρθρου 49.3 του Συντάγματος, δηλ. του γαλλικού αντιστοίχου της πράξης νομοθετικού περιεχομένου.

Μέγα ζητούμενο η δημοσιονομική προσαρμογή (με μειώσεις δαπανών ή αυξήσεις φόρων) κατά 60 δισ. ευρώ, καθώς το έλλειμμα αναμένεται να κλείσει φέτος στο 6,2% του ΑΕΠ, με δυναμική για εκτίναξη στο 7% το 2025.

Μέχρις ενός σημείου ο Αρμάν ήλπιζε ότι με παραχωρήσεις, όπως η άρση της πρόβλεψης για αύξηση των φόρων επί του ηλεκτρικού ρεύματος, θα εξασφάλιζε τουλάχιστον την ανοχή του ακροδεξιού Εθνικού Συναγερμού της Μαρίν Λεπέν. Όμως εξίσου αντιδημοφιλείς προβλέψεις, όπως η μείωση της κρατικής συμμετοχής στην ασφάλιση των εργαζομένων παρέμειναν, ενώ ο Συναγερμός έθεσε τελευταία στιγμή και αίτημα για αυτόματη τιμαριθμική προσαρμογή.

Η ενεργοποίηση του άρθρου 49.3 κατέδειξε την ευαλωτότητα της κυβέρνησης Μπαρνιέ. Και η απάντηση ήταν η κατάθεση στο κοινοβούλιο δύο προτάσεων μομφής, μία από την παράταξη της Λεπέν και μία από το Νέο Λαϊκό Μέτωπο της Αριστεράς, οι οποίες θα συζητηθούν και ψηφισθούν αύριο Τετάρτη.

Θα ήταν δυνατό οι δύο αυτές κινήσεις μομφής να αλληλοεξουδετερωθούν "αγέρωχα" (εφόσον η αριστερά δεν θα καταδεχόταν να υπερψηφίσει την πρόταση της ακροδεξιάς), ωστόσο το παιχνίδι άλλαξε αφότου η Λεπέν έκανε γνωστό ότι το κόμμα της θα υπερψηφίσει οποιαδήποτε πρόταση μομφής κατατεθεί.

Το γεγονός ότι την ίδια περίοδο η Μαρίν Λεπέν αντιμετωπίζει δικαστικές περιπέτειες που θα μπορούσαν να της στερήσουν το δικαίωμα του εκλέγεσθαι (για παράνομες δαπάνες κατά τη θητεία της στην Ευρωβουλή) εξηγεί, σε μεγάλο βαθμό, το γιατί δεν είναι διαθέσιμη για διευκολύνσεις προς την κυβέρνηση.

Από την πλευρά της Αριστεράς, ο ηγέτης της Ανυπότακτης Γαλλίας, Ζαν Λυκ Μελανσόν έχει καταστήσει σαφή τη στρατηγική του. Εφόσον, κατά το Σύνταγμα, δεν είναι δυνατή η διεξαγωγή νέων εκλογών πριν τη συμπλήρωση έτους από τις προηγούμενες (το αποτέλεσμα των οποίων ο ίδιος θεωρεί ότι αγνοήθηκε από τον Εμανουέλ Μακρόν) ο στόχος δεν μπορεί να είναι παρά η επίλυση του πολιτικού ζητήματος με εξώθηση του Προέδρου της Δημοκρατίας σε παραίτηση.

Εάν η κυβέρνηση Μπαρνιέ καταψηφισθεί, θα αποδειχθεί η πλέον βραχύβια της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας. Και θα είναι η πρώτη μετά το 1962 που υποκύπτει σε πρόταση μομφής. Μαζί της θα συμπαρασυρθούν και τα δύο επίμαχα νομοσχέδια που συνθέτουν τον προϋπολογισμό.

Ελλείψει δυνατότητας διεξαγωγής εκλογών τα δυνατά σενάρια αφορούν είτε τον διορισμό από τον Μακρόν μιας νέας κυβέρνησης που θα "περπατήσει" στην Εθνοσυνέλευση, είτε την παραμονή της κυβέρνησης Μπαρνιέ ως υπηρεσιακής (όπως είχε συμβεί μετεκλογικά με την κυβέρνηση Ατάλ για την διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων) και τα δημόσια οικονομικά θα ρυθμίζονται από έναν προσωρινό "ελάχιστο προϋπολογισμό", βασισμένο στον φετινό, με τη λογική των δωδεκατημορίων.

Αλλά ακόμη και για έναν τέτοιο προϋπολογισμό θα χρειασθεί βάσει της ειδικής δημοσιονομικής νομοθεσίας η έγκριση της Εθνοσυνέλευσης πριν από την εκπνοή του 2024. Σε αντίθετη περίπτωση, η Γαλλία θα φτάσει στην πρωτοφανή κατάσταση του shutdown του κράτους α λα αμερικανικά. Μόνη διέξοδος θα είναι για τον Εμανουέλ Μακρόν η ενεργοποίηση του άρθρου 16 του γαλλικού Συντάγματος, που θα του επιτρέψει να εγκρίνει ο ίδιος τον προϋπολογισμό. Οι κοινοβουλευτικοί ελιγμοί θα έχουν έτσι οδηγήσει τη Γαλλία σε μιαν ιδιόμορφα μοναρχική κατάσταση.

Μένει να φανεί τι είδους σήμα θα λάβουν από όλα αυτά οι αγορές ομολόγων και οι οίκοι αξιολόγησης. Στις δε Βρυξέλλες (που ακόμη αναμένουν το γαλλικό σχέδιο προϋπολογισμού) και τη Φραγκφούρτη, θα όφειλε να έχει σημάνει συναγερμός.