Του Κώστα Ράπτη

Μεταξύ σφύρας και άκμονος: Η Γερμανία επιχειρεί να επιλύσει, με τους αργούς ρυθμούς που επιβάλλει το Σύνταγμά της, την κυβερνητική της κρίση, την ώρα που οι οικονομικοί δείκτες της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρωζώνης επιδεινώνονται, βαδίζοντας προς ένα δεύτερο κατά σειρά έτος ύφεσης. Και το χειρότερο: ενώ το μέχρι τώρα αναπτυξιακό της μοντέλο (και οι κοινωνικές συναινέσεις που το στήριζαν) μοιάζει να έχει εξαντληθεί, ουδείς φαντάζει ικανός να προβάλει μια επεξεργασμένη στρατηγική για το μέλλον της χώρας, άρα και της Ευρώπης, σε ένα δραματικά αλλαγμένο διεθνές περιβάλλον.

Σε επίπεδο πολιτικής σκηνής, η ασάφεια θα παραμείνει μέχρι τουλάχιστον τις εκλογές του Φεβρουαρίου, οι οποίες θα διεξαχθούν πρόωρα λόγω της αποχώρησης του Κόμματος των Φιλελευθέρων (FDP) από τον τρικομματικό συνασπισμό του Σοσιαλδημοκράτη καγκελαρίου Όλαφ Σολτς.

Υπαναχώρηση Πιστόριους

Οι νυν κυβερνώντες οδεύουν προς τις κάλπες ζώντας το δικό τους "σίριαλ Μπάιντεν" (χωρίς καν μια εύκολη διαφυγή τύπου Κάμαλα Χάρις), καθώς ο καγκελάριος καταγράφει εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά δημοτικότητας, με αποτέλεσμα το ίδιο του το κόμμα να φλερτάρει επί μακρόν, με τη βοήθεια και tabloid εφημερίδων όπως η "Bild", με το ενδεχόμενο προβολής ως υποψήφιου για την καγκελαρία του νυν υπουργού Άμυνας, Μπόρις Πιστόριους – μέχρι που ο ίδιος ο ενδιαφερόμενος έθεσε χθες τέλος στα σενάρια.

"Μόλις ενημέρωσα την ηγεσία του κόμματός μας και της κοινοβουλευτικής μας ομάδας ότι δεν προτίθεμαι να διεκδικήσω το αξίωμα του καγκελάριου. Δεν έχω ακόμη τελειώσει εδώ. Υπάρχουν ακόμη πολλά να γίνουν. Το γραφείο του υπουργού Άμυνας δεν είναι για μένα εφαλτήριο καριέρας. Η εμπιστοσύνη του στρατεύματος που έχω κερδίσει είναι σημαντική για μένα", δήλωσε ο Πιστόριους σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του, σημειώνοντας ότι η συζήτηση βλάπτει το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) και ο ίδιος θέλει να την τερματίσει, ενώ ούτε την ξεκίνησε ούτε συμμετείχε σε αυτήν. Ο Μπόρις Πιστόριους επανέλαβε ότι ο Όλαφ Σολτς υπήρξε ένας "εξαιρετικός ομοσπονδιακός καγκελάριος, ο οποίος ηγήθηκε ενός δύσκολου τρικομματικού συνασπισμού εν μέσω ίσως της μεγαλύτερης κρίσης των τελευταίων δεκαετιών", ενώ "η λογική και η σύνεσή του έχουν ιδιαίτερη σημασία σε αυτούς τους αβέβαιους καιρούς".

Σε δημοσκοπήσεις των τελευταίων εβδομάδων ο υπουργός Άμυνας, εδώ και μήνες ο δημοφιλέστερος Γερμανός πολιτικός, προηγούνταν σημαντικά του Σολτς στο ερώτημα για την επιλογή υποψήφιου καγκελαρίου. Στην τρέχουσα δημοσκόπηση του πρώτου καναλιού της γερμανικής δημόσιας τηλεόρασης ARD, ο Πιστόριους προτιμάται από το 60% των ερωτηθέντων, ενώ ο Σολτς μόλις από το 21%.

Όλα αυτά, βέβαια, αποτελούσαν σε μεγάλο βαθμό μαγική εικόνα, εφόσον ο Πιστόριους, που εκτοξεύθηκε από την τοπική στην κεντρική πολιτική σκηνή για να αναλάβει το υπουργείο Άμυνας, όντας κατά τα λοιπά αδοκίμαστος, απλώς επωφελήθηκε της απογοήτευσης που έσπειρε ο κυβερνητικός συνασπισμός, προβάλλοντας εικόνα "σθεναρού πολεμιστή" και ανυποχώρητου υπερασπιστή της Ουκρανίας, την ίδια ώρα που ο Σολτς κατηγορούνταν από τους ατλαντιστικούς κύκλους για την απροθυμία του να κλιμακώσει τη γερμανική εμπλοκή με την αποστολή συστημάτων Taurus στο Κίεβο.

Καταλύτης η Ουκρανία

Και πράγματι, ακόμα και χθες ο Σολτς βρισκόταν υποχρεωμένος να υπεραμύνεται των αποφάσεών του στο Ουκρανικό, στο φόντο της χρήσης νέου υπερηχητικού βαλλιστικού πυραύλου εναντίον της Ουκρανίας, σε απάντηση προς την προηγούμενη αξιοποίηση αμερικανικών ATACMS και βρετανικών Storm Shadow στο ρωσικό έδαφος.

Και μόνο η ουκρανική κρίση θα αρκούσε για να καταδειχθούν τα αδιέξοδα της Γερμανίας, που άλλωστε ευθύνονται και για την πτώση του κυβερνητικού συνασπισμού, εφόσον αποδείχθηκε ανέφικτος ο συνδυασμός της εξαγγελθείσας αύξησης των στρατιωτικών δαπανών με τη διατήρηση (όπως επιθυμούσε το FDP) του συνταγματοποιημένου "φρένου χρέους" και τη μη περικοπή (στην οποία επέμενε το SPD) των κοινωνικών δαπανών.

Όλα αυτά στο φόντο της παραμέλησης των υποδομών και της υστέρησης στην καινοτομία που επέφερε η υπερδεκαετής εμμονή με τα μηδενικά ελλείμματα (και άρα η ισοπέδωση των δημοσίων επενδύσεων) και ενώ ο νέος Ψυχρός Πόλεμος στέρησε από τη Γερμανία το ένα "μυστικό" της οικονομικής της επιτυχίας, ήτοι τη φθηνή ενεργειακή τροφοδοσία από τη Ρωσία, και κινδυνεύει να της στερήσει και το δεύτερο, δηλαδή την πρόσβαση στην κινεζική αγορά. Αντιθέτως, είναι οι πρόοδοι της Κίνας στην καινοτομία που αποσπούν αγορές από τη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία και όχι μόνο.

Η αποβιομηχάνιση προχωρά. Μόλις χθες η αμερικανική πολυεθνική αυτοκινητοβιομηχανία Ford ανακοίνωσε νέα περικοπή 4.000 θέσεων εργασίας στην Ευρώπη έως το τέλος του 2027, εκ των οποίων οι 2.900 στη Γερμανία. Ο συνδυασμός υψηλού ενεργειακού κόστους, παραμελημένων υποδομών και περίπλοκου ευρωπαϊκού ρυθμιστικού πλαισίου καθιστά τη χώρα του Σολτς απωθητική για τη μεταποίηση, πόσω μάλλον για τις νέες τεχνολογικές επιχειρήσεις.

Οι προκλήσεις για τον Κρίστιαν Μερτς

Με τα ποσοστά των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) να κινούνται πάνω από το 30%, το άθροισμα SPD και Πρασίνων γύρω στο 28%, το FDP πιθανότατα εκτός της επόμενης Μπούντεσταγκ και τα υπό "υγειονομική ζώνη" τελούντα κόμματα, ήτοι η ακροδεξιά AfD και το νεοσύστατο αριστερό κόμμα της Ζάρα Βάγκενκνεχτ, να συγκεντρώνουν αθροιστικά περί το 25%, ο σχηματισμός του επόμενου ομοσπονδιακού κυβερνητικού συνασπισμού φαντάζει αίνιγμα, όσο και αν το όνομα του επόμενου καγκελαρίου είναι εκ των προτέρων γνωστό. Ο ηγέτης της CDU, Κρίστιαν Μερτς, έχει τη βεβαιότητα ότι το κόμμα του θα πρωτεύσει και ταυτοχρόνως δεν θα είναι δυνατόν να παρακαμφθεί στον σχηματισμό κυβέρνησης.

Διπλός κλοιός

Όμως το μεγαλύτερο ερώτημα που αντιμετωπίζει ο Μερτς αφορά την άλλη άκρη του Ατλαντικού. Έναν μήνα προτού ο ίδιος διεκδικήσει την επικράτηση στην κάλπη, θα έχει αναλάβει καθήκοντα ο Ντόναλντ Τραμπ, αποφασισμένος, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, να θέσει τους Ευρωπαίους συμμάχους του υπό διπλό κλοιό: αφενός με την απαίτηση για αύξηση των εξοπλιστικών τους δαπανών (αν όχι και για πλήρη ανάληψη της ευθύνης διαχείρισης της Ουκρανίας), αφετέρου με την ύψωση ενός τείχους δασμών στις εισαγωγές στην αμερικανική αγορά. Το πλήγμα που έχει ήδη υποστεί η ευρωπαϊκή, και δη η γερμανική, οικονομία από τις επιδοτήσεις του Τζο Μπάιντεν θα φαίνεται σαν χάδι.

Ευελπιστεί ο Μερτς ότι θα μπορέσει να διαπραγματευθεί με τον Τραμπ μιαν εμπορική συμφωνία στο πνεύμα του. Όμως η πρόκληση για τη γερμανική ελίτ είναι βαθύτερη. Το "σύμπτωμα Τραμπ" θα επιβάλει μια λιγότερο αμφίσημη στάση της Γερμανίας απέναντι στην ευρωπαϊκή ενοποίηση: είτε θα πρέπει να πάψει να αντιστέκεται στην περαιτέρω εμβάθυνσή της (ιδίως τη δημοσιονομική) είτε θα πρέπει να πάρει την ευθύνη μιας συνολικής οπισθοδρόμησης, αν όχι αποσυγκρότησης, του ευρωπαϊκού σχεδίου.