Του Κώστα Ράπτη

Η εξόντωση του ηγέτη της Χαμάς και πρωτεργάτη των επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου 2023, Γιάχια Σινουάρ, σε μια τυχαία αναμέτρησή του με Ισραηλινούς στρατιώτες στο νότιο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας, φέρνει όλη τη Μέση Ανατολή μπροστά σε ένα σταυροδρόμι. 

Ο πρώτος δρόμος που ανοίγεται είναι να θεωρηθεί το τέλος του Σινουάρ ως νίκη επί της Χαμάς και να υλοποιηθεί επιτέλους το σχέδιο εκεχειρίας, για το οποίο η κυβέρνηση Μπάιντεν φέρεται να πιέζει εδώ και καιρό. 

Ο δεύτερος δρόμος, ωστόσο, είναι ο "αποκεφαλισμός" της Χαμάς, όπως άλλωστε και της λιβανικής σιιτικής οργάνωσης Χεζμπολάχ πριν από ελάχιστες εβδομάδες, να ενθαρρύνει την πορεία της ισραηλινής κυβέρνησης προς την άμεση αναμέτρηση με αυτό που αποκαλεί "κεφάλι του χταποδιού", ήτοι την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, υπό την ηγεσία της οποίας αναπτύχθηκε ο λεγόμενος "άξονας της αντίστασης" απέναντι στις επιλογές της Δύσης και του Ισραήλ για την περιοχή. Πόσω μάλλον που ακόμη εκκρεμούν (και θα μπορούσαν να εκδηλωθούν ανά πάσα στιγμή) τα ισραηλινά αντίποινα στις ιρανικές πυραυλικές επιθέσεις της 1ης Οκτωβρίου. 

Οι "ευκαιρίες" κατά Όστιν 

"Σαφώς υπάρχουν ευκαιρίες για αλλαγή κατεύθυνσης και ελπίζουμε ότι τα εμπλεκόμενα μέρη θα το εκμεταλλευθούν αυτό τόσο στον Λίβανο όσο στη Γάζα", δήλωσε ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Λόιντ Όστιν, την ίδια ώρα πάντως που διαβεβαίωνε ότι οι αμερικανικές δυνάμεις στη Μέση Ανατολή είναι έτοιμες να υποστηρίξουν την άμυνα του Ισραήλ.

Σειρά Δυτικών ηγετών επίσης χαιρέτισαν με δηλώσεις τους την εξόντωση του Σινουάρ, υπογραμμίζοντας ότι αυτή καθιστά κατά τι ασφαλέστερη την περιοχή.
Δεν είναι ωστόσο οι πάντες που προσβλέπουν στην εκτόνωση, αντί της κλιμάκωσης. Άλλωστε μέγα αναπάντητο ερώτημα αποτελούν όχι μόνο οι υποκειμενικές προθέσεις των ενδιαφερομένων, αλλά και οι αντικειμενικές δυνατότητες μιας σταθεροποίησης.

Η επιχειρησιακή ανάκαμψη της Χεζμπολάχ, που δείχνει να έχει ξεπεράσει το σοκ της δολοφονίας του Χασάν Νασράλα, είναι από αυτή την άποψη διδακτική. Η σιιτική οργάνωση δεν έχει αποδιοργανωθεί, παρά εμποδίζει αποτελεσματικά τη χερσαία προώθηση των ισραηλινών δυνάμεων στον νότιο Λίβανο, ενώ διευρύνει και την ακτίνα των πληγμάτων της, που σε καθημερινή βάση οδηγούν σε κατάσταση συναγερμού το βόρειο Ισραήλ. Η προσωποκεντρική σύλληψη των εξελίξεων υποτιμά το ρίζωμα, την πολεμική εμπειρία (μετά την εμπλοκή και στην κρίση της Συρίας) καθώς και το οργανωτικό βάθος της Χεζμπολάχ έπειτα από σαράντα χρόνια ύπαρξης. 

Χαοτικό τοπίο

Με την Χαμάς τα πράγματα διαφέρουν. Το κόστος που έχει πληρώσει η παλαιστινιακή ισλαμιστική οργάνωση τους τελευταίους δώδεκα μήνες των συγκρούσεων είναι μεγάλο (και ακόμη μεγαλύτερο βεβαίως για τον πληθυσμό που την περιβάλλει), ενώ ο θάνατος του Σινουάρ είναι βαρύτατο πλήγμα και από συμβολική και από ουσιαστική άποψη. 

Ο εγκατεστημένος στο Κατάρ υπαρχηγός της Χαμάς, Χαλίλ αλ Χάγια, ο οποίος συμμετέχει στις κατά καιρούς διαβουλεύσεις για την επίτευξη κατάπαυσης του πυρός, ισχυρίσθηκε ότι ο θάνατος του Σινουάρ απλώς θα "ενδυναμώσει" την οργάνωση και την αντίστασή της, ενώ παράλληλα δήλωσε ότι οι Ισραηλινοί όμηροι που κρατούνται στη Λωρίδα της Γάζας δεν θα επιστρέψουν μέχρι να σταματήσει η "επιθετικότητα" απέναντι στον πολιορκημένο παλαιστινιακό θύλακα.

Το πιθανότερο, ωστόσο, είναι η Λωρίδα της Γάζας να μετατραπεί σε ένα χαοτικό τοπίο μέσα στο οποίο θα κινούνται ασυντόνιστες ένοπλες ομάδες κινούμενες καθαρά τρομοκρατικά. 

Το Κρεμλίνο σιβυλλικά υπογράμμισε δια του εκπροσώπου του Ντμίτρι Πεσκόφ τις συνέπειες για τον άμαχο πληθυσμό τόσο στη Γάζα όσο και στον Λίβανο. Είναι ένας τρόπος αυτός να υποδηλώσει ότι δεν προβλέπει βελτίωση της κατάστασης, αλλά και να αφήσει τις αιχμές του για το "τελεσίγραφο" των ΗΠΑ προς το Ισραήλ, αν δεν βελτιωθεί η μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα εντός 30 ημερών.

Ειδικότερα στην Τζαμπάλια, στο βόρειο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας, η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί εδώ και δύο εβδομάδες είναι εφιαλτική. 

Οι κάτοικοι αναφέρουν ότι ισραηλινά άρματα έχουν φτάσει στο κέντρο του καταυλισμού, η περιοχή βομβαρδίζεται σφοδρά από αέρος και εδάφους, ενώ ο ισραηλινός στρατός καταστρέφει δεκάδες σπίτια καθημερινά. Υγειονομικοί απηύθυναν χθες έκκληση να σταλούν αμέσως καύσιμα, τρόφιμα και ιατρικά εφόδια σε τρία νοσοκομεία της βόρειας Γάζας, που έχουν κατακλυστεί από τραυματίες και ασθενείς.

Σύμφωνα με τις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις, οι επιχειρήσεις στην Τζαμπάλια έχουν στόχο να αποτρέψουν τους μαχητές της Χαμάς να ανασυνταχθούν και να εξαπολύσουν νέες επιθέσεις. Στην πραγματικότητα, η εικόνα προσιδιάζει σε σενάριο εθνοκάθαρσης, ενώ χαρακτηριστικό είναι και το γεγονός της κλιμάκωσης των εντάσεων στη Δυτική Όχθη του Ιορδάνη. Ο εκπρόσωπος του Γραφείου Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων του ΟΗΕ (OCHA), Γενς Λέρκε, κατήγγειλε τη χρήση από το Ισραήλ τακτικών "που προσομοιάζουν με πόλεμο" εναντίον των εκεί Παλαιστινίων, επισημαίνοντας ότι εννέα άνθρωποι σκοτώθηκαν εκεί από τις 8 έως τις 14 Οκτωβρίου.

Η Τεχεράνη προετοιμάζεται και διπλωματικά

Το Ιράν εξακολουθεί να διαμηνύει ότι οποιαδήποτε (και οσοδήποτε "χορογραφημένη") ισραηλινή επίθεση στο έδαφός του θα απαντηθεί σκληρά, αφήνοντας έτσι να αιωρείται η απειλή ενός σπιράλ κλιμάκωσης, που θα "καταπιεί" όλη την περιοχή. 

Οι ΗΠΑ προφανώς δεν θέλγονται ιδιαίτερα από μια τέτοια προοπτική, ωστόσο έστειλαν και αυτές το μήνυμά τους, πραγματοποιώντας πλήγμα κατά των Χούθι της Υεμένης με διατρητική βόμβα πρωτοφανούς ισχύος, η οποία θα μπορούσε να απειλήσει και τις υπόγειες πυρηνικές ή άλλες εγκαταστάσεις του Ιράν. 

Άλλωστε, η Ισλαμική Δημοκρατία κατέχει κομβικό ρόλο στον παγκόσμιο συσχετισμό και τον ακήρυχτο υβριδικό παγκόσμιο πόλεμο που βρίσκεται σε εξέλιξη, καθώς τυχόν "αλλαγή καθεστώτος" και ακρωτηριασμός του Ιράν εμπράκτως θα ακυρώσει τα σχέδια Κίνας και Ρωσίας για έλεγχο της κεντρικής Ασίας, προσεταιρισμό των πετρελαιοπαραγωγών μοναρχιών του Κόλπου και συνολική προώθηση της "πολυπολικότητας", αρχικώς διαμέσου της "ευρασιατικής ολοκλήρωσης".

Διόλου τυχαία, την επόμενη εβδομάδα πραγματοποιείται στο Καζάν της Ρωσίας η σύνοδος κορυφής της διευρυμένης ομάδας BRICS, ενώ ο Ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν φρόντισε ήδη να συναντηθεί επί τουρκμενικού εδάφους με τον Βλαντίμιρ Πούτιν και να αποστείλει τον υπουργό του των Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί σε νέα περιοδεία (μετά τις προηγηθείσες σε Συρία, Λίβανο, Ιράκ, Ομάν, Κατάρ και Σαουδική Αραβία) στην Ιορδανία, την Αίγυπτο και την Τουρκία, εξασφαλίζοντας νέες δεσμεύσεις ουδετερότητας σε περίπτωση ισραηλινής επίθεσης.