Του Κώστα Ράπτη

Όταν στις εκλογές του 1999 το αυστριακό Κόμμα της Ελευθερίας (FPÖ) αποσπούσε για πρώτη φορά, με ποσοστό 27%, τη δεύτερη θέση, ξεπερνώντας κατά 500 ψήφους το κραταιό κόμμα της κεντροδεξιάς (ÖVP), η Ευρώπη αισθάνθηκε σοκ. Όταν μάλιστα λίγους μήνες αργότερα το ÖVP κατέληξε σε συμφωνία συγκυβέρνησης με το FPÖ, κρατώντας ωστόσο την καγκελαρία, τα άλλα 14 κράτη της τότε Ευρωπαϊκής Ένωσης προχώρησαν σε επιβολή διπλωματικού μποϊκοτάζ της Αυστρίας. Η παραβίαση της "υγιεινομικής ζώνης" απέναντι στην ακροδεξιά θεωρήθηκε υπόθεση τόσο σοβαρή, ώστε η ΕΕ πρακτικά να επιβάλει κυρώσεις σε ένα από τα ίδια της τα μέλη.

Είκοσι πέντε χρόνια μετά, το αποτέλεσμα των χθεσινών εκλογών στην Αυστρία, ασφαλώς προβληματίζει και ανησυχεί πολλούς, όμως μόνο σοκ δεν προκαλεί. Το FPÖ, που μπόρεσε εντέλει να αποσπάσει την πρώτη θέση, δεν αποτελεί "εξωτικό είδος" και η κανονικοποίηση της ακροδεξιάς δεν μπορεί να θεωρηθεί "αυστριακή ιδιαιτερότητα" στην Ευρώπη της Μελόνι και του Βίλντερς.

Το ÖVP του απερχόμενου καγκελαρίου Καρλ Νέχαμερ προσγειώθηκε από το 37,5% των ψήφων το 2019 και τις 71 έδρες (επί συνόλου 183) στο ιστορικά χαμηλό 26,5% και τις 52 έδρες, ενώ το FPÖ υπό τον Χέρμπερτ Κικλ εκτινάχθηκε από το 16,2% και τις 31 έδρες στο 29,2% και τις 58 έδρες. Οι Σοσιαλδημοκράτες του Αντρέας Μπάμπλερ κέρδισαν μία έδρα, φθάνοντας τις 41, μολονότι υποχώρησαν οριακά στο 21%, ενώ το "μεταπολιτικό" υπερφιλελεύθερο κόμμα NEOS ενισχύθηκε από το 8,1% και τις 15 έδρες στο 9% και τις 17 έδρες. Αντίθετα οι συγκυβερνώντες Πράσινοι, ακολουθώντας την πανευρωπαϊκή τάση, καταβαραθρώθηκαν από το 13,9% και τις 26 έδρες στο 8% και τις 15 έδρες.

Συνεπώς, το εκλογικό αποτέλεσμα υπήρξε σαφώς δεξιόστροφο. Η συμμετοχή ανήλθε στο 78%, ενισχυμένη κατά 2,4%. Αξίζει να σημειωθεί ότι το FPÖ κατέκτησε άνετα την πρώτη θέση στους ψηφοφόρους κάτω των 59 ετών.

Ο τύπος διαπιστώνει ότι η δαιμονοποίηση του Κικλ και του FPÖ δεν απέδωσε. Θα ήταν άλλωστε αδύνατο κάτι τέτοιο για ένα κόμμα το οποίο δύο φορές έως τώρα επέλεξε η κεντροδεξιά ως κυβερνητικό της εταίρο σε πανεθνικό επίπεδο. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό ότι οι ενστάσεις στρέφονται κυρίως προς το πρόσωπο του Κικλ παρά προς το ίδιο το FPÖ, καθώς αυτός θεωρείται πιο "επικίνδυνος" από τους προκατόχους του Χάιντερ και Στράχε, καθότι και δηλωμένος θαυμαστής των αυταρχικών μεθόδων διακυβέρησης του Βίκτορ Όρμπαν της γειτονικής Ουγγαρίας.

Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα το FPÖ και το αποβληθέν από το ΕΛΚ Fidesz του Όρμπαν συνίδρυσαν με το τσεχικό ΑΝΟ τον σχηματισμό "Πατριώτες για την Ευρώπη", ο οποίος οδήγησε στην αναμόρφωση της ευρω-ομάδας "Ταυτότητα και Δημοκρατία", με αποβολή της "Εναλλακτικής για τη Γερμανία", αλλά προσέλκυση και νέων δυνάμεων, όπως το ισπανικό Vox.

Στην πραγματικότητα, αυτό που καθιστά τον Κικλ outsider είναι οι γεωπολιτικές του τοποθετήσεις που του έχουν προσδώσει τη φήμη του "φιλορώσου". Αλλά η επιφύλαξη προς τον νέο ψυχρό πόλεμο αποτελεί γνώρισμα συνολικά της Αυστρίας, η οποία δεν πρέπει να λησμονηθεί ότι προσδιορίζεται από την κεντροευρωπαϊκή της φυσιογνωμία και δε συμμετέχει στο ΝΑΤΟ.

Είναι αμφίβολο εάν το FPÖ θα εισέλθει στον νυμφώνα της εξουσίας. Ο προερχόμενος από τους Πράσινους πρόεδρος της Αυστρίας Αλεξάντερ φον ντερ Μπέλεν έχει συνταγματικώς ευρύ περιθώριο κινήσεων ως προς την απόδοση εντολής σχηματισμού κυβέρνησης. Η δημιουργία ενός "μεγάλου συνασπισμού" κεντροδεξιάς και Σοσιαλδημοκρατών είναι πιθανή, όπως και ενός τρικομματικού συνασπισμού-δημιουργίας φραγμού στην ακροδεξιά.

Σε κάθε περίπτωση, η ιστορία του FPÖ είναι διδακτική. Μολονότι ο ιδρυτής του τη δεκαετία του '50 είχε υπάρξει στέλεχος των SS, το κόμμα επί μακρό χρονικό διάστημα καταγραφόταν ως κεντρώο, αντιγράφοντας το πρότυπο του FDP στην Γερμανία. Ήταν υπό την ηγεσία του μακαρίτη Χάιντερ τη δεκαετία του '90 οπότε εκμεταλλευόμενο το μεταναστευτικό ζήτημα μετακινήθηκε δεξιότερα και διέκοψε με τη Φιλελεύθερη Διεθνή. Οι διαδρομές από το κέντρο στα άκρα και τανάπαλιν κρύβουν εκπλήξεις...