Του Κώστα Ράπτη

Οι Χούθι απειλούν να μετατρέψουν την Ερυθρά Θάλασσα σε κατά κυριολεξία κόκκινη. Και η μετά την 7η Οκτωβρίου ανάφλεξη της Μέσης Ανατολής γνωρίζει την πιο εντυπωσιακή "μετάστασή" της αφότου η υεμενική σιιτική οργάνωση που ελέγχει την κυβέρνηση της Σανάα παρεμβλήθηκε με επιθέσεις εναντίον εμπορικών πλοίων που φέρεται να τροφοδοτούν το Ισραήλ. Ο απόηχος προορίζεται να γίνει παγκοσμίως αισθητός: Διότι μία από τις κρισιμότερες για το διεθνές εμπόριο θαλάσσιες οδούς βρίσκεται στα πρόθυρα ευρύτερης στρατιωτικής σύγκρουσης.

Τους τελευταίους δύο μήνες οι Χούθι επεχείρησαν να πλήξουν το Εϊλάτ του νότιου Ισραήλ με πυραύλους και μη επανδρωμένες πτητικές συσκευές, ενώ σύντομα στράφηκαν εναντίον διερχόμενων εμπορικών πλοίων, τα οποία κρίνουν ότι σχετίζονται με το εβραϊκό κράτος. Μια πρώτη καμπή αποτέλεσε η κατάληψη του πλοίου "Star Galaxy", το οποίο οδηγήθηκε σε υεμενικό λιμένα, ενώ στις αρχές της εβδομάδας ήρθε η κλιμάκωση, καθώς τα πλοία "Swan Atlantic" και "MSC Clara" δέχθηκαν επιθέσεις (με πυραύλους ή drones) για τις οποίες την ευθύνη ανέλαβε ευθαρσώς η Σανάα, τονίζοντας ότι θα συνεχίσει όσο συνεχίζεται και η πολιορκία της Γάζας.

Με δηλώσεις του την Τετάρτη ο ηγέτης της Ανσαρουλάχ (όπως είναι η επίσημη ονομασία της οργάνωσης), Αμπντέλ Μαλέκ αλ Χούθι, προειδοποίησε ότι, σε περίπτωση που η Ουάσινγκτον στοχοθετήσει την Υεμένη, τα αμερικανικά πολεμικά πλοία θα βρεθούν στο βεληνεκές των υεμενικών πυραύλων.

Επρόκειτο για την απάντηση των Χούθι στην εξαγγελία του Αμερικανού υπουργού Άμυνας, Λόιντ Όστιν, ότι συγκροτείται πολυεθνική αποστολή υπό την ονομασία "Φρουρός της Ευημερίας" για τη διαφύλαξη της ασφάλειας της Ερυθράς Θάλασσας.

Η έξοδος των "μεγάλων"

Την εξέλιξη αυτή επιτάχυναν οι αντιδράσεις του διεθνούς ναυτιλιακού κλάδου. Εταιρείες όπως η Maersk, η Hapag-Lloyd, η MSC κ.ά. ανακοίνωσαν πως αναστέλλουν κάθε δρομολόγιο μέσω της Ερυθράς, για να ακολουθήσει ο βρετανικός πετρελαϊκός κολοσσός BP και ο ταϊβανέζικος γίγαντας των θαλάσσιων μεταφορών Evergreen.

Ήδη η δανέζικη Maersk ανακοίνωσε ότι θα επιβάλει επιπλέον χρεώσεις στη μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων από την Ασία μετά την απόφασή της να επαναδρομολογήσει τα πλοία μακριά από τη Διώρυγα του Σουέζ. Συνολικά, το τυπικό κοντέινερ από την Κίνα για Βόρεια Ευρώπη αντιμετωπίζει επιπλέον χρέωση 700 δολ. Τα κοντέινερ για την ανατολική ακτή της Βόρειας Αμερικής θα χρεώνονται με επιπλέον 500 δολ.

Η επιχείρηση "Φρουρός της Ευημερίας" στηρίζεται στο ότι ήδη στην ευρύτερη περιοχή υπάρχει μια ναυτική συνεργασία με 39 χώρες στο πλαίσιο των Συνδυασμένων Ναυτικών Δυνάμεων (Combined Maritime Forces) με έδρα το Μπαχρέιν, όπου και η βάση του αμερικανικού Πέμπτου Στόλου, ενώ ειδικά στην Ερυθρά Θάλασσα ήδη επιχειρούσε η Task Force 153, που είχε κυρίως στόχο την αποτροπή της παράνομης διακίνησης ανθρώπων και του λαθρεμπορίου.

Το διακύβευμα είναι προφανές. Από την Ερυθρά Θάλασσα διέρχεται το ένα τρίτο των από θαλάσσης μεταφερόμενων εμπορευματοκιβωτίων και το 10% του θαλάσσιου πετρελαϊκού εμπορίου. Πρόκειται για τη σημαντικότερη θαλάσσια οδό η οποία συνδέει την Ευρώπη με την Ασία (κατεξοχήν δε με το "παγκόσμιο εργοστάσιο" της Κίνας), αλλά και για αναντικατάστατη πηγή εσόδων για τη δοκιμαζόμενη Αίγυπτο, η οποία εκμεταλλεύεται τα τέλη διάπλου της Διώρυγας του Σουέζ. Όταν το 2021 προσάραξε στο Σουέζ το πλοίο "Ever Given" επί μία εβδομάδα, παρεμποδίσθηκε η κυκλοφορία αγαθών αξίας 10 δισ. δολαρίων ημερησίως. Για τη σύνδεση Ρότερνταμ-Σιγκαπούρης ο περίπλους της Αφρικής, τον οποίο επιβάλλει ο αποκλεισμός της Ερυθράς Θαλάσσης, μεγαλώνει το δρομολόγιο από 8.400 ναυτικά μίλια στα 11.720, με τις προφανείς επιπτώσεις στα κόστη.

Ασυμμετρία δυνάμεων

Ωστόσο, η επιχείρηση "Φρουρός της Ευημερίας" γεννά προβληματισμό. Τα συμμετέχοντα κράτη προέρχονται αποκλειστικώς από τους κόλπους του ΝΑΤΟ, εξαιρουμένου του Μπαχρέιν και των Σεϋχελλών, που θα προσφέρουν λιμενικές διευκολύνσεις, ενώ, πολύ χαρακτηριστικά, κανένα από τα παράκτια κράτη δεν έχει προσχωρήσει. Μένει να φανεί αν η στάση αυτή, σε ό,τι αφορά λ.χ. τη Σαουδική Αραβία, υπαγορεύεται από λόγους αυτοπροστασίας (το 2019 οι Χούθι είχαν θέσει εκτός λειτουργίας το ήμισυ της σαουδαραβικής πετρελαϊκής παραγωγής επί μία εβδομάδα, πλήττοντας τον κόμβο του Άμπκαϊκ) και διαφύλαξης της εύθραυστης εκεχειρίας που στα σύνορα με την Υεμένη ή υποκρύπτει άλλες υπόγειες συνεννοήσεις. Πάντως, η στρατιωτικοποίηση της Ερυθράς περισσότερο αποθαρρύνει παρά ενθαρρύνει το διεθνές εμπόριο.

Επιπλέον, η ασυμμετρία δυνάμεων γεννά δεύτερες σκέψεις στα αμερικανικά επιτελεία. Και πρόκειται για ασυμμετρία πρωτίστως οικονομική, όπου νικητής είναι η... φτήνια. Σύμφωνα με το Quincy Institute for Responsible Statecraft, οι Χούθι διαθέτουν, χάρη και στη στήριξη του Ιράν, ένα μεγάλο οπλοστάσιο drones και ρουκετών, με κόστος υποπολλαπλάσιο των αμερικανικών αντιπυραλικών συστημάτων (SM-2, SM-6, Sea Sparrows κτλ.)

Χαρακτηριστική δε είναι και η στάση των ευρασιατικών δυνάμεων. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν πρόλαβε να τοποθετηθεί υποστηρίζοντας ότι οι εξελίξεις αναδεικνύουν την αξιοπιστία της θαλάσσιας οδού της Αρκτικής, για την οποία έχει μεγάλα σχέδια η χώρα του, ενώ η κινεζική ναυτιλιακή OOCC ανακοίνωσε ότι τερματίζει την εξυπηρέτηση ισραηλινών λιμένων, όχι όμως και τον διάπλου της Ερυθράς Θαλάσσης. Πρόκειται για κίνηση στήριξης του εμπάργκο κατά του Ισραήλ και ενδεχομένως διακριτικής διαπραγμάτευσης με τους ίδιους τους Χούθι. Είναι αξιοσημείωτο ότι η κίνηση ρωσικών και κινεζικών πλοίων στην Ερυθρά συνεχίζεται αδιατάρακτη.

Ασαφείς οι επιπτώσεις στον πληθωρισμό

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στην Ερυθρά Θάλασσα, αλλά δεν είναι σαφές εάν οι επιθέσεις που έχουν σημειωθεί εναντίον πλοίων θα επηρεάσουν τον πληθωρισμό και προς ποια κατεύθυνση, δήλωσε την Τετάρτη ο επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ, Φίλιπ Λέιν.

"Προφανώς, συμφορήσεις οποιουδήποτε τύπου είναι πολύ προβληματικές", ανέφερε ο Λέιν μιλώντας στο Δουβλίνο.

"Αλλά", πρόσθεσε, "σε ό,τι αφορά την πραγματική επίδραση στον πληθωρισμό, υπάρχουν δυνάμεις προς κάθε κατεύθυνση". Ως προηγούμενο ο Λέιν επεσήμανε την πτώση των τιμών της ενέργειας από την έναρξη του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς στη Γάζα μέχρι σήμερα, γεγονός που δείχνει πώς "ο γεωπολιτικός κίνδυνος θα κλονίσει την εμπιστοσύνη, θα οδηγήσει σε χαμηλότερες επενδύσεις και θα εντείνει τον φόβο του κόσμου για το μέλλον".