Οι πρεσβευτές του ΝΑΤΟ συνεδρίασαν εκτάκτως την Τετάρτη μετά το πυραυλικό πλήγμα που σκότωσε δύο ανθρώπους στην Πολωνία και προκάλεσε παγκόσμιο συναγερμό ότι ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία θα μπορούσε να επεκταθεί σε γειτονικές χώρες.

Τι συνέβη

Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, δήλωσε ότι η έρευνα βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, αλλά η έκρηξη στην Πολωνία, μέλος του ΝΑΤΟ, κοντά στα ουκρανικά σύνορα, προκλήθηκε πιθανότατα από πύραυλο της ουκρανικής αεράμυνας και δεν υπάρχει καμία ένδειξη σκόπιμης επίθεσης ή ότι η Ρωσία προετοίμαζε στρατιωτικές ενέργειες εναντίον μέλους του ΝΑΤΟ.

Ο Στόλτενμπεργκ δήλωσε στις Βρυξέλλες ότι για την επίθεση δεν ευθύνεται η Ουκρανία και ότι η Ρωσία φέρει την τελική ευθύνη καθώς συνεχίζει τον πόλεμό της κατά της Ουκρανίας.

Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι δήλωσε ότι η Πολωνία εξακολουθεί να αναλύει το ενδεχόμενο να κινήσει μια διαδικασία του άρθρου 4 - μια επίσημη πρόσκληση για διαβουλεύσεις μεταξύ των μελών της συμμαχίας ενόψει μιας απειλής για την ασφάλεια - αλλά πρόσθεσε ότι φαίνεται ότι μπορεί να μην είναι απαραίτητο κάτι τέτοιο.

Τι είναι το άρθρο 4;

Το άρθρο 4, όπως σημειώνει το πρακτορείο Reuters, ορίζει ότι τα μέλη του ΝΑΤΟ θα διαβουλεύονται από κοινού όποτε, κατά τη γνώμη οποιουδήποτε από αυτά, απειλείται το έδαφος, η πολιτική ανεξαρτησία ή η ασφάλεια οποιουδήποτε μέλους.

Σύμφωνα με το άρθρο 4, οι συζητήσεις στο Βορειοατλαντικό Συμβούλιο - το κύριο πολιτικό όργανο λήψης αποφάσεων του ΝΑΤΟ - θα μπορούσαν δυνητικά να οδηγήσουν σε κάποια μορφή κοινής απόφασης ή δράσης.

Από την ίδρυση του ΝΑΤΟ το 1949, το άρθρο 4 έχει επικαλεστεί επτά φορές, με πιο πρόσφατη τον Φεβρουάριο του 2022, όταν οκτώ μέλη ζήτησαν διαβουλεύσεις μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Τι είναι το άρθρο 5;

Αν διαπιστωθεί ότι η Ρωσία επιτέθηκε στο έδαφος ενός κράτους - μέλους, τότε το ενδιαφέρον θα μετατοπιστεί στο άρθρο 5, τον ακρογωνιαίο λίθο της ιδρυτικής συνθήκης του ΝΑΤΟ.

Η συμμαχία δημιουργήθηκε το 1949 με ισχυρό στήριγμα τον αμερικανικό στρατό, ουσιαστικά για να αντιμετωπίσει τη Σοβιετική Ένωση και τους "δορυφόρους" του ανατολικού μπλοκ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

Ο καταστατικός χάρτης ορίζει ότι "τα μέρη συμφωνούν ότι μια ένοπλη επίθεση εναντίον ενός ή περισσοτέρων από αυτά στην Ευρώπη ή τη Βόρεια Αμερική θα θεωρείται επίθεση εναντίον όλων των μελών".

"Τα Μέλη συμφωνούν ότι αν συμβεί μια τέτοια ένοπλη επίθεση, καθένα από αυτά, ασκώντας το δικαίωμα ατομικής ή συλλογικής αυτοάμυνας που αναγνωρίζεται από το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, θα βοηθήσει το Μέλος ή τα Μέλη που δέχονται την επίθεση αυτή, λαμβάνοντας αμέσως, ατομικά και σε συνεννόηση με τα άλλα Μέλη, τα μέτρα που θεωρούν απαραίτητα, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ένοπλης βίας, για την αποκατάσταση και τη διατήρηση της ασφάλειας της βορειοατλαντικής περιοχής", αναφέρεται στο άρθρο 5.

Πώς θα μπορούσε ο πόλεμος στην Ουκρανία να ενεργοποιήσει το άρθρο 5;

Δεδομένου ότι η Ουκρανία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, η εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο δεν ενεργοποίησε το άρθρο 5, αν και οι ΗΠΑ και άλλα κράτη μέλη έσπευσαν να παράσχουν στρατιωτική και διπλωματική βοήθεια στο Κίεβο.

Ωστόσο, οι εμπειρογνώμονες έχουν προειδοποιήσει εδώ και καιρό για το ενδεχόμενο επέκτασης της σύγκρουσης σε γειτονικές χώρες στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ που θα μπορούσε να αναγκάσει τη συμμαχία να απαντήσει στρατιωτικά.

Μια τέτοια ενέργεια της Ρωσίας, είτε σκόπιμη είτε τυχαία, έχει αυξήσει τον κίνδυνο διεύρυνσης του πολέμου με την άμεση εμπλοκή άλλων χωρών στη σύγκρουση.

Είναι αυτόματη η ενεργοποίηση του άρθρου 5;

Όχι.Μετά από μια επίθεση σε ένα κράτος - μέλος, τα υπόλοιπα κράτη - μέλη συγκεντρώνονται για να αποφασίσουν αν συμφωνούν να το θεωρήσουν ως κατάσταση ενεργοποίησης άρθρου 5.

Δεν υπάρχει χρονικό όριο για το πόσο καιρό θα μπορούσαν να διαρκέσουν αυτές οι διαβουλεύσεις, και οι εμπειρογνώμονες λένε ότι η γλώσσα είναι αρκετά ευέλικτη ώστε να επιτρέπει σε κάθε μέλος να αποφασίσει πόσο πολύ θα προχωρήσει την αντίδραση με ένοπλη επίθεση εναντίον άλλου.

Το άρθρο 5 έχει ενεργοποιηθεί μία φορά στο παρελθόν - εκ μέρους των ΗΠΑ, ως απάντηση στις επιθέσεις αεροπειρατείας της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στη Νέα Υόρκη και την Ουάσινγκτον.

Τι έχει πει ο Μπάιντεν για τις δεσμεύσεις του άρθρου 5;

Ενώ επιμένει ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν κανένα συμφέρον να πάνε σε πόλεμο εναντίον της Ρωσίας, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δήλωσε από την αρχή της εισβολής της Μόσχας στην Ουκρανία ότι η Ουάσινγκτον θα εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της βάσει του άρθρου 5 για την υπεράσπιση των εταίρων στο ΝΑΤΟ.

"Οι ΗΠΑ είναι πλήρως προετοιμασμένες μαζί με τους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ να υπερασπιστούν κάθε σπιθαμή του εδάφους του ΝΑΤΟ. Κάθε χιλιοστό", δήλωσε ο Μπάιντεν από τον Λευκό Οίκο τον Σεπτέμβριο.

Ο ίδιος είχε δηλώσει νωρίτερα ότι δεν υπάρχει "καμία αμφιβολία" ότι η κυβέρνησή του θα τηρούσε το Άρθρο 5.

Διαβάστε ακόμα: 

* Η Ουκρανία επιθυμεί πρόσβαση στο σημείο της έκρηξης στην Πολωνία

* Ο πολωνός πρόεδρος δηλώνει ότι ο πύραυλος πιθανόν προήλθε από την ουκρανική αντιαεροπορική άμυνα

* Στόλτενμπεργκ: Η έκρηξη στην Πολωνία προκλήθηκε πιθανότατα από ουκρανικό πύραυλο - Αλλά δεν φταίει η Ουκρανία

* Σολτς για περιστατικό με πυραύλους στην Πολωνία: "Να μην εξάγονται βιαστικά συμπεράσματα"

* Βέλγιο: Από τα ουκρανικά συστήματα αεράμυνας η πυραυλική έκρηξη στην Πολωνία

* Μακρόν: "Υπάρχουν πληροφορίες για την πυραυλική έκρηξη στην Πολωνία, αλλά πρέπει να είμαστε προσεκτικοί"

* Κρεμλίνο για πύραυλο στην Πολωνία: Κάποιες χώρες έκαναν "αβάσιμες δηλώσεις" - Συγκρατημένη η αντίδραση των ΗΠΑ

* Κίεβο σε Μπάιντεν: "Η Ρωσία ευθύνεται για κάθε περιστατικό με πυραύλους"

* Υπ. Άμυνας Ρωσίας: Τουλάχιστον 35 χιλιόμετρα από τα σύνορα της Πολωνίας τα πλήγματά μας

* Ζελένσκι στην G20: "Το πλήγμα στην Πολωνία είναι μήνυμα του Πούτιν για εσάς"

* Η Λιθουανία ζητά περισσότερα συστήματα αεράμυνας στα ανατολικά σύνορα του ΝΑΤΟ