Του Κώστα Ράπτη

Ποιος θα "επαναξιολογήσει” πρώτος τη διμερή σχέση; Οι ΗΠΑ, όπως απειλεί να πράξει ο Τζο Μπάιντεν μετά την απόφαση-σοκ του OPEC+ να μειώσει κατά δύο εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως την παραγωγή πετρελαίου, ή μήπως η ηγέτιδα του καρτέλ Σαουδική Αραβία;

Προς το παρόν, ο Οίκος των Σαούντ δείχνει να κινείται πρώτος – επιφυλάσσοντας στην αμερικανική πλευρά μια χαρακτηριστική κίνηση περιφρόνησης.

Οι διοργανωτές απέφυγαν να προσκαλέσουν οποιονδήποτε εκπρόσωπο της αμερικανικής κυβέρνησης στη Future Investment Initiative, γνωστή και ως "Νταβός της Ερήμου”, που εγκαινιάσθηκε την Τρίτη στο Ριάντ. Η δικαιολογία τους υπήρξε ότι δεν επιθυμούσαν την παρουσία πολιτικών προσώπων, ώστε να μην πολιτικοποιηθεί η ατζέντα και επισκιάσει το καθαυτό αντικείμενο των συζητήσεων. Απηύθυναν, ωστόσο, πρόσκληση σε 12 υπουργούς Οικονομικών από όλο τον κόσμο. Και βέβαια, φιλοξενούν πλήθος Αμερικανών τραπεζιτών και λοιπών επενδυτών.

Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Καρίν Ζαν-Πιερ φρόντισε την προηγούμενη εβδομάδα να υπενθυμίσει ότι οι αμερικανικές επιχειρήσεις αποφασίζουν ανεξάρτητα, λαμβάνοντας υπόψη το επιχειρηματικό περιβάλλον, νομικούς περιορισμούς και τις επιπτώσεις στην καλή τους φήμη από τις επιλογές των χωρών με τις οποίες συνεργάζονται. Το τελευταίο θα μπορούσε να θεωρηθεί και έμμεση προειδοποίηση ότι οι Σαούντ δεν αποτελούν πλέον ευυπόληπτη συνανταστροφή.

Αλλά τα πράγματα έγιναν χειρότερα, όταν ο υπουργός Ενέργειας της Σαουδικής Αραβίας (και γιος του βασιλιά) Αμπντουλαζίζ μπιν Σαλμάν δήλωσε από του βήματος του "Νταβός της Ερήμου” την Τετάρτη ότι η χώρα του είναι ο "ωριμότερος εταίρος” σε αυτή τη σχέση, αναγκάζοντας από την πλευρά του τον εκπρόσωπο του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, Τζον Κίρμπι να απαντήσει ότι "δεν μιλάμε για κάποιο σχολικό ειδύλλιο”.

"Η σχέση μας είναι κάτι παραπάνω από πωλήσεις όπλων και διακίνηση πετρελαίου” τόνισε από την πλευρά της η πρεσβευτής της Σαουδικής Αραβίας στη Ουάσιγκτον, πριγκήπισσα Ρίμα, με συνέντευξή της στο CNN, αποτυπώνοντας το βάθος των αλλαγών που η αμερικανική ηγεσία μάλλον αδυνατεί να συλλάβει.

Σε πρώτο πλάνο, την οργή της κυβέρνησης Μπάιντεν προκαλεί η πρόσφατη απόφαση του OPEC+, η οποία όχι μόνο θεωρείται κίνηση συμπαράστασης προς τη Ρωσία, αλλά και προσωπική προσβολή προς τον ένοικο του Λευκού Οίκου, ο οποίος (παραμερίζοντας τα όσα είχε πει για την Σαουδική Αραβία ως "παρία”, λόγω της δολοφονίας του δημοσιογράφου Τζαμάλ Χασόγκι), επισκέφθηκε τον Ιούλιο το Ριάντ και συναντήθηκε με τον ισχυρο άνδρα του βασιλείου, διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, ώστε να εξασφαλίσει την συνεργασία του στην σταθεροποίηση της πετρελαϊκής αγοράς.

Οι Σαουδάραβες ιθύνοντες επιμένουν ότι σκέφτονται αποκλειστικά με κριτήρια της αγοράς (όπου οι τιμές έχουν ήδη υποχωρήσει κατά 30% σε σχέση με την κορύφωσή τους μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία) και ότι θέλησαν να προστατευθούν από το ενδεχόμενο μια επιπλέον αύξηση της παραγωγής να κατακρημνίσει τις τιμές στα 50 δολάρια ανά βαρέλι.

Η συνεδρίαση του OPEC+ τον μήνα Δεκέμβριο, οπότε θα αρχίσουν να υλοποιούνται τα σχέδια της Δύσης για μερικό εμπάργκο και για επιβολή οροφής στις τιμές του ρωσικού αερίου, θα δείξει κατά πόσον η Σαουδική Αραβία εξακολουθεί να είναι συνεργάσιμη ή έχει πάρει "δρόμο χωρίς επιστροφή”.

Ο πρίγκηπας Αμπντουλαζίζ μπιν Σαλμάν δήλωσε πάντως, και πάλι στο "Νταβός της Ερήμου”, ότι ακούει διαρκώς το ερώτημα "Είστε μαζί μας ή εναντίον μας;”. Αλλά το ερώτημα αυτό, πρόσθεσε, δεν αφήνει χώρο για την απάντηση "Είμαστε με τη Σαουδική Αραβία και τον λαό της”.

Και πράγματι το είδος του οικονομικού πολέμου που έχει εξαπολύσει η Δύση εναντίον της Ρωσίας δεν μπορεί να επιτύχει εάν δεν λάβει οικουμενικό χαρακτήρα, υποχρεώνοντας κάθε τρίτη χώρα να τοποθετηθεί ως προς ένα δίλημμα που δεν το αισθάνεται ως δικό της. Μοιάζει σαν η Ουάσιγκτον να εκβιάζει την απάντηση "εναντίον μας” από μία σειρά παικτών, τους οποίους δεν μπορεί να πιέσει ή να δελεάσει, όπως παλιά.

Επιπλέον, το είδος της σχέσης που έχει οικοδομήσει μετά το 1945 με το Ριάντ δεν ανταποκρίνεται στις νέες συνθήκες, όπου η ίδια η Αμερική είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο (και άρα ανταγωνιστής του Ριάντ), η Κίνα έχει αναδυθεί στον μεγαλύτερο αγοραστή και η ίδια η Σαουδική Αραβία επιχειρεί υπό τον Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν το πέρασμα σε μία περισσότερο διαφοροποιημένη και βιώσιμη οικονομία, μακριά από το μοντέλο "πώληση πετρελαίου/αγορά αμερικανικού οπλισμού”.

Η ανάγκη υποστήριξης αυτής της μετάβασης (και συνεπώς οχύρωσης μεσοπρόθεσμα απέναντι σε τυχόν κατάρρευση των τιμών), καθώς και το άγχος της βασιλικής διαδοχής, με τον Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν να έχει προς το παρόν παραγκωνίσει περισσότερο διασυνδεδεμένους με τον αμερικανικό παράγοντα συγγενείς του, εξηγούν τις τωρινές τριβές με τις ΗΠΑ.