Πώς ο Botticelli κερδίζει σταθερά στο χρηματιστήριο της τέχνης

Επιμέλεια: Κυριακή Αξιώτη

Με τυφλά μάτια επιλέγουν Sandro Botticelli δεκάδες συλλέκτες τα τελευταία τουλάχιστον δύο χρόνια και η αλήθεια είναι πως τη φρενίτιδα που έχει δημιουργηθεί για τους πίνακες και τις τιμές του δεν μπορούν να εξηγήσουν ούτε οι ίδιοι οι παράγοντες της αγοράς που παρατηρούν τα δεδομένα. Αναφερόμενοι στις δημιουργίες του και προσπαθώντας να αξιολογήσουν την τάση, οι ειδικοί επισημαίνουν πως οι πιο πρόσφατες από αυτές έχουν ένα απλούστερο ύφος, απέριττο, μακριά από έντονα διακοσμητικά που θα τραβούσαν το βλέμμα των θεατών από το κεντρικό θέμα. 

Τα ρεκόρ στον χρόνο

Μελετώντας, όμως, κανείς την αξία του ζωγράφου μέσα στα χρόνια, διαπιστώνει πως ουσιαστικά η αύξηση στην τιμή των πινάκων του είναι σταθερή τους τελευταίους περίπου 24 μήνες. Τον Ιούλιο του 2019 το έργο του "Πορτρέτο νεαρού άνδρα" ξεπέρασε κατά 1.000 φορές τα estimates και δόθηκε σε αγοραστή στη Ζυρίχη για 8,17 εκατομμύρια δολάρια. Τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς το πορτρέτο του ουμανιστή ποιητή Michele Marullo Tarcaniota πωλήθηκε για 30 εκατομμύρια δολάρια. Επρόκειτο για ένα δάνειο στο Πράδο της Μαδρίτης, για περίπου 12 χρόνια από το 2004. Τον περασμένο Ιανουάριο ο οίκος Sotheby’s έβγαλε στο σφυρί το έργο "Νεαρός άνδρας κρατάει έναν δίσκο", πετυχαίνοντας την τιμή των 92,2 εκατομμυρίων δολαρίων. Τώρα ένας άλλος πίνακας αναδύεται στην επιφάνεια, κυκλοφορεί στην αγορά και αναμένεται να πωληθεί τον Ιανουάριο του 2022, στο Χονγκ Κονγκ, για περισσότερα από 40 εκατομμύρια. Ο λόγος για το "Άνθρωπος εν πληγή", που χρονολογείται στο 1500.

Σύμφωνα με τον Christopher Apostle, επικεφαλής του τμήματος Sotheby’s Old Master Paintings στη Νέα Υόρκη, υπάρχουν μόνο τρία γνωστά πορτρέτα του Botticelli της τελευταίας περιόδου. "Κατά την τελευταία δεκαετία της ζωής του η παραγωγή του ήταν σημαντικά διαφορετική από την προηγούμενη, η οποία συχνά χαρακτηρίζεται ως η επιτομή των αναγεννησιακών ιδεών του ανθρωπισμού και της ομορφιάς", εξηγεί ο Apostle σε δήλωσή του. Ο ειδικός περιγράφει το έργο ως "μια εξαιρετικά ρεαλιστική απεικόνιση του Χριστού που συμβολίζει τα βάσανα και τον θάνατό του".

Γιατί ανεβαίνει η αξία του

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα έργα "Άνθρωπος εν πληγή" και "Νεαρός άνδρας κρατάει έναν δίσκο" ταυτοποιήθηκαν με την υπογραφή του Botticelli πολύ μετά αφότου έκαναν την εμφάνισή τους στην αγορά. Ο πίνακας που δημοπρατείται τώρα, ιδιοκτησίας ενός Αμερικανού συλλέκτη, εμφανίστηκε για τελευταία φορά σε δημοπρασία το 1963, όταν πωλήθηκε στη χαμηλή τιμή των 10.000 λιρών και είχε καταχωριστεί μεταξύ των έργων του εργαστηρίου του στον κατάλογο του Ronald Lightbone το 1978. Αργότερα και μετά την παρουσία του στην έκθεση "Botticelli: Likeness, Myth, Devotion", στο Μουσείο Stadel το 2009-2010, το "Άνθρωπος εν πληγή" έχει χαρακτηριστεί από τον επιμελητή ευρωπαϊκής τέχνης στην Πινακοθήκη του Πανεπιστημίου Γέιλ ως ένα αριστούργημα της ύστερης περιόδου του καλλιτέχνη. Ωστόσο, ακόμα και σήμερα κάποιοι αντιμετωπίζουν με επιφυλακτικότητα τον πίνακα, καθώς δηλώνουν πως δεν είναι σίγουροι αν πρόκειται όντως για έργο του.

Η απάντηση του οίκου Sotheby’s

Aπό την πλευρά του, ο οίκος δημοπρασιών τονίζει πως αυτός φέρει όντως την υπογραφή του καλλιτέχνη, ο οποίος τον έχει φιλοτεχνήσει στο πολύβουο εργαστήριό του. Οι υπεύθυνοί του επικαλούνται την έκθεση του Μουσείου Stadel και διερευνούν πώς αυτός ο χώρος του καλλιτέχνη ήταν ένα "σημείο ιδεών", στο οποίο έφτιαχνε πίνακες που ήταν σχεδόν όλοι, σε διαφορετικό βαθμό, ακόμα και στην περίπτωση αριστουργημάτων όπως η "Άνοιξη", συνεργασίες μεταξύ αυτού και των βοηθών του. Όπως όλα δείχνουν, χρειάζεται πολύς ακόμα δρόμος ώστε να μελετηθούν όλα τα εικονογραφικά στρώματα των έργων του.