Οι ψηφιακοί κολοσσοί επιχειρούν φοροαποφυγή μεταφέροντας τις έδρες τους στην Αφρική. Τα χρήματα που εξοικονομούν θα μπορούσαν κάλλιστα να χρησιμεύσουν κατά της πανδημίας.

Η Αφρική αντιμετωπίζει το ίδιο πρόβλημα με την Ευρώπη. Οι αμερικανικοί ψηφιακοί γίγαντες, όπως το Facebook, η Google ή η Microsoft, παρά την παγκόσμια κρίση κάνουν τεράστια κέρδη και στις χώρες της Αφρικής. Και εκεί ακριβώς συνίσταται το πρόβλημα. Επειδή οι έδρες τους είναι στο εξωτερικό πληρώνουν ελάχιστους φόρους στις χώρες που κάνουν χρήση των ψηφιακών τους υπηρεσιών. Σύμφωνα με έρευνα της ΜΚΟ ActionAid International, η φοροαποφυγή μόνο αυτών των τριών κολοσσών σε 20 χώρες του παγκόσμιου νότου, μεταξύ αυτών και 12 χώρες της υποσαχάριας Αφρικής, ανέρχεται μέχρι τα 2,8 δισ. δολάρια. Το ποσό θα μπορούσε κάλλιστα να επενδυθεί σε έργα υποδομών στην υγεία για την αντιμετώπιση της πανδημίας.

Μομφή κατά του ΟΟΣΑ

Ο Ντέιβιντ Άρτσερ, εκπρόσωπος της ActionAid, αποδίδει το φαινόμενο στην απαρχαιωμένη νομοθεσία των κρατών αυτών, στην οποία πατούν οι μεγάλες εταιρείες για να μεταβιβάζουν τα κέρδη τους σε φορολογικούς παραδείσους, αλλά και στην έλλειψη παγκόσμιου ρυθμιστικού πλαισίου που να δεσμεύει την κάθε χώρα σε διαφανείς φορολογικές πρακτικές και συμπεριφορές. Ο ΟΟΣΑ έχει αναπτύξει ένα διεθνές φορολογικό σχέδιο, αλλά οι διαπραγματεύσεις καθυστερούν. Κατά τον Άρτσερ "το μεγαλύτερο εμπόδιο για ένα δίκαιο σύστημα είναι ο ίδιος ο ΟΟΣΑ, που κινεί τη διαδικασία. Ο ΟΟΣΑ είναι ένα κλαμπ πλούσιων χωρών που δεν ενδιαφέρεται για τις ανάγκες των υπό ανάπτυξη κρατών, τα οποία προφανώς υποφέρουν περισσότερο".

Ο Μουσταφά Νταγίβο, ιδρυτής του Αφρικανικού Κέντρου Φορολόγησης και Διοίκησης στη Νιγηρία, θεωρεί σωστά ορισμένα σημεία του σχεδίου του ΟΟΣΑ, αλλά επισημαίνει ότι και οι ίδιες οι αφρικανικές χώρες έχουν κάνει δικά τους βήματα για να κλείσουν την ψαλίδα των φορολογικών απωλειών, όπως επιβολή έμμεσης φορολογίας σε ψηφιακές υπηρεσίες. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ωστόσο κατά την άποψή του είναι η φορολόγηση των καθαρών κερδών, που υπάρχει ως νομοθετική πρόβλεψη από πέρυσι στη χώρα, αλλά είναι δύσκολο να εφαρμοστεί στην πράξη.

Φορολόγηση, αλλά με τον σωστό φόρο

Στην Κένυα, από τις αρχές του 2021 ισχύει φόρος σε όλες τις ψηφιακές υπηρεσίες ύψους 1,5%, ανεξαρτήτως έδρας του επιχειρηματικού κολοσσού. Το ποσό που ελπίζει η χώρα να βάλει στα δημόσια ταμεία, ανέρχεται στα 378 εκ. ευρώ. "Αυτός ο άμεσος φόρος έρχεται στη λάθος στιγμή" υποστηρίζει η Νίμο Έλμι που εργάζεται κι αυτή στο Αφρικανικό Κέντρο Φορολόγησης και Διοίκησης. "Πολλοί επιχειρηματίες υποφέρουν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η οικονομική ανάκαμψη υπολογίζεται να έρθει σε δύο χρόνια. Όταν επιβάλεις φόρο που επηρεάζει το εγχώριο εμπόριο, δεν ενθαρρύνεις τον κλάδο να αναπτυχθεί".

Το παράδειγμα της Κένυας δείχνει την πολυπλοκότητα του προβλήματος και στην Αφρική όπως και στην Ευρώπη. Η Γαλλία έγινε αποδέκτης απειλών για τιμωρητικούς δασμούς από τις ΗΠΑ, όταν εξήγγειλε την πρόθεση να επιβάλει φόρους στις ψηφιακές υπηρεσίες. Κάτι τέτοιο η Αφρική δεν μπορεί να το "σηκώσει".

Μαρτίνα Σβικόφκσι

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου

Πηγή: Deutsche Welle