Του Γ. Αγγέλη Στα υψηλά κλιμάκια των κεντρικών τραπεζών, και ειδικά στην ΕΚΤ, η "εικόνα" της επόμενης μέρας από την πανδημία και την ύφεση, παρά τις μεγάλες αβεβαιότητες, έχει αρχίσει να "σκιαγραφείται" και κάποιες νέες "ιδέες" μπαίνουν στο τραπέζι προς συζήτηση προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα γιγάντια νέα προβλήματα που θα αφήσει πίσω της η COVID -19. Σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες του Capital.gr, μία από τις "ιδέες" αυτές, που έχει να κάνει με το γεγονός ότι η... επόμενη μέρα θα χαρακτηρίζεται από μια πρωτοφανή και μη αντιμετωπίσιμη αύξηση του δημόσιου και του ιδιωτικού χρέους σε διεθνή κλίμακα, αφορά μια πρωτοβουλία "διαχείρισης" αυτού του υπερβάλλοντος χρέους. Η "ιδέα" είναι απλή. Επειδή το υπερβάλλον χρέος δεν μπορεί "δημοσιονομικά" να διαγραφεί, θα μετατεθεί σε μια ειδική κατηγορία, η οποία θα τυγχάνει ειδικής μεταχείρισης. Συγκεκριμένα, τα κομμάτια του δημόσιου χρέους τα οποία, στο πλαίσιο των προγραμμάτων APP και PEPP, έχουν αγοραστεί από την ΕΚΤ δεν θα πρέπει να υπολογίζονται από τη Eurostat στο ποσοστό χρέους ως προς ΑΕΠ, στη βάση του οποίου αξιολογείται η βιωσιμότητα του χρέους, με τις γνωστές συνέπειες σε αποδόσεις και spreads. Στην πραγματικότητα, η πρόταση αυτή οδηγεί σε ένα έμμεσο "κούρεμα" του δημόσιου χρέους, το οποίο, σύμφωνα με το αθροιστικό πρόγραμμα της ΕΚΤ (APP και PEPP) για τα επόμενα χρόνια, θα ξεπερνά τα 2,05 τρισ. ευρώ, εφόσον τα προγράμματα αυτά εξαντλήσουν το μέχρι σήμερα εύρος τους. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, η πρόταση αυτή έχει κατατεθεί στους αρμόδιους φορείς, είναι σε γνώση της Κεντρικής Τράπεζας της Γαλλίας και της Γερμανίας και αποτελεί έναν από τους φακέλους προς συζήτηση στις αρμόδιες γενικές διευθύνσεις της ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη. Η αιτία που βρίσκεται πίσω από την πρόταση αυτή δεν είναι άλλη από το γεγονός ότι οι κεντρικοί τραπεζίτες έχουν... πειστεί πως είναι αδύνατη η επιστροφή σε επίπεδα νομισματικής πολιτικής που προϋποθέτουν την απόσβεση αυτού του χρέους από τους ισολογισμούς των κεντρικών τραπεζών. Δεν μπορεί να εξοφληθεί Με άλλα λόγια, εκτιμάται ότι είναι αδύνατο να "επιστραφούν" αυτά τα χρέη προς την ΕΚΤ και αναγκαστικά θα επανεπενδύονται –όπως έχει αποφασιστεί μέχρι σήμερα να γίνεται για τα κεφάλαια του APP και του PEPP– επ' άπειρον σε δημόσιο και ιδιωτικό χρέος με μια σχετική ανακατανομή ανάλογα με την πίεση που υπάρχει στο χρέος της μίας ή της άλλης χώρας της Ευρωζώνης. Χαρακτηριστικό είναι ότι, όπως υπολογίζεται, μέχρι το τέλος του 2020, για παράδειγμα, το 20% του χρέους της Ιταλίας θα έχει περιέλθει στα χαρτοφυλάκια της ΕΚΤ αν συνεχιστούν οι αγορές της με τους σημερινούς ρυθμούς... Σε πρόσφατη ομιλία του ο επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Σουηδίας, Στέφαν Ίνγκβες, μιας από τις πρώτες κεντρικές τράπεζες στον πλανήτη που μετά το 1971 εφάρμοσε την ιδέα της "ανεξαρτησίας" της κεντρικής τράπεζας έναντι της κυβέρνησης, επιβεβαίωσε ότι οι πολιτικές της ποσοτικής χαλάρωσης και οι αγορές χρέους είναι πλέον ένα μέρος της τρέχουσας νομισματικής πολιτικής το οποίο δεν θα φύγει από τον ορίζοντα για άγνωστο χρονικό διάστημα. Διευκρίνισε, μάλιστα, ότι οι κεντρικές τράπεζες για τον λόγο αυτό θα συνεργαστούν με τις κυβερνήσεις για να διασφαλίσουν την αποτελεσματική συνέργεια της νομισματικής και της δημοσιονομικής πολιτικής... Μια "κατεύθυνση" σκέψης που οπωσδήποτε απέχει από τη βασική τοποθέτηση της πλήρους "ανεξαρτησίας" και εύκολα εξηγεί το πώς ιδέες για έμμεσο "κούρεμα" του χρέους έχουν αρχίσει να φτάνουν στο γραφείο της κυρίας Λαγκάρντ. Χαρακτηριστικό επίσης των προβληματισμών αυτών είναι το γεγονός ότι η Γερμανίδα κυρία Ιζαμπέλ Σνάμπελ, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, σε δημόσια τοποθέτησή της την Τετάρτη εμφάνισε σε διάγραμμα τα αποτελέσματα των παρεμβάσεων της ΕΚΤ και τις επιπτώσεις τους στο "κόστος" του χρέους των κρατών-μελών μέχρι και το 2021, χωρίς βέβαια να αποκλείσει επέκτασή τους στο άμεσο μέλλον... Με άλλα λόγια, η ΕΚΤ, με γνώση της εξαιρετικά αβέβαιης κατάστασης στην οποία βρίσκεται η Ευρωζώνη –αλλά και όλες οι οικονομίες του πλανήτη– μετά τη σταδιακή έξοδο από την καραντίνα, ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει τα νέα προβλήματα χωρίς να κλείσει την πόρτα σε κανένα συμβατικό ή μη συμβατικό εργαλείο νομισματικής πολιτικής, προκειμένου να δώσει χρόνο και περιθώριο στις κυβερνήσεις να δρομολογήσουν τις δικές τους πολιτικές... Αυτής της αβεβαιότητας "μάρτυρας" είναι ο κ. Βίσκο, ο κεντρικός τραπεζίτης της Ιταλίας, ο οποίος πριν από λίγες ημέρες, παρουσιάζοντας την ετήσια Έκθεση της Κεντρικής Τράπεζας σε ένα ολιγάριθμο κοινό μέσα στο οποίο και ο κ. Μάριο Ντράγκι, παραδεχόταν ότι "για ένα πράγμα είμαστε βέβαιοι, ότι προς το παρόν δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για τίποτα...". Το παράδοξο των ελληνικών ομολόγων Μέσα στο περιβάλλον αυτό, και εξαιτίας των συνεπειών της συμφωνίας του Ιουνίου του 2018, τα ελληνικά κρατικά ομόλογα βελτιώνουν ραγδαία και σταθερά τη θέση τους στη δευτερογενή αγορά. Ήδη τα spreads στα δεκαετή ομόλογα με τα γερμανικά bunds έχουν αρχίσει να μειώνονται, ενώ ταυτόχρονα τα spreads με τα ιταλικά δεκαετή έχουν περάσει σε αρνητικά επίπεδα και, όπως φαίνεται, θα παραμείνουν σταθερά σε αρνητικό πρόσημο. Η έκδοση του δεκαετούς ομολόγου την περασμένη εβδομάδα έχει ήδη "σπρώξει" χαμηλότερα τα επιτόκια έκδοσής τους πριν καν το ομόλογο εκκαθαριστεί και "κυκλοφορήσει" στη δευτερογενή αγορά, αφήνοντας τα ιταλικά αντίστοιχα ομόλογα πολλά bp πίσω τους. Η εξαιρετικά υψηλή ζήτηση και η πολύ χαμηλή προσφορά έχουν συντείνει στην τάση αυτή, η οποία δεν πρόκειται να αλλάξει τουλάχιστον στον ορατό ορίζοντα. Και αυτό, βέβαια, με τη σειρά του, βελτιώνει το περιβάλλον μέσα στο οποίο θα κυκλοφορήσουν τα ομόλογα των τραπεζών στο πλαίσιο του "Ηρακλή".