Ομιλία με αρκετή δόση... φαντασίας για το μέλλον του παγκόσμιου τραπεζικού συστήματος, πραγματοποίησε η επικεφαλής του ΔΝΤ, Christine Lagarde στο Συνέδριο της Τράπεζας της Αγγλίας στο Λονδίνο. 

Η Lagarde - που φαντάζεται πως το 2040 οι κεντρικοί τραπεζίτες θα πηγαίνουν στη δουλειά του με drones ή ιπτάμενες "κάψουλες" και οι αποφάσεις για τα επιτόκια δεν αποκλείεται να λαμβάνονται από μηχανές αντί για ανθρώπους - στάθηκε σε τρία βασικά σημεία που, κατά την ίδια, θα διαμορφώσουν το μέλλον του παγκόσμιου τραπεζικού συστήματος: τα ψηφιακά νομίσματα, την οικονομική τεχνολογία και την τεχνητή νοημοσύνη. 

Αναλυτικά η ομιλία της Ch. Lagarde:

Αυτή είναι μια στιγμή εορτασμού 20 χρόνων ανεξαρτησίας, κατά τη διάρκεια των οποίων η Τράπεζα της Αγγλίας υπήρξε μια σταθεροποιητική δύναμη για την οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου, εμπνέοντας παράλληλα πλήθος ανθρώπων στον κόσμο των κεντρικών τραπεζών. 

Επίσης, είναι μια στιγμή όπου μπορούμε να διδαχθούμε από την εμπειρία μας, να χτίσουμε στην πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι στιγμής  και να κοιτάξουμε στο μέλλον – στα επόμενα 20 χρόνια – καθώς το ταξίδι μας συνεχίζεται. 

Σήμερα το πρωί ήρθα στην οδό Fleet Street, που πάντα μοιάζει με ένα ταξίδι στην ιστορία. Τον Μεσαίωνα, ο δρόμος αυτός αποτελούσε σημαντικό εμπορικό κέντρο, μεγάλο μέρος του οποίου έχει πλέον μεταφερθεί στο διαδίκτυο. Μέχρι τον 19ο αιώνα, ο δρόμος φιλοξενούσε μηχανές και ρεπόρτερ που αγωνίζονταν μεταξύ τους για να στήσουν την απογευματινή φυλλάδα. Και αυτός ο κόσμος, έχει επίσης μεταφερθεί σε μεγάλο βαθμό στο διαδίκτυο.

Πολλά έχουν αλλάξει και για τους τραπεζίτες και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής εδώ στο City του Λονδίνου. Αλλά αυτό είναι μόνο η αρχή. Ας επιχειρήσουμε να πάμε τους δείκτες του Big Ben μπροστά στο 2040 για να πάρουμε μια γεύση από τον κόσμο του μέλλοντος. Μπορούμε τότε να διαπιστώσουμε ότι:

• Τα αυτοκίνητα έχουν εξαφανιστεί, επειδή οι άνθρωποι κινούνται με ιπτάμενα drones ή "κάψουλες” τα οποία θα αποφεύγουν περίτεχνα το ένα το άλλο τις πρωινές ώρες αιχμής

• Ένα από αυτά τα drones μεταφέρει την επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας, η οποία ξεκίνησε πρόσφατα την δεύτερη θητεία της. Στο πλαίσιο της πρωινής της ρουτίνας, τσεκάρει τις βιντεο – ειδήσεις τις οποίες έχει επιμεληθεί ένας ψηφιακός βοηθός πριν φτάσει στην οδό Threadneedle Street.

• Η κεντρική τραπεζίτης αποβιβάζεται, περπατάει μέχρι την είσοδο του κτηρίου, ανοίγει την πόρτα και...

Ποιον θα συναντήσει στο κτήριο; Υπάρχουν οικονομολόγοι που κάθονται στα γραφεία, εξετάζοντας επιλογές νομισματικής πολιτικής γύρω από το τραπέζι; Ή μήπως στην θέση του βρίσκεται μια έξυπνη μηχανή που λαμβάνει αποφάσεις, καθορίζει το ύψος των επιτοκίων και την έκδοση χρήματος; 

Με άλλα λόγια, πώς θα αλλάξει η Fintech (χρηματοοικονομική τεχνολογία) τις  κεντρικές τράπεζες κατά την επόμενη γενιά; Αυτό είναι το επίκεντρο των παρατηρήσεών μου σήμερα.

Θα ήθελα να εξετάσω τον πιθανό αντίκτυπο τριών καινοτομιών – των ψηφιακών νομισμάτων, των νέων μοντέλων χρηματοοικονομικής διαμεσολάβησης και της τεχνητής νοημοσύνης.

Ορισμένες από αυτές τις καινοτομίες έχουν ήδη βρει το δρόμο τους στα πορτοφόλια, τα smartphones και τα χρηματοπιστωτικά συστήματα. Αλλά αυτό είναι μόνο η αρχή.

Είστε έτοιμοι να πηδήξετε στην "κάψουλα” μου και να εξερευνήσουμε μαζί το μέλλον, Όπως θα έλεγε  και η Mary Poppins: φέρτε μαζί σας και λίγη φαντασία. 

1. Εικονικά νομίσματα

Ας ξεκινήσουμε με τα ψηφιακά νομίσματα. Για να είμαστε σαφείς, δεν πρόκειται για ψηφιακές πληρωμές σε υφιστάμενα νομίσματα μέσω Paypal και άλλων παρόχων ηλεκτρονικού χρήματος, όπως η Alipay στην Κίνα ή η Mpesa στην Κένυα.

Τα εικονικά νομίσματα είναι διαφορετική κατηγορία, επειδή παρέχουν τη δική τους λογιστική μονάδα και το δικό τους σύστημα πληρωμών. Αυτά τα συστήματα επιτρέπουν τις συναλλαγές μεταξύ των χρηστών τους χωρίς κεντρική επίβλεψη από εκκαθαριστικούς οίκους ή κεντρικές τράπεζες. 

Προς το παρόν, τα εικονικά νομίσματα, όπως το Bitcoin, παρουσιάζουν ελάχιστη ή καμία πρόκληση στην υπάρχουσα τάξη νομισμάτων αναγκαστικής κυκλοφορίας (fiat currerncies) ή τις κεντρικές τράπεζες. Γιατί; Επειδή εμφανίζουν τεράστιες διακυμάνσεις, υψηλό ρίσκο, απαιτούν πολλή ενέργεια  και στηρίζονται σε μια άκρως τεχνική και περίπλοκη τεχνολογία. Πολλά είναι εξαιρετικά αδιαφανή για τις ρυθμιστικές αρχές και κάποια άλλα έχουν χακαριστεί. 

Αλλά πολλά από αυτά αποτελούν τεχνολογικές προκλήσεις που θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με την πάροδο του χρόνου. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που ορισμένοι ειδικοί ισχυρίζονταν ότι οι προσωπικοί υπολογιστές δεν θα υιοθετούνταν ποτέ. Έτσι, θεωρώ πως δεν θα ήταν συνετό να απορρίψουμε τα εικονικά νομίσματα. 

Καλύτερο "value for money”

Για παράδειγμα σκεφτείτε χώρες με αδύναμους θεσμούς και ασταθή εθνικά νομίσματα. Αντί να υιοθετήσουν το νόμισμα της μιας ή της άλλης χώρας - όπως το δολάριο ΗΠΑ - μερικές από αυτές τις οικονομίες μπορεί να παρουσιάσουν αυξανόμενη χρήση των εικονικών νομισμάτων. Ας το ονομάσουμε "αποδολαριοποίηση 2”. 

Η εμπειρία του ΔΝΤ έχει δείξει ότι υπάρχει ένα σημείο  καμπής πέρα από το οποίο ο συντονισμός γύρω από ένα νόμισμα προχωράει εκθετικά. Στις Σεϋχέλλες, για παράδειγμα, η δολαριοποίηση εκτοξεύτηκε από το 20% το 2006 στο 60% το 2008. 

Και πάλι όμως, γιατί οι πολίτες να διακρατούν ψηφιακά νομίσματα και όχι χαρτονομίσματα όπως δολάριο, ευρώ ή στερλίνα; Επειδή κάποια μέρα η διακράτηση ψηφιακών νομισμάτων μπορεί να είναι ευκολότερη και ασφαλέστερη από την απόκτηση χαρτονομισμάτων, ειδικά στις απομακρυσμένες περιοχές. Και επειδή τα εικονικά νομίσματα μπορεί πράγματι να γίνουν πιο σταθερά.

Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να εκδοθούν σε ισοτιμία ένα προς ένα προς το δολάρια ή ένα σταθερό καλάθι νομισμάτων. Η έκδοση θα μπορούσε να είναι πλήρως διαφανής, να διέπεται από αξιόπιστους προκαθορισμένους κανόνες, έναν αλγόριθμο που μπορεί να παρακολουθηθεί ... ή ακόμα και από έναν "έξυπνο κανόνα" που μπορεί να αντανακλά τις μεταβαλλόμενες μακροοικονομικές συνθήκες.

Έτσι λοιπόν, τα ψηφιακά νομίσματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν με πολλούς τρόπους πρόκληση για τα υφιστάμενα νομίσματα και τις κεντρικές τράπεζες. Η καλύτερη απάντηση από τους κεντρικούς τραπεζίτες είναι να συνεχίσουν να εφαρμόζουν αποτελεσματική νομισματική πολιτική και να είναι ανοιχτοί σε νέες ιδέες και νέες προκλήσεις, καθώς οι οικονομίες εξελίσσονται. 

Καλύτερες υπηρεσίες πληρωμών;

Για παράδειγμα, σκεφτείτε την αυξανόμενη ζήτηση για νέες υπηρεσίες πληρωμών σε χώρες όπου ξεκινάει η οικονομία των αποκεντρωμένων υπηρεσιών 

Πρόκειται για οικονομίες που έχουν τις ρίζες τους στις peer – to – peer συναλλαγές, συνήθως μικρής ονομαστικής αξίας και συχνά διασυνοριακά. 

Τέσσερα δολάρια για υπηρεσίες κηπουρικής για μια κυρία στη Νέα Ζηλανδία, τρία ευρώ για έναν μεταφραστή ιαπωνικής ποίησης. Αυτές οι πληρωμές μπορούν να γίνουν με πιστωτικές κάρτες και άλλες μορφές ηλεκτρονικού χρήματος. Αλλά οι προμήθειες είναι σχετικά υψηλές για συναλλαγές μικρής αξίας, ιδίως διασυνοριακά.

Αντ 'αυτού, οι πολίτες μπορεί μια μέρα να προτιμούν τα εικονικά νομίσματα, δεδομένου ότι ενδεχομένως προσφέρουν το ίδιο το κόστος και  ευκολία με τα μετρητά - χωρίς κινδύνους διακανονισμού, καθυστερήσεις εκκαθάρισης, κεντρική εγγραφή, δεν υπάρχει διαμεσολαβητής για τον έλεγχο λογαριασμών και ταυτότητες. Εάν τα ψηφιακά νομίσματα που εκδίδονται από ιδιώτες ριψοκίνδυνα και ασταθή, οι πολίτες μπορεί να ζητήσουν από τις κεντρικές τράπεζες να παράσχουν νόμιμες εκδόσεις ψηφιακής μορφής.

Έτσι, όταν η νέα οικονομία υπηρεσιών χτυπήσει στην πόρτα της Τράπεζας της Αγγλίας, θα την καλωσορίσετε; Θα της προσφέρετε τσάι και χρηματοοικονομική ρευστότητα;

2. Νέα μοντέλα χρηματοπιστωτικής διαμεσολάβησης

Στο δεύτερο σκέλος του ιπτάμενου ταξιδιού μας στο μέλλον συναντάμε τα νέα μοντέλα χρηματοπιστωτικής διαμεσολάβησης. 

Ένα ενδεχόμενο είναι η διάλυση ή η διαίρεση των τραπεζικών υπηρεσιών. Στο μέλλον, μπορεί  να διατηρούμε ελάχιστα υπόλοιπα για υπηρεσίες πληρωμών σε ηλεκτρονικά πορτοφόλια.

Τα εναπομένοντα κεφάλαια μπορεί να διατηρούνται σε αμοιβαία κεφάλαια ή να επενδύονται σε πλατφόρμες peer-to-peer δανεισμού με αιχμή τα big data και την τεχνητή νοημοσύνη για αυτόματη πιστοληπτική βαθμολόγηση. 

Αυτός είναι ένας κόσμος συνεχούς επικαιροποίησης, κατά κύριο λόγο λογισμικού, με τεράστια πριμοδότηση των απλών διασυνδέσεων χρήστη (user unterface) και αξιόπιστη ασφάλειας. Ένας κόσμος όπου τα δεδομένα θα είναι ο βασιλιάς. Ένας κόσμος πολλών νέων παικτών χωρίς υποκαταστήματα.

Κάποιοι υποστηρίζουν πως το κλασματικό τραπεζικό μοντέλο όπως το ξέρουμε σήμερα, θα τεθεί σε αμφισβήτηση εάν υπάρχουν λιγότερες τραπεζικές καταθέσεις και εισροές κεφαλαίων στην οικονομία μέσω νέων κανάλια.

3. Τεχνητή νοημοσύνη 

Το τρίτο και τελικό σκέλος αφορά το μετασχηματιστικό αποτέλεσμα της τεχνητής νοημοσύνης.

Άραγε, το 2040 θα πηγαίνει ο κεντρικός τραπεζίτης να... γυαλίζει την μηχανή ρύθμισης της νομισματικής πολιτικής; Θα επηρεάσει η πρόβλεψή σας, Andy [Haldane], για αυτοματοποίηση 15 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας  στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Τράπεζα και την παγκόσμια τάξη πραγμάτων;

Ένα πράγμα είναι σίγουτο: έχουμε πάντα περισσότερα δεδομένα. Ορισμένες εκτιμήσεις δείχνουν ότι το 90% από τα διαθέσιμα σήμερα δεδομένα δημιουργήθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια. Δεν πρόκειται μόνο για πληροφορίες για την παραγωγή, την ανεργία και τις τιμές, αλλά και για δεδομένα συμπεριφοράς σχετικά με τις ιδιαιτερότητες και τις ανορθολογίες του homo economicus.

Χάρη στα smartphones και το διαδίκτυο, τα δεδομένα αυτά είναι τώρα άφθονα, πανταχού παρόντα και όλο και πιο πολύτιμα, καθώς τα συνδυάζουμε με την τεχνητή νοημοσύνη.

Η τεχνητή νοημοσύνη πραγματοποιεί τεράστια βήματα. Πέρυσι, κάποιοι από τους καλύτερους παίκτες του Go, του αρχαίου παιχνιδιού στρατηγικής, έχασαν από μια μηχανή τεχνητής νοημοσύνης. Για πολλούς, αυτή η μέρα αναμέτρησης υποτίθεται ότι θα ήταν δεκαετίες μακριά. Η μηχανή έμαθε τακτική, αναγνώρισε μοτίβα και βελτιστοποίησε το παιχνίδι του - καλύτερα από όσο θα μπορύσαμε εμείς οι άνθρωποι.

Σαφώς, η οικονομία είναι πολύ πιο πολύπλοκη από ένα παιχνίδι Go. Αλλά κατά τη διάρκεια της επόμενης  γενιάς, οι μηχανές σχεδόν σίγουρα θα διαδραματίσουν μεγαλύτερο ρόλο - βοηθώντας τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, προσφέροντας προβλέψεις σε πραγματικό χρόνο, εντοπίζοντας φούσκες και αποκαλύπτοντας σύνθετους μακροοικονομικούς δεσμούς.

Τέλος, η Lagarde κλείνει την ομιλία της λέγοντας: "εμείς – ως άτομα και κοινότητες – έχουμε την δυνατότητα να διαμορφώσουμε ένα τεχνολογικό και οικονομικό μέλλον που θα λειτουργεί για όλους εμάς.  Έχουμε την ευθύνη να το πράξουμε”.