Οι επενδυτές σε όλο τον πλανήτη είναι πάρα πολύ ανήσυχοι, αναφέρει σε άρθρο του για την Ιταλική τραπεζική κρίση ο Economist. Σαφέστατα και το Brexit πυροδότησε μεγάλο μέρος αυτής της αναταραχής, αλλά όπως αναφέρει το οικονομικό μέσο, η έξοδος των Βρετανών από την ΕΕ δεν δικαιολογεί όλη αυτή την νευρικότητα.

Η απάντηση για αυτή την υπό διαμόρφωση κατάσταση, βρίσκεται στην άλλη πλευρά της Ευρώπης, καθώς εκεί ανατέλλει ένας άλλος, πιο σοβαρός κίνδυνος και δεν άλλος από την κρίση που υποβόσκει στο ιταλικό τραπεζικό σύστημα.

Η Ιταλία είναι η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία στην Ευρώπη, αλλά παράλληλα και μια από τις πιο αδύναμες. Το χρέος της φτάνει στο 135% του ΑΕΠ της, αλλά η ανεργία βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα. Όμως η κατάσταση της οικονομίας της πάσχει, καθώς υποφέρει από υπερβολικές ρυθμίσεις και κανόνες, καθώς και από την χαμηλή παραγωγικότητα. Μέσα σε αυτό το σκηνικό στασιμότητας και αποπληθωρισμού, οι ιταλικές τράπεζες αντιμετωπίζουν σοβαρότατα προβλήματα, καθώς είναι φορτωμένες με μη εξυπηρετούμενα δάνεια τα οποία φτάνουν τα 360 δισ. ευρώ, ποσό που ισούται με το 1/5 του ΑΕΠ της χώρας.

Με αυτά τα δεδομένα δεν αποτελεί έκπληξη ότι οι επενδυτές εγκατέλειψαν την χώρα. Οι μετοχές των ιταλικών τραπεζών βρίσκονται σε πτώση από τον περασμένο Απρίλιο, με το sell-off να λαμβάνει μεγαλύτερες διαστάσεις μετά το Brexit. Ο άμεσος συστημικός κίνδυνος αυτή τη στιγμή είναι η τράπεζα Monte dei Paschi di Siena- η αρχαιότερη του πλανήτη. Στο παρελθόν έγιναν αρκετές προσπάθειες εξυγίανσης της, οι όποιες όμως όλες απέτυχαν. Πλέον η τράπεζα βρίσκεται αντιμέτωπη με την προοπτική να αποτύχει στα stress tests της ΕΚΤ, οι οποίοι θα γίνουν στα τέλη του τρέχοντος μηνός. 

Όπως αναφέρει ο Economist, λόγω του μεγέθους του ιταλικού τραπεζικού συστήματος, θα είναι επικίνδυνες οι όποιες αναταραχές με τις οποίες θα βρεθεί αντιμέτωπο. Όμως η κατάσταση αναδεικνύει το γενικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ζώνη του ευρώ: Τη διάσταση ανάμεσα στους κανόνες που θέτουν οι Βρυξέλλες και τις ανάγκες των εθνικών κυβερνήσεων, καθώς και την σύγκρουση δανειστών και δανειζομένων. Και οι δύο πραγματικότητες είναι αποτέλεσμα των κακοφτιαγμένων και όχι πλήρως εφαρμοσμένων οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Και βέβαια, λόγω αυτών των κακών χειρισμών, "η ιταλική δουλειά" θα μπορούσε να προκαλέσει την καταστροφή της ευρωζώνης.

Είναι προφανές ότι θα χρειαστεί ένα μεγάλο και γενναίο ξεκαθάρισμα του ιταλικού τραπεζικούς συστήματος. Όμως με τα ξένα κεφάλαια να εγκαταλείπουν την χώρα, οι τράπεζες θα χρειαστούν ενέσεις ρευστότητας από την κυβέρνηση. Και εδώ είναι που ξεκινά το πρόβλημα: Με βάση του νέους κανόνες της ευρωζώνης αυτό είναι αδύνατον να συμβεί. Δεν μπορεί αν υπάρξει bail out από το κράτος, αν πρώτα δεν προηγηθεί "κούρεμα" στους ομολογιούχους, μετόχους και καταθέτες. Από την πλευρά του ο Ιταλός πρωθυπουργός Mateo Renzi, ζήτησε επιβολή των κανόνων αλλά με ευελιξία.

Οι γερμανικοί κανόνες

Παράλληλα όμως, όπως αναφέρει ο Economist, η Γερμανία έχει δηλώσει ότι τα προβλήματα της Ιταλίας σε μεγάλο βαθμό είναι δημιούργημα των Ιταλών. Μάλιστα το γερμανικό "κατηγορητήριο" αναφέρει ότι η Ιταλία κινήθηκε πολύ αργά για να επιβάλει τάξη στο παραπαίον τραπεζικό της σύστημα, πιθανώς δε καθώς οι τράπεζες να είχαν σχέσεις με το πολιτικό σύστημα. "Δημιουργήσαμε του κανόνες για το χρηματοπιστωτικό σύστημα και δεν θα τους αλλάζουμε κάθε δύο χρόνια", ήταν η έμμεση απάντηση της Angela Merkel στον Mateo Renzi και στα περί "ευελιξίας".   

Αν τελικά περάσει η γερμανική γραμμή και επιβληθούν οι κανόνες και το bail-in, η οργή των Ιταλών καταθετών θα τραυματίσει την εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα της χώρας, αλλά παράλληλα θα άνοιγε διάπλατη την πόρτα της εξουσίας στο κίνημα των "Πέντε Αστέρων" που κατηγορεί το ευρώ για τα οικονομικά δεινά της χώρας. Αν όμως οι Ιταλοί χάσουν την πίστη τους στο ευρώ, τότε το κοινό νόμισμα δεν θα επιβιώσει.