Του Κώστα Ράπτη

Το Σαββατοκύριακο που συνέπεσε με την έναρξη εφαρμογής της συμφωνίας Τουρκίας-Ε.Ε. για το προσφυγικό πρόσφερε σε συμπύκνωση την εικόνα όλων των αδιεξόδων της γειτονικής χώρας.

Η τρομοκρατική επίθεση που σημειώθηκε στις 11 το πρωί του Σαββάτου στον πεζόδρομο της İstiklal, στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης, άπλωσε πάνω και από την μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας τη σκιά του φόβου που ήδη βιώνει η πρωτεύουσα Άγκυρα μετά την έκρηξη παγιδευμένου αυτοκινήτου την περασμένη εβδομάδα.

Δρόμοι, εμπορικά κέντρα, σταθμοί του μετρό και βαπορόσκαλες ερήμωσαν, καθώς οι αρχικές φήμες ότι και άλλοι επίδοξοι δράστες επιθέσεων κυκλοφορούσαν ελεύθεροι μεγέθυναν το αίσθημα του φόβου. Το γεγονός ότι η έκρηξη αυτοκτονίας στην Μεγάλη Οδό του Πέραν είχε ως θύματα έναν Ισραηλινό, δύο Αμερικανο-ισραηλινούς και έναν Ιρανό αποτέλεσε το τρίτο στη σειρά πλήγμα στον τουρισμό της Τουρκίας, μετά την διακοπή των αφίξεων από τη Ρωσία και τον θάνατο Γερμανών τουριστών στην τρομοκρατική επίθεση της Πλατείας Sultanahmet τον Ιανουάριο.

Ήδη πέρσι, σύμφωνα με το Turizm Medya Grοup, 69 συνέδρια, 1.220 ημερίδες και άλλες 1.340 δραστηριότητες με τη συμμετοχή ξένων προσκεκλημένων που είχαν προγραμματισθεί στην Τουρκία, ακυρώθηκαν.

Ενδεικτικό του κλίματος είναι το γεγονός ότι "η μητέρα όλων των ντέρμπι” του τουρκικού πρωταθλήματος, ο προγραμματισμένος για το βράδυ της Κυριακής αγώνας Galatasaray-Fenerbahçe αναβλήθηκε, ενώ ξένοι ποδοσφαιρικοί αστέρες όπως, ο Wesley Sneijder και ο Lukas Podolski, ή προπονητές, όπως ο Vitor Pereira φέρονται διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν τη χώρα.

Η σπουδή των τουρκικών αρχών να ενοχοποιήσουν μέσω διαρροών το εκτός νόμου Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν δεν απέτρεψε την αποκάλυψη της ακόμη πιο δυσάρεστης πραγματικότητας ότι ο κατονομαζόμενος ως δράστης της επίθεσης στην İstiklal ήταν ο 24χρονος Τούρκος πολίτης Mehmet Öztürk από την επαρχία του Gaziantep, ο οποίος την περίοδο 2013-2015 βρισκόταν στη Συρία και καταζητούνταν για τη συμμετοχή του στο Ισλαμικό Κράτος. Την παραμονή της επίθεσης έμεινε σε ξενοδοχείο του Beşiktaş, μαζί με τον συνεργό του Savaş Yıldız, καταγόμενο από το Adıyaman, εστία εντατικών στρατολογήσεων του Ισλαμικού Κράτους.

Όχι ότι το κουρδικό στοιχείο δεν έκανε εμφανή την παρουσία του αυτό το δύσκολο 48ωρο – εφόσον μάλιστα η Κυριακή ήταν η μέρα του Nevroz, της Κουρδικής και Ιρανικής Πρωτοχρονιάς. Οι διαδηλώσεις και οι εορτασμοί του Nevroz που αποτελούν σταθερό σημείο αναφοράς για την διατράνωση της κουρδικής ταυτότητας, σημαδεύτηκαν και φέτος από σοβαρά επεισόδια, καθώς στον απόηχο και της τρομοκρατικής επίθεσης της προηγουμένης οι αρχές σε πολλές περιπτώσεις απαγόρευσαν τις προγραμματισμένες συγκεντρώσεις. Πόσω μάλλον, που ο διοργανωτής ήταν το φιλοκουρδικό HDP, τέταρτο κόμμα της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, το οποίο το καθεστώς Erdoğan φιλοδοξεί να θέσει εκτός νόμου.

Στο Bakırköy της Κωνσταντινούπολης. λ.χ., η συγκέντρωση διαλύθηκε από την αστυνομία με δακρυγόνα και πλαστικές σφαίρες, ενώ πραγματοποιήθηκαν δεκάδες συλλήψεις. Αντίστοιχες ήταν οι εικόνες και σε άλλες πόλεις.
Πρόκειται για την χώρα την οποία η Αθήνα, με την προτροπή της Ε.Ε., θα ανακηρύξει "ασφαλή τρίτη χώρα”, προκειμένου να λειτουργήσει το νομικά και οργανωτικά έωλο σχέδιο των "28” για την απόκρουση των προσφύγων...

Η δεινή θέση στην οποία βρίσκεται πολιτικά, διπλωματικά, οικονομικά και από την άποψη της ασφάλειας η Τουρκία του Erdoğan εξηγεί και την προθυμία του να συμπράξει σε αυτό το σχέδιο αστυνόμευσης των εκροών, έναντι ανταλλαγμάτων τα οποία είτε συνοδεύονται από αυστηρή conditionality (η εκταμίευση των 3+3 δισ. ευρώ), είτε έχουν περιορισμένη συμβολική σημασία (το άνοιγμα του κεφαλαίου των ενταξιακών διαπραγματεύσεων περί δημοσιονομικών), είτε είναι αμφίβολο αν θα εκπληρωθούν ακόμη και όταν έχουν πραγματικό αντίκρισμα, όπως στην περίπτωση της κατάργησης της βίζας μετά την εκπλήρωση 72 προαπαιτουμένων.

Και μόνο το γεγονός ότι η Άγκυρα εμφανίζεται ως ισότιμος συνομιλητής και συνεργάτης της Ε.Ε. είναι σε αυτή την συγκυρία επαρκές πολιτικό αντάλλαγμα για τον Erdoğan – και βέβαια ηχηρός κόλαφος προς όσους δίνουν τη μάχη της υπεράσπισης της δημοκρατίας μέσα στην Τουρκία.

Ο ασκός του Αιόλου τον οποίο απελευθέρωσε η αποτυχία της μεσανατολικής της πολιτικής, οδηγεί την ηγετική ομάδα της γείτονος να ανακαλύψει εκ νέου τον φιλοδυτικό της προσανατολισμό και να προστρέξει στη συνδρομή της Ευρώπης – αλλά και του Ισραήλ. Η αιματηρή αφορμή της επίθεσης στην İstiklal, έφερε την Κυριακή στην Κωνσταντινούπολη τον γ.γ. του υπουργείου Εξωτερικών του Ισραήλ Dore Gold – στην πρώτη επίσκεψη τόσο υψηλού διπλωματικού επιπέδου μετά το επεισόδιο του Mavi Marmara που προκάλεσε πολικές θερμοκρασίες στις σχέσεις των δύο χωρών. Όπως συνέβη και με την ελληνοτουρκική "διπλωματία των σεισμών” η τραγική περίσταση δημιουργεί ένα κλίμα το οποίο θα μπορούσε να επιταχύνει τις εν εξελίξει προσπάθειες για αποκατάσταση των διμερών σχέσεων.