ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: 15:50

Του Κώστα Ράπτη

Κλιμακώνει η κυβέρνηση την αντιπαράθεσή της με την Αυστρία, της οποίας η πρωτοβουλία να συγκαλέσει χθες συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών και Εσωτερικών των χωρών του "βαλκανικού διαδρόμου” για την προσφυγική κρίση, εξαιρουμένης της Ελλάδας, απαντήθηκε σήμερα με μία σκληρή ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών, που κάνει γνωστό ότι η Ελληνίδα πρεσβευτής στη Βιέννη κ. Αλειφέρη κλήθηκε στην Αθήνα για διαβουλεύσεις.

Πρόκειται για μια διπλωματικά βαρύνουσα χειρονομία, η οποία καταδεικνύει το γεγονός ότι η Αθήνα, έστω και καθυστερημένα, "τα παίζει όλα για όλα” ενόψει της Συνόδου Κορυφής Ε.Ε.-Τουρκίας, καθώς η κατάσταση που δημιουργείται ερήμην της είναι ασφυκτική. Άλλωστε, σε αντίστοιχη κίνηση είχε προβεί η ελληνική διπλωματία και για μικρότερης σημασίας ατοπήματα, όπως οι δηλώσεις του προέδρου της Τσεχικής Δημοκρατίας περί αποβολής της χώρας μας από την ευρωζώνη.

Αποτελεί δε κοινό μυστικό ότι ο υπουργός Εξωτερικών της Αυστρίας Sebastian Kurtz ξεδιπλώνει την πολυπραγμοσύνη του και σε πεδία πέραν του προσφυγικού, υποχόμενος λ.χ. στην ΠΓΔΜ κατά τη διάρκεια της πρόσφατης βαλκανικής περιοδείας του, αυστριακή υποστήριξη στο ζήτημα της ονομασίας, με αντάλλαγμα την ευθυγράμμιση της γειτονικής χώρας στις επιλογές της Βιέννης.

Πόσω μάλλον που το ραντεβού της Βιέννης συνέπεσε με την προαναγγελία από τον δεξιό πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Vikrtor Orbán δημοψηφίσματος, σε χρόνο που δεν έχει ακόμη προσδιορισθεί, επί του κοινοτικού σχεδίου για υποχρεωτική ανακατανομή των προσφύγων στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. βάσει ποσοστώσεων. Πρόκειται για την περίτρανη επαλήθευση, λίγα 24ωρα μετά την τελευταία Σύνοδο Κορυφής, των φόβων ότι η ευρω-βρετανική διαπραγμάτευση δημιουργεί προηγούμενο που μπορεί να βρει απροσδόκητους μιμητές, αλλά και για ευθεία πρόκληση στις βασικές ιδεολογικές συντεταγμένες του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Αρκεί κανείς να αναλογισθεί τη διατύπωση του ερωτήματος του προτεινόμενου ουγγρικού δημοψηφίσματος: "Επιθυμείτε η Ευρωπαϊκή Ένωση να διατάξει μια υποχρεωτική μετεγκατάσταση μη Ούγγρων προσφύγων στην Ουγγαρία χωρίς την έγκριση του ουγγρικού κοινοβουλίου;”...

Μικρή σημασία έχει το ότι οι κινήσεις Βιέννης και Βερολίνου αποτελούν πιθανόν διαπραγματευτικούς ελιγμούς – διότι δημιουργούν αποτελέσματα με διάρκεια. Και πάντως συνιστούν ευθεία αμφισβήτηση της "ηθικής ηγεσίας” που η γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel έχει υποτίθεται κατακτήσει στο προσφυγικό ζήτημα.

Όμως, απέναντι στους επικριτές τους, οι "ταραξίες” προκαταβολικά αντιτάσσουν ένα ισχυρό επιχείρημα: ότι δηλαδή δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να φέρνουν στο φώς τις αντιφάσεις τις ίδιας της γερμανικής στάσης.

"Η Γερμανία πρέπει να αποφασίσει ποια μηνύματα θέλει να στείλει. Αυτή τη στιγμή στέλνει δύο μηνύματα: προς την Ελλάδα υπέρ της πολιτικής ανοικτών θυρών και προς την Αυστρία ότι θα πρέπει να σταματήσει όσους θέλουν να ταξιδέψουν προς τη Γερμανία” δήλωσε δηκτικά η Αυστριακή υπουργός Εσωτερικών Johanna Mikl-Leitner στην συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε την συνάντηση της Βιέννης. Μάλιστα παρουσίασε την εν λόγω εξωθεσμική "παρασυναγωγή” ως κίνηση που συμβάλλει στην εξεύρεση ευρωπαϊκής λύσης. "Μια σύμπραξη με τις βαλκανικές χώρες” πρόσθεσε "δεν είναι μόνο προς το συμφέρον των ιδίων, αλλά και της Ε.Ε. Θέλουμε να προκαλέσουμε πίεση και το αίσθημα του επείγοντος”. Μήπως δεν προχώρησαν κατ' αυτό ακριβώς τρόπο τα ευρωπαϊκά πράγματα κατά τα τελευταία χρόνια;

Οι γερμανικές αντιφάσεις δεν προκύπτουν μόνο από την επικοινωνιακή επιδίωξη να πιστωθεί το Βερολίνο την "ηθική ηγεσία” και να χρεωθούν οι γείτονές του τη βρώμικη δουλειά των πολιτικών απώθησης. Αφορά και κάτι βαθύτερο.

Σε όλες τις μεγάλες προκλήσεις της θητείας της η Angela Merkel υπήρξε πάνω από όλα αφοσιωμένη ατλαντίστρια. Είτε στην κρίση του ευρώ, είτε στην ουκρανική κρίση, είτε στο προσφυγικό ζήτημα η τελική της επιλογή πάντοτε έκλινε προς τη διατήρηση της ενότητας της Δύσης, την ανάδειξη των γεωπολιτικών προτεραιοτήτων και την ανάληψη από τη Γερμανία ευθυνών, που δεν της ήταν απαραιτήτως προσφιλείς, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ακεραιότητα του ευρωπαϊκού σχεδίου, το οποίο από την πρώτη του στιγμή είχε την αμερικανική στήριξη και ενθάρρυνση.

Υπάρχει όμως και μία "βαθιά Γερμανία”, η οποία επιμένει να μην υποτάσσει σε ευρύτερα σχέδια τις γερμανικές εθνικές προτεραιότητες. Να είναι τυχαίο, λ.χ., που ο πρωθυπουργός της Βαυαρίας και ηγέτης των συγκυβερνώντων Χριστιανοκοινωνιστών Horst Seehofer πρωταγωνίστησε ταυτοχρόνως στις αντιρρήσεις προς τα προγράμματα διάσωσης της Ελλάδας, στις εκκλήσεις να αρθούν οι βλαβερές για τη γερμανική οικονομία κυρώσεις προς τη Ρωσία (την οποία πρόσφατα επισκέφθηκε) και τώρα στις πρωτοβουλίες για κλείσιμο των συνόρων;

Ο "διχασμός” αυτός της Γερμανίας είχε ως αποτέλεσμα όλες οι πρόσφατες κρίσεις να απαντώνται καθυστερημένα και αντιφατικά, αλλά πάντα στην κατεύθυνση της ευρωπαϊκής εμβάθυνσης, με περαιτέρω εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας – τουλάχιστον των λοιπών εταίρων.

Η ειρωνεία της Ιστορίας θέλησε οι χώρες εκείνες της κεντροανατολικής Ευρώπης που υπερθεμάτιζαν (όσες τουλάχιστον επέλεξαν το ευρώ) στην δημοσιονομική πειθαρχία επί τη βάση υπερεθνικά ορισμένων κανόνων, να υψώνουν τώρα τη σημαία της "εθνικής κυριαρχίας”, διαμηνύοντας σε Βρυξέλλες και Βερολίνο ότι θα διατηρήσουν απόλυτο έλεγχο σε θέματα συνόρων και σύστασης του πληθυσμού. Η ευρωπαϊκή "φυγή προς τα εμπρός” συναντά αξεπέραστο όριο.

Το ότι η αφορμή ενδεχομένως είναι προσχηματική ή πατά σε παραληρηματικού χαρακτήρα φοβίες (δεδομένης της ανυπαρξίας προσφυγικών ροών ή μόνιμα εγκατεστημένων εξωευρωπαϊκών μεταναστευτικών πληθυσμών σε αυτές τις χώρες) δεν αλλάζει το πρόβλημα. Όπως άλλωστε δήλωσε ο Orbán σε συνέντευξή του στο Business Insider, "δεν μπορούμε να αποφασίζουμε αγνοώντας τους πολίτες για θέματα που αλλάζουν τη ζωή τους”. Ο ίδιος, ούτε λίγο ούτε πολύ, υποστηρίζει ότι προκήρυξε το δημοψήφισμα για να προστατεύσει την Ευρωπαϊκή Δημοκρατία, βασικός κανόνας της οποίας είναι η νομιμοφροσύνη προς το έθνος. Ο Helmut Kohl, καταλήγει, δεν θα έβαζε ποτέ τα εθνικά του συμφέροντα πίσω από τα ευρωπαϊκά...