Του  Andrey Shashkov

Το βράδυ της 20ης Σεπτεμβρίου φιλοξενήθηκε στη Μόσχα μια αναβίωση του διαγωνισμού τραγουδιού Intervision της Σοβιετικής εποχής, ο οποίος δημιουργήθηκε κατά τον Ψυχρό Πόλεμο ως εναλλακτική λύση της σοσιαλιστικής συμμαχίας για το Διαγωνισμό Τραγουδιού της Eurovision και πραγματοποιήθηκε για τελευταία φορά στην Πολωνία το 1980.

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν πρώτος πρότεινε την επαναφορά του Intervision το 2009, αλλά χρειάστηκε ο αποκλεισμός της Ρωσίας από τη Eurovision μετά την εισβολή στην Ουκρανία για να γίνει πραγματικότητα. Η επανεκκίνηση του διαγωνισμού είχε μεγάλο προϋπολογισμό και περιελάμβανε μια σειρά από παγκοσμίου φήμης ερμηνευτές, αλλά ούτε τα χρήματα ούτε η μαγεία της show business μπόρεσαν να αποκρύψουν την πολιτική ατζέντα της σύγχρονης Ρωσίας.

Κατά κάποιους τρόπους — και κυρίως ως προς τη γεωγραφική εμβέλεια — η Intervision ήταν τουλάχιστον εξίσου φιλόδοξη από το δυτική της αντίστοιχη. Συμμετείχαν εκπρόσωποι από είκοσι τρεις χώρες, από τη Λευκορωσία, το Τατζικιστάν και τη Σερβία έως το Βιετνάμ, την Κούβα, τη Βραζιλία και τη Νότια Αφρική. Ο φωτισμός, ο ήχος, τα εισαγωγικά βίντεο, οι κινούμενες εικόνες, τα τμήματα επαυξημένης πραγματικότητας και τα εφέ λέιζερ ήταν επίσης υψηλού επιπέδου.

Ίσως πιο σημαντικό, η εκδήλωση κατάφερε να αψηφήσει τις προσδοκίες ότι θα ήταν φανερά πολιτική: δεν υπήρχε επιθετική, πολεμοχαρής προπαγάνδα, ούτε αυταρχικο-στρατιωτική αισθητική στο στυλ των Ολυμπιακών Αγώνων του Βερολίνου του 1936. Ούτε υπήρχε πολύ "σλαβικό κιτς". Το βιντεοσκοπημένο μήνυμα του Πούτιν διήρκησε μόλις τρία λεπτά. Συνολικά, οι διοργανωτές έκαναν τα αδύνατα δυνατά για να προβάλλουν μια εκδοχή της σύγχρονης Ρωσίας εξαγνισμένη για ξένη εξαγωγή — παρόμοια με τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Σότσι το 2014.

Ωστόσο, τίποτα από αυτά δεν έσωσε την εκδήλωση από την εισβολή της πολιτικής πραγματικότητας. Η ιδέα για την αναβιωμένη Intervision ήταν ότι έπρεπε να διαφέρει από μια εμποροποιημένη Eurovision επιδεικνύοντας σεβασμό προς τις εθνικές παραδόσεις. Στην πράξη, αυτό είχε αντίκτυπο στο ίδιο το μουσικό περιεχόμενο. Η Eurovision συνήθως δημιουργεί μερικές επιτυχίες, αλλά τα τραγούδια στην Intervision θα μείνουν στη μνήμη μόνο των πιο σκληρών οπαδών.

Το ιδεολογικό μήνυμα ήταν επίσης μπερδεμένο. Η Eurovision δημιουργήθηκε αρχικά για την προώθηση του πασιφισμού, της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και του διαλόγου μέσω της μουσικής. Από τη δεκαετία του 1980 έγινε επίσης σύμβολο της πολυμορφίας, της συμπεριληπτικότητας και της ανοχής. Η σύγχρονη ενσάρκωση της Intervision ήταν πολύ διαφορετική. Δεδομένου ότι η Ρωσία φυλακίζει ανθρώπους για "ΛΟΑΤ εξτρεμισμό", ο εορτασμός της πολυμορφίας με την έννοια της Eurovision δεν ήταν σχεδόν καν επιλογή. Αντ' αυτού, οι διοργανωτές επιδίωξαν να τονίσουν μια ποικιλία μουσικών παραδόσεων. Αλλά προσπάθησαν πάρα πολύ, και αυτό που υποτίθεται ότι ήταν ένας μουσικός διαγωνισμός κατέληξε να μοιάζει και να ακούγεται περισσότερο σαν εθνογραφικό φεστιβάλ.

Η απουσία ψηφοφορίας κοινού σήμαινε ότι η Intervision θα μπορούσε να είναι πολύ πιο σύντομη από την Eurovision, η οποία διαρκεί συνήθως περίπου τέσσερις ώρες. Αλλά οι διοργανωτές της Intervision — λες και αισθάνθηκαν ότι η διοργάνωση μιας μικρότερης εκδήλωσης θα ήταν αποτυχία — φρόντισαν να φτάσουν και αυτοί το τετράωρο. Αυτό απαίτησε την προσθήκη έως και πέντε λεπτών παρουσιάσεων (κυρίως βαναύσων γεγονότων για τις χώρες που εκπροσωπούνταν) για κάθε τρία λεπτά τραγουδιού. Η υπερβολικά επίσημη γλώσσα των Ρώσων παρουσιαστών ξεσήκωσε την ατμόσφαιρα της μεταπολεμικής Σοβιετικής Ένωσης της νιότης του Πούτιν.

Οι διοργανωτές αγωνίστηκαν ιδιαίτερα με το πώς να διαχειριστούν τα θέματα ΛΟΑΤ. Η συμμετοχή από τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Vassy, αποσύρθηκε την τελευταία στιγμή. Ενώ οι παρουσιαστές δήλωσαν ότι αυτό οφειλόταν σε πολιτική πίεση από την πατρίδα της, την Αυστραλία, διαρροές στα μέσα ενημέρωσης υπέδειξαν ότι αποκλείστηκε λόγω φόβων ότι θα εξέφραζε στήριξη προς την πολιορκούμενη ΛΟΑΤ κοινότητα της Ρωσίας από τη σκηνή.

Στο τέλος, οι προσπάθειες να αποφευχθούν τα θέματα ΛΟΑΤ απέδειξαν άκαρπες: μετά το διαγωνισμό αποκαλύφθηκε ότι ο νικητής — ο Βιετναμέζος τραγουδιστής Duc Phuc — είναι ανοιχτά gay και έχει κυκλοφορήσει μουσικά βίντεο με σαφώς gay θέματα.

Ενώ η Intervision μάρκεταρεται ως διααφορετική από την Eurovision, η αλήθεια είναι ότι — από το όνομα έως τη διάρκεια, την επιλογή των παρουσιαστών, το σχεδιασμό των τροπαίων και το στυλ των γραφικών που χρησιμοποιήθηκαν στην τηλεοπτική μετάδοση — ήταν πολύ παρόμοια.

Το κύριο πρόβλημα της εκδήλωσης, ωστόσο, δεν ήταν η έλλειψη πρωτοτυπίας της, αλλά ότι δεν κατάφερε να δώσει μια πειστική απάντηση στο γιατί ήταν καν απαραίτητη. Η Intervision κατά τον Ψυχρό Πόλεμο ήταν μια άμεση απάντηση στην Eurovision — ακριβώς όπως το Comecon (το Συμβούλιο Αμοιβαίας Οικονομικής Βοήθειας) ήταν η σοβιετική απάντηση στο Σχέδιο Μάρσαλ των ΗΠΑ. Αλλά η σύγχρονη Ρωσία δεν είναι υπερδύναμη σε έναν διπολικό κόσμο.

Αντ' αυτού, η μοντέρνα Intervision φαίνεται ότι είχε συλληφθεί ως συνοδεία στις προσπάθειες του Πούτιν να αποπλάνηση την Παγκόσμια Νότο μετά την  εισβολή στην Ουκρανία. Οι διοργανωτές, ωστόσο, δεν έλαβαν το σημείωμα.

Αν η Intervision είχε ως στόχο να προωθήσει το υποτιθέμενο μήνυμα ειρήνης της Μόσχας, τότε γιατί δαπανήθηκε τόσο λίγο στη προώθηση; Για παράδειγμα, γιατί η επίσημη μετάδοση YouTube της Intervision στην Ινδία — μια χώρα 1,4 δισεκατομμυρίων ανθρώπων — έλαβε μόλις 231.000 προβολές; Και αν όλοι οι ερμηνευτές υποτίθεται ότι ήταν διάσημες ποπ σταρ στις πατρίδες τους, γιατί η συμμετοχή της Αιθιοπίας, η Netsanet Sultan, είχε λιγότερους από χίλιους followers στο Instagram;

Υπήρχε επίσης μια χαρακτηριστική διαφωνία σχετικά με τα νούμερα τηλεθέασης. Ενώ οι διοργανωτές αρχικά ισχυρίστηκαν ότι 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι παρακολούθησαν την εκδήλωση, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν μετά το χλευασμό που δέχτηκαν(αυτός ο αριθμός ήταν στην πραγματικότητα ο συνολικός πληθυσμός των χωρών που προβάλλουν το Intervision). Η μετάδοση στη ρωσική πλατφόρμα κοινωνικών δικτύων VK παρακολουθήθηκε ζωντανά από όχι περισσότερους από 60.000 ανθρώπους — αν και οι διοργανωτές δήλωσαν ότι ο τελικός αριθμός ήταν 10 εκατομμύρια. Αν η Intervision υποτίθεται ότι ήταν μια εγχώρια εναλλακτική λύση στην Eurovision, τότε αυτά τα νούμερα τηλεθέασης ήταν απογοητευτικά: το 2021 — το τελευταίο έτος πριν από την εισβολή στην Ουκρανία — 28,5 εκατομμύρια Ρώσοι παρακολούθησαν την Eurovision.

Σύμφωνα με μαρτυρία αυτοπτών μαρτύρων, στους ανθρώπους στη Μόσχα προσφέρθηκαν 6.000 ρούβλια (72 δολάρια) για να παρακολουθήσουν την Intervision το βράδυ — μια φαινομενική προσπάθεια να ενισχυθούν τα νούμερα του κοινού. Και, σύμφωνα με τις παλιές σοβιετικές παραδόσεις, φοιτητές από το Πανεπιστήμιο Λαϊκής Φιλίας της Μόσχας μεταφέρθηκαν με λεωφορεία για να προσποιηθούν ότι είναι ξένοι που είχαν ταξιδέψει στη Ρωσία για την περίσταση. Καταφανώς, οι αρχές της Μόσχας δεν έκριναν ότι η Intervision ήταν αρκετά προσβάσιμη για να επεκτείνουν τις ώρες λειτουργίας του μετρό, πράγμα που είναι φυσιολογική πρακτική για μεγάλες εκδηλώσεις στην πρωτεύουσα.

Ο ρωσικός τηλεοπτικός σταθμός απαιτείται όλο και περισσότερο να αφιερώνει περισσότερο χρόνο σε ιδεολογικά κλισέ για να ευχαριστήσει τον ηλικιωμένο, νοσταλγό ηγέτη της χώρας. Και ακόμη και οι πιο ταλαντούχοι παραγωγοί ψυχαγωγίας αγωνίζονται να μετατρέψουν τα αιτήματα του Κρεμλίνου — όπως την Intervision — σε συναρπαστική θέαση. Τελικά, όμως, όση τεχνική δεξιοτεχνία κι αν εφαρμοστεί, αδυνατεί να καλύψει τη βαθιά σύγχυση σχετικά με το ακροατήριο και τον παραλυτικό φόβο του πιθανού λάθους.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Επιμέλεια - Απόδοση: Νικόλας Σαπουντζόγλου