Της Alexandra Prokopenko

Οι συνομιλίες μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον στη Σαουδική Αραβία όχι μόνο δεν οδήγησαν σε κάποια σημαντική πρόοδο, αλλά φαίνεται να κατέληξαν σε ολική αποτυχία. Οι τελικές ανακοινώσεις του Λευκού Οίκου και του Κρεμλίνου υποδηλώνουν ότι οι πλευρές συμφώνησαν σε "μορατόριουμ" επιθέσεων εναντίον ενεργειακών υποδομών, αλλά παραμένει ασαφές πώς θα ελεγχθεί η τήρηση της συμφωνίας. Οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν επίσης εκεχειρία στη Μαύρη Θάλασσα, αλλά η Ρωσία απάντησε πως η έναρξή της θα ήταν υπό όρους: η άρση συγκεκριμένων κυρώσεων – κάτι που το Ουάσιγκτον δεν μπορεί να εγγυηθεί.

Οι συμφωνίες δεν θυμίζουν πραγματική προετοιμασία για ειρήνη. Το Κρεμλίνο δείχνει ξεκάθαρα πως ο Τραμπ είναι αυτός που χρειάζεται επειγόντως μια εκεχειρία, πράγμα που σημαίνει ότι ο Πούτιν βρίσκεται σε ισχυρή θέση και μπορεί να επιβάλει όρους. Αν τηρηθούν, καλώς· αν όχι και η εκεχειρία καταρρεύσει, δεν είναι κρίσιμο για τη Ρωσία. Στη λογική του Πούτιν, ο Τραμπ έχει πιαστεί σε αδιέξοδο: ο Αμερικανός πρόεδρος έχει έναν μήνα να ανακοινώσει είτε εκεχειρία, είτε να βρει  έναν λόγο για την αποτυχία της.

Μετά τον τελευταίο γύρο συνομιλιών στη Ριάντ, ο Λευκός Οίκος εξέδωσε δύο χωριστές ανακοινώσεις: μία για τα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων με τη Ρωσία και μια δεύτερη για αυτά με την Ουκρανία. Το περιεχόμενό τους είναι πανομοιότυπο: και στις δύο αναφέρεται συμφωνία για ασφαλή ναυσιπλοΐα, αποφυγή βίας και μη χρήση εμπορικών πλοίων για στρατιωτικούς σκοπούς στη Μαύρη Θάλασσα.

Τα κείμενα προσθέτουν ότι οι πλευρές θα αναπτύξουν μέτρα για τη διασφάλιση του μορατόριουμ σε ενεργειακές εγκαταστάσεις και γενικότερα θα συνεχίσουν να εργάζονται για "μια σταθερή και διαρκή ειρήνη". Τέλος, η Ουάσιγκτον δεσμεύεται να "βοηθήσει στην αποκατάσταση της ρωσικής πρόσβασης στην παγκόσμια αγορά για γεωργικά προϊόντα και λιπάσματα".

Στην απάντησή του, ωστόσο, το Κρεμλίνο δήλωσε ότι θα δεχτεί την εκεχειρία μόνο υπό συνθήκες:

Κατάργηση κυρώσεων κατά της Rosselkhozbank  (κρατική τράπεζα για τη γεωργία) και επανασύνδεσή της – καθώς και άλλων ρωσικών τραπεζών – στο σύστημα πληρωμών SWIFT.

Άρση απαγορεύσεων σε εξαγωγείς τροφίμων και λιπασμάτων, σε διεθνείς ασφαλιστικές εταιρείες και λιμένες που διαχειρίζονται τέτοια φορτία, καθώς και σε εισαγωγές γεωργικών μηχανημάτων και άλλων αγαθών για τη ρωσική γεωργία.

Αυτή την "καλειδοσκοπική" διαφωνία ολοκλήρωσε η Κίεβο, με τη δική της ερμηνεία. Ο υπουργός Άμυνας Ρουστέμ Ουμέροφ και ο πρόεδρος Ζελένσκι υποστήριξαν ότι η Ουκρανία αγνοούσε εντελώς τον ρωσικό όρο για άρση κυρώσεων. Εξ ου και, για το Κίεβο, η εκεχειρία στη Μαύρη Θάλασσα ισχύει ήδη – και αφορά όχι μόνο πλοία, αλλά και λιμένες. Το μορατόριουμ για ενεργειακές εγκαταστάσεις, σύμφωνα με την ουκρανική πλευρά, ισχύει από 25 Μαρτίου, ενώ η ρωσική εκδοχή το ανάγει στις 18 Μαρτίου.

Οι απαιτήσεις του Κρεμλίνου θυμίζουν παραλλαγμένη εκδοχή των όρων που είχε θέσει πριν αποχωρήσει από τη συμφωνία δημητριακών του 2023. Το παράδοξο είναι ότι επίσημες κυρώσεις κατά των ρωσικών τροφίμων και λιπασμάτων δεν υπάρχουν. Η Μόσχα εξασφάλισε εξαιρέσεις για αυτά το 2022 και τις εκμεταλλεύτηκε πλήρως:

Το 2023, οι ρωσικές εξαγωγές λιπασμάτων έφτασαν 15,3 δισ. δολάρια, με κύριους προορισμούς τη Βραζιλία (4 δισ.), την Ινδία (2,6 δισ.), την ΕΕ (2,2 δισ.), τις ΗΠΑ (1,6 δισ.) και την Κίνα (1,3 δισ.).

Οι εξαγωγές δημητριακών σημείωσαν ρεκόρ: 71 εκατ. τόνοι τη σεζόν 2023/24 (σχεδόν διπλάσιοι από πριν), σύμφωνα με την ανάλυση του Andrei Sizov (SovEcon). Για το 2024/25, παρά την πτώση τιμών, αναμένεται να παραμείνουν στα ίδια επίπεδα, με όγκο να αυξάνεται κατά 10%.

Αυτό που πραγματικά ενοχλεί τη Μόσχα δεν είναι οι επίσημες κυρώσεις, αλλά η "τοξικότητα" των ρωσικών εμπορικών συμφωνιών. Παρά τις εξαιρέσεις, δυτικές εταιρείες αποφεύγουν συναλλαγές με Ρώσους λόγω κόστους συμμόρφωσης και κινδύνων. Αυτό έχει αυξήσει δραματικά τα κόστη συναλλαγών:

Δυσκολίες σε εξασφάλιση πλοίων, ασφάλιση φορτίων, και αποδοχή σε λιμένες.

Ανάγκη για μεσάζοντες.

Δηλαδή, η Μόσχα ενδιαφέρεται κυρίως για άρση περιορισμών στη δυτική χρηματοπιστωτική υποδομή (ασφάλειες, logistics, πληρωμές). Ο κύριος όρος παραμένει η επανένταξη της Rosselkhozbank  στο SWIFT.

Ωστόσο, οι πιθανότητες να συμβεί αυτό είναι ελάχιστες, αφού το SWIFT υπάγεται στο Βέλγιο και απαιτεί ευρωπαϊκή συναίνεση. Παρόλα αυτά, η Ρωσία κάνει τις απαιτήσεις της για να δοκιμάσει πόσο μακριά είναι διατεθειμένο να πάει το Ουάσιγκτον για μια συμβολική επιστροφή στη συμφωνία δημητριακών – η οποία κάποτε διέγειρε ελπίδες για ειρήνη.

Για τον Τραμπ, μια τέτοια συμφωνία θα μπορούσε να είναι ευκαιρία να επιδείξει την πρώτη του επιτυχία στον πόλεμο της Ουκρανίας. Αλλά για να γίνει αυτό, η νέα διοίκησή του θα έπρεπε να ασκήσει τεράστια πίεση στην Ευρώπη (για άρση κυρώσεων) και στην Ουκρανία (που δεν κερδίζει τίποτα από τις τρέχουσες συμφωνίες, αφού εξαιρούνται οι λιμένες της). Η Ρωσία, εν τω μεταξύ, ζητά μόνο συμβολικές υποχωρήσεις σε αντάλλαγμα για μια μεγάλη παραχώρηση των ΗΠΑ.

Ακόμα και αν δεν ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις της, η κατάσταση ευνοεί τη Μόσχα. Με την δημιουργία νέων όρων και την παράταση των διαπραγματεύσεων, το Κρεμλίνο διασφαλίζει ότι:

- Παραμένει σε άμεση επαφή με τις ΗΠΑ.

- Κρατά την προσοχή του ασταθή Τραμπ – ο οποίος, αν κηρυχτεί εκεχειρία, μπορεί να αποσπαστεί σε άλλα θέματα (κάτι που δεν βολεύει τον Πούτιν).

Στην ιδανική περίπτωση, η Ρωσία θέλει να αποσυνδέσει τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ από το ζήτημα της Ουκρανίας, με κοινές οικονομικές πρωτοβουλίες, συνεργασία στη Μέση Ανατολή και το διάστημα, και διαπραγματεύσεις για στρατηγική σταθερότητα.

Ο Πούτιν, από την πλευρά του, είναι έτοιμος να συνεχίσει τον πόλεμο ανεξάρτητα από το ποιος κέρδισε τις αμερικανικές εκλογές. Για αυτόν, λοιπόν, ο Τραμπ χρειάζεται την εκεχειρία περισσότερο. Η στάση της Μόσχας είναι ξεκάθαρη: "Αν οι Αμερικανοί τη θέλουν, ας κάνουν όλη τη δουλειά".

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Επιμέλεια - Απόδοση: Νικόλας Σαπουντζόγλου