"Narcos": Συρία-Λίβανος

Των Carmit Valensi, Orna Mizrahi

Η εξάπλωση των ναρκωτικών στη Συρία και ακόμη περισσότερο στον Λίβανο δεν είναι κάτι καινούργιο. Πίσω στις δεκαετίες του 1950 και του 1960, ο Λίβανος ήταν γνωστός ως πηγή κάνναβης, η οποία εξακολουθεί να καλλιεργείται εκεί, και το εμπόριο ναρκωτικών ήταν πηγή εισοδήματος για τη Χεζμπολάχ από τη δεκαετία του 1990. Η οργάνωση έστειλε ακτιβιστές να ενταχθούν στα καρτέλ ναρκωτικών στην Κεντρική και Νότια Αμερική, τα οποία έχουν αναπτύξει δίκτυα λαθρεμπορίας και διανομής κοκαΐνης στις Ηνωμένες Πολιτείες (μέσω του Μεξικού) και στην Ευρώπη (μέσω Αφρικής).

Οι οικονομικές κρίσεις στη Συρία και τον Λίβανο έχουν ενταθεί από το 2019 και επιδεινώνονται από την περιορισμένη διακυβέρνηση σε αυτές τις χώρες, εξηγούν την ανάπτυξη του φαινομένου. Οι βαρόνοι των ναρκωτικών εκμεταλλεύονται τη φτώχεια των κατοίκων της περιοχής, οι οποίοι είναι έτοιμοι να εργαστούν στη βιομηχανία ναρκωτικών και στο εμπόριο για να συντηρήσουν τις οικογένειές τους. Το συριακό καθεστώς εμπλέκεται εξαιτίας της προσπάθειάς του να βρει παράνομες πηγές εισοδήματος, εν μέρει λόγω των οικονομικών κυρώσεων που του επιβλήθηκαν. Το 2022, οι εξαγωγές ναρκωτικών από τη Συρία απέδωσαν περίπου 25-30 δισεκατομμύρια δολάρια. Αντίθετα, τα ετήσια έσοδα από νόμιμες εξαγωγές είναι περίπου 800 εκατομμύρια δολάρια. Ένα χάπι κοστίζει το πολύ 3 σεντ για να παραχθεί, επομένως τα κέρδη είναι σημαντικά. Στη Συρία και τον Λίβανο το φάρμακο πωλείται 1-2 δολάρια, ενώ στη Σαουδική Αραβία η τιμή ανεβαίνει στα 25 δολάρια.

Από το 2018, η βιομηχανία ναρκωτικών στη Συρία διοικείται από το ίδιο το καθεστώς, μέσω πρακτόρων από τις στρατιωτικές οντότητες και τις οντότητες ασφαλείας του κράτους και τη Χεζμπολάχ, και πάνω απ' όλα, με τη βοήθεια της Μεραρχίας 4 – μιας ελίτ ένωσης με διοικητή τον Μαχέρ αλ Άσαντ, τον μικρότερο αδερφό του Μπασάρ, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την ασφάλεια της αλυσίδας παραγωγής και εφοδιασμού των ναρκωτικών. Εμπλέκονται επίσης οικογένειες από το στενό περιβάλλον του Άσαντ και επιχειρηματίες, όπως εκείνοι από τη βιομηχανία τροφίμων και συσκευασίας, που έχουν μετατρέψει μέρος της δραστηριότητάς τους σε εμπορία ναρκωτικών. Στρατιωτικές βάσεις και εργοστάσια που χρησιμοποιούνταν κάποτε για την κατασκευή χημικών όπλων χρησιμοποιούνται τώρα για την κατασκευή του Captagon και εργαστήρια βρίσκονται στο Χαλέπι, τη Χομς, τη Χάμα, το Ταρτούς και τη Λατάκια κοντά στην ακτή, περιοχές υπό τον έλεγχο του καθεστώτος. Τα εργαστήρια στέλνουν ποσότητες χασίς και Captagon στις παράκτιες περιοχές των Αλαουιτών, και τα περισσότερα εισάγονται από το λιμάνι της Λατάκιας προς τον Λίβανο και άλλους προορισμούς παγκοσμίως.

Στον Λίβανο, η Χεζμπολάχ αρνείται γενικά ότι εμπλέκεται στο εμπόριο ναρκωτικών, ιδιαιτέρως υπό τη δικαιολογία της θρησκευτικής απαγόρευσης της παραγωγής, διανομής, πώλησης και χρήσης ναρκωτικών. Στο παρελθόν, ορισμένα μέλη της οργάνωσης διευκρίνισαν ότι η πώληση ναρκωτικών σε "εχθρούς" επιτρέπεται, αν και ο ίδιος ο Νασράλα εκμεταλλεύεται κάθε ευκαιρία για να αρνηθεί οποιαδήποτε ανάμειξη σε αυτή τη δραστηριότητα. Η περιοχή κοντά στα συριακά σύνορα και που ελέγχεται από τη Χεζμπολάχ έχει γίνει εστία παραγωγής και λαθρεμπορίου χαπιών Captagon από την έναρξη του συριακού πολέμου. Η φθηνή παραγωγή γίνεται σε μικρά εργαστήρια, τα οποία μπορούν να παράγουν χιλιάδες χάπια την ώρα, χρησιμοποιώντας μηχανήματα που διατίθενται στην ανοιχτή αγορά, τα οποία έχουν σχεδιαστεί για την παρασκευή ζαχαρωδών και χημικών υλικών. Η κύρια εστίαση της δραστηριότητας είναι γύρω από τη μικρή πόλη Τφαΐλ, κοντά στα σύνορα με τη Συρία, το οποίο έχει αναλάβει ο Λιβανέζος βαρόνος των ναρκωτικών Χασάν Μαχμούντ Ντάκο, γνωστός ως "ο βασιλιάς του Captagon" (που έφτασε στον Λίβανο από τη Συρία). Ο Ντάκο ανέλαβε τον έλεγχο των γεωργικών εκτάσεων που καλλιεργούσαν ντόπιοι, λειτουργώντας υπό την προστασία της Χεζμπολάχ, η οποία έχει πάρει τον έλεγχο ολόκληρης της περιοχής και των συνόρων μεταξύ Λιβάνου και Συρίας. Η Χεζμπολάχ, η οποία υποστηρίζει επίσης άλλους βαρόνους ναρκωτικών, συνεργάζεται στενά με τη Συριακή Μεραρχία 4. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα ναρκωτικά μεταφέρονται μέσω της Συρίας και σε άλλες περιπτώσεις μέσω λιβανικών λιμανιών και αεροδρομίων.

Όπως τα προβλήματα των προσφύγων και της τρομοκρατίας ξεχύθηκαν πέρα από τα σύνορα της Συρίας στους γείτονές της, έτσι και τα χάπια Captagon μεταφέρονται μέσω χερσαίων συνόρων σε γειτονικές χώρες – Ιράκ, Λίβανο και Ιορδανία – ως αποτέλεσμα της κακής διακυβέρνησης στη Συρία. Το κύριο αντικείμενο των Σύρων και Λιβανέζων λαθρεμπόρων ναρκωτικών είναι τα κράτη του Κόλπου, που αποτελούν η πλουσιότερη αγορά στον αραβικό κόσμο, με έμφαση στη Σαουδική Αραβία, που θεωρείται ο κορυφαίος Άραβας καταναλωτής ναρκωτικών και η τέταρτη μεγαλύτερη στον κόσμο. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι το λαθρεμπόριο ναρκωτικών είναι μια προσπάθεια του συριακού καθεστώτος να υπονομεύσει τη σταθερότητα του Ριάντ ή να το πιέσει να επαναλάβει τις διπλωματικές σχέσεις με αντάλλαγμα τις προσπάθειες της Συρίας να εμποδίσει τα ναρκωτικά. Ο κύριος φόβος των κυβερνήσεων στην περιοχή είναι ότι τα συριακά δίκτυα λαθρεμπορίου θα γίνουν πλατφόρμα για πιο επικίνδυνα ναρκωτικά, όπως η κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη, μια ιδιαιτέρως εθιστική μεθαμφεταμίνη.

Στα μέσα του 2021, το λαθρεμπόριο ναρκωτικών από τον Λίβανο οδήγησε σε σοβαρή κρίση στις σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία και άλλα κράτη του Κόλπου, μετά από μια σειρά αποτυχημένων προσπαθειών λαθρεμπορίου. Τον Απρίλιο του 2022, όταν απέτυχε μια απόπειρα λαθρεμπορίας 5 εκατομμυρίων χαπιών Captagon στη Σαουδική Αραβία κρυμμένα σε γεωργικά προϊόντα (ρόδια), οι Σαουδάραβες απαγόρευσαν τις εισαγωγές γεωργικών προϊόντων από τον Λίβανο, υπονοώντας τη συμμετοχή της Χεζμπολάχ στο λαθρεμπόριο. Οι Λιβανέζοι, φοβούμενοι ζημιά στον αγροτικό τομέα (ο οποίος εξάγει το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής του στην Αραβική Χερσόνησο), έλαβαν ορισμένα μέτρα για να αυξήσουν την εποπτεία ασφαλείας και να αποτρέψουν το λαθρεμπόριο, και η απαγόρευση άρθηκε, αν και το λαθρεμπόριο συνεχίστηκε. Η εξωτερική πίεση στον Λίβανο οδήγησε επίσης σε συλλήψεις ανθρώπων με την κατηγορία παρασκευής και εμπορίας ναρκωτικών, συμπεριλαμβανομένου του Χασάν Μαχμούντ Ντάκο, ο οποίος συνελήφθη και καταδικάστηκε πολλές φορές.

Η Ιορδανία, ως πύλη προς τα κράτη του Κόλπου, αποτελεί κεντρικό στόχο για το λαθρεμπόριο, με όγκο που διπλασιάστηκε το 2022. Το Χασεμιτικό Βασίλειο, που ήδη υποφέρει από αστάθεια, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της καταπολέμησης της ειροής ναρκωτικών, αλλά εκτός από ένας σταθμός διέλευσης, τον περασμένο χρόνο η Ιορδανία έγινε καταναλωτής ναρκωτικών, και περίπου το ένα πέμπτο των ναρκωτικών που εισάγονται λαθραία στην επικράτειά της καταναλώνονται στην Ιορδανία, όπου το Captagon πωλείται φτηνά (2-3 δολάρια το χάπι). Πράγματι, οι ιορδανικές δυνάμεις ασφαλείας καταβάλλουν σημαντικές προσπάθειες να σταματήσουν το λαθρεμπόριο και πέρυσι αναφέρθηκαν αρκετές συγκρούσεις μεταξύ του ιορδανικού στρατού και λαθρέμπορων ναρκωτικών από τη Συρία, με κατασχέσεις μεγάλων ποσοτήτων όπλων καλάσνικοφ, Captagon, χασίς. Σύμφωνα με τους Ιορδανούς, πρόκειται για Σύρους με στρατιωτική εκπαίδευση, ορισμένοι από τους οποίους είναι εξοπλισμένοι με ανεμόπτερα και drone. Οι Ιορδανοί γνωρίζουν ότι το λαθρεμπόριο γίνεται με την υποστήριξη του συριακού στρατού και των φιλοϊρανικών πολιτοφυλακών και ανησυχούν για τις ασφαλείς και κοινωνικές συνέπειες της δραστηριότητας, η οποία όπως βλέπουν προέρχεται από την επιθυμία να βλάψει τον κοινωνικό ιστό στην Βασίλειο.

Τα ναρκωτικά φτάνουν και στην Αίγυπτο. Οι τελωνειακές αρχές στο Κάιρο αποφάσισαν να αυστηροποιήσουν τις διαδικασίες τους σε όλους τους λιμένες εδάφους, θαλάσσιους και εναέριους για εμπορευματοκιβώτια και εμπορεύματα που φτάνουν από τη Συρία και τον Λίβανο, προκειμένου να αποτρέψουν την είσοδο ναρκωτικών και άλλων ουσιών στη χώρα.

Το λαθρεμπόριο ναρκωτικών από τη Συρία και τον Λίβανο δεν σταματά στη Μέση Ανατολή. Αντίθετα, συνεχίζει προς την Ευρώπη – Ιταλία, Ελλάδα και Ισπανία – και τη Μαλαισία. Στην πραγματικότητα, περίπου το 80% του Captagon που διανέμεται σε όλο τον κόσμο προέρχεται από τη Συρία.

Οι δύο μεγάλες δυνάμεις που υπάρχουν στη Συρία, η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, εργάζονται σιωπηρά για να περιορίσουν αυτό το φαινόμενο. Η Ρωσία, για παράδειγμα, συχνά αποτρέπει απόπειρες μέσω στρατιωτικών περιπολιών στη νότια Συρία, κοντά στα σύνορα με την Ιορδανία. Για πολλά χρόνια, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είχαν ξεκάθαρη θέση για τον τρόπο καταπολέμησης του λαθρεμπορίου ναρκωτικών. Ωστόσο, τον Δεκέμβριο του 2022, το Κογκρέσο των ΗΠΑ αποφάσισε να εγκρίνει νόμο κατά του Captagon, με σκοπό να διαλύσει τα δίκτυα παραγωγής και εμπορίας ναρκωτικών του συριακού καθεστώτος και να παράσχει υποστήριξη σε συμμάχους στην περιοχή όπου διακινούνται λαθραία μεγάλες ποσότητες Captagon. Μόλις εγκριθεί από τον Πρόεδρο, ο νόμος θα ενσωματωθεί στον αμυντικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ για το 2023. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ενταχθεί στον αγώνα λόγω του φόβου τους ότι τα ναρκωτικά θα αυξήσουν την περιφερειακή αστάθεια και του φόβου ότι τα ναρκωτικά θα φτάσουν στο δικό τους έδαφος εξαιτίας των δεσμών μεταξύ του συριακού καθεστώτος και της Χεζμπολάχ με τα καρτέλ ναρκωτικών στην Κεντρική Αμερική.

Συμπερασματικά, η σκληρή κατάσταση της Συρίας τα τελευταία χρόνια την οδήγησε στο να μετατραπεί σε ένα "ναρκοκράτος" – κόμβος παραγωγής και λαθρεμπορίου χαπιών Captagon στη Μέση Ανατολή και στην Ευρώπη υπό την ξεκάθαρη αιγίδα του καθεστώτος και σε στενή συνεργασία με Χεζμπολάχ. Η οργάνωση πλήττεται επίσης από οικονομικές δυσκολίες και χρησιμοποιεί την περιοχή στα κοινά σύνορα Συρίας-Λιβάνου, η οποία είναι υπό τον έλεγχό της, για τη βιομηχανία ναρκωτικών.

Η παρουσία των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων (IDF) κατά μήκος των συνόρων της Συρίας και του Λιβάνου αποτρέπει την εξάπλωση αυτού του φαινομένου στο ισραηλινό έδαφος και οι περισσότερες απόπειρες λαθρεμπορίου αποτρέπονται. Αυτό πρέπει να συνεχιστεί, με μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης για τη δραστηριότητα των ναρκωτικών στην περιφερειακή και διεθνή σκηνή. Επιπλέον, η κοινή ανησυχία όλων των χωρών της περιοχής, η εξάπλωση του προβλήματος στην επικράτειά τους, είναι μια ευκαιρία να επεκταθεί η συνεργασία σε αυτόν τον τομέα με τα κράτη του Κόλπου και ιδιαίτερα με την Ιορδανία, η οποία χρειάζεται την ισραηλινή βοήθεια. Η περιφερειακή συνεργασία θα συμβάλει στην εικόνα του Ισραήλ ως θετικού και σταθεροποιητικού στοιχείου στην περιοχή και θα μπορούσε επίσης να υποστηρίξει τον κοινό στόχο της αποδυνάμωσης του σιιτικού άξονα, ο οποίος επωφελείται από τα τεράστια έσοδα που αποκομίζονται από το παράνομο εμπόριο ναρκωτικών.

Δείτε τη δημοσίευση του πρωτότυπου άρθρου εδώ