Η ημιτελής (δυτική) μεταμόρφωση της Ευρώπης

Της Judy Dempsey

Η αντίθεση μεταξύ της Zuzana Caputova, προέδρου της Σλοβακίας, και του Emmanuel Macron, προέδρου της Γαλλίας, δεν θα μπορούσε να ήταν πιο έντονη.

Όταν η Caputova ανέβηκε στο podium πριν από λίγες ημέρες για να ανοίξει την τελευταία ημέρα του Συνεδρίου του Μονάχου για την Ασφάλεια (MSC), προχώρησε σε μια ανάλυση του τι συνέβαινε στο δικό της τμήμα της Ευρώπης. Μίλησε αρκετή ώρα για την απόλυτη αναγκαιότητα να υπερασπιστεί το κράτος δικαίου. Είναι το θεμέλιο της Δύσης.

Ο Macron, ο οποίος μίλησε την προηγούμενη ημέρα, μίλησε πολύ ώρα για το ότι η Ευρώπη έπρεπε να γίνει πιο ολοκληρωμένη οικονομικά και πολιτικά, αναπτύσσοντας παράλληλα μια ισχυρή και αξιόπιστη εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας. Έπρεπε να γίνει πιο κυρίαρχη.

Εδώ είναι δύο αντικρουόμενες απόψεις για την Ευρώπη.

Μία από ένα νεαρό μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ –η Σλοβακία εντάχθηκε και στα δύο το 2004- το οποίο έπρεπε να διώξει από πάνω του δεκαετίες κομμουνιστικής κυριαρχίας. Η άλλη, από ένα ιδρυτικό μέλος της ΕΕ του οποίου η Γαλλική Επανάσταση το 1789 είχε βαθύ αντίκτυπο στην πολιτική της ηπείρου.

Η Caputova και ο Macron αντιμετώπιζαν και οι δύο, από διαφορετικές οπτικές, το πώς θα πρέπει να διαχειριστεί η ατελής μεταμόρφωση της Ευρώπης. Το όραμα του Macron ήταν μια Ευρώπη που χρειαζόταν στρατηγική φιλοδοξία. Η άποψη της Caputova ήταν μια Ευρώπη που έπρεπε να προστατεύσει και να τηρήσει τις αξίες της.

Η Caputova, μια δικηγόρος που ανέλαβε καθήκοντα τον Ιούνιο του 2019 μετά από μια προεκλογική εκστρατεία που βασιζόταν στο ότι θα δώσει τέλος στη διαφθορά και θα ενισχύσει το κράτος δικαίου στη χώρα της, δεν δίστασε.

Μίλησε εν συντομία για την κληρονομιά του κομμουνιστικού παρελθόντος και τις δυσκολίες στην ολοκλήρωση του μετασχηματισμού της χώρας της. Και με ξεκάθαρο και ρητό τρόπο, αλλά χωρίς ίχνος πικρίας, διερωτήθηκε εάν η "παλιά" Δυτική Ευρώπη καταλαβαίνει πραγματικά, το δικό της μέρος της Ευρώπης.

"Αποκτήσαμε τη δημοκρατία, την πρόοδο ή τις μεταρρυθμίσεις τα τελευταία 30 χρόνια, με έναν μάλλον τεχνικό τρόπο", εξήγησε. "Η οικονομική ανάπτυξη εκφράζεται σε αριθμούς. Οι μεταρρυθμίσεις μεταφράζονται σε έναν αριθμό νέων θεσμικών οργάνων. Μια δέσμη κριτηρίων που πρέπει να πληρούνται".

Με άλλα λόγια, η εφαρμογή αυτών των κριτηρίων δεν συνδυάστηκε με την εμβάθυνση μιας δημοκρατικής κουλτούρας και την ενίσχυση των θεσμών λογοδοσίας.

Και κατά μήκος αυτού του δρόμου για την επιστροφή στην Ευρώπη και στη Δύση –και ήταν πολύ μακρύς και ταραγμένος για την Σλοβακία ο δρόμος αυτός εξαιτίας της διαφθοράς, της πολιτικής μαφίας και της τεράστιας πίεσης στα ΜΜΕ- η Σλοβακία και άλλες χώρες στην περιοχή έχασαν οπτική επαφή με το νόημα της δημοκρατίας.

Η συμμετοχή του Ludovic Orban, πρωθυπουργού της Ρουμανίας, στο επόμενο πάνελ –Διαγωνισμός της Eurovision: Μια Ευρώπη που Προστατεύει"- ήταν καυστική. Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, η Ρουμανία έχει καταστραφεί από τη διαφθορά, από ένα δικαστικό σύστημα που δεν έχει ανεξαρτησία, και από το κράτος δικαίου που ισχύει μόνο στα χαρτιά.

Είναι "σαν να έχουμε ξεχάσει ότι η δημοκρατία –και ίσως πω, και η Ευρώπη και η Δύση- αφορούν κυρίως στο πνεύμα της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της ανεκτικότητας και της αλληλεγγύης", τόνισε η Caputova.

"Αυτά συνδέονται μαζί από το κράτος δικαίου. Ότι η δημοκρατία αφορά στον καθημερινό σεβασμό και στην τήρηση των κανόνων, όχι στην παράκαμψή τους. για να το θέσουμε απλά, πρόκειται για την ευθύνη".

Αυτό έχει σημασία για τους πολίτες σε αυτό το τμήμα της Ευρώπης. Χωρίς την κοινωνία των πολιτών, η Caputova δεν θα είχε εκλεγεί. Στην Ουγγαρία και στην Πολωνία, η κοινωνία των πολιτών προσπαθεί, με μικρή επιτυχία μέχρι στιγμής, να μειώσει την ακόρεστη όρεξη των κυβερνώντων κομμάτων να αποδυναμώσουν το κράτος δικαίου και την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας και των ΜΜΕ.

Επομένως, αναφορικά με όλη αυτή τη συζήτηση για την "westlessness", η Caputova ήταν ξεκάθαρη. "Είμαστε μια κοινότητα με αξίες, της οποίας η δύναμη προέρχεται από την ικανότητά μας να ζήσουμε με βάση αυτές τις αξίες και να τις υπερασπιστούμε", δήλωσε.

"Δεν μπορούμε να το κάνουμε χωρίς το κράτος δικαίου, που με τη σειρά του, απαιτεί ισχυρά θεσμικά όργανα και ενεργούς πολίτες. Αλλά απαιτεί επίσης πολιτικούς ηγέτες που συμμορφώνονται με το κράτος δικαίου και οι ίδιοι, και το προστατεύουν. Εάν εμείς, οι πολιτικοί ηγέτες, παραιτηθούμε από αυτό το καθήκον και την ευθύνη, μια Ευρώπη που προστατεύει θα παύσει να υπάρχει".

Η σύντομη ομιλία αργότερα από τον Stevo Pendarovski, πρόεδρο της Βόρειας Μακεδονίας, επιβεβαίωσε πώς η εξουσία της κοινωνίας των πολιτών και οι πολίτες, ανέτρεψαν με επιτυχία πολλά χρόνια κακοδιαχείρισης και διαφθοράς. Η χώρα του θέλει απελπισμένα να ενταχθεί στην ΕΕ, άτι που ο Macron μπλόκαρε με την αιτιολογία ότι η ΕΕ πρώτα πρέπει να αποφασίσει για την μελλοντική της πορείας (μετέβαλε ελαφρώς τη στάση του στο Μόναχο).

Οι αντιθέσεις μεταξύ εκείνων των δύο πλευρών της Ευρώπης που διατυπώθηκαν τόσο ξεκάθαρα στο Μόναχο, ήταν απαραίτητο να ακουστούν. Δεν είναι ασυμβίβαστες. Και αυτό εξαιτίας της συνεχούς έλξης της Ευρώπης, η οποία είναι η προσήλωσή της σε αξίες όπως η ατομική ελευθερία και το κράτος δικαίου –παρά το πόσο υπό πίεση έρχονται πολλές από αυτές τις αξίες, από πολλά κράτη-μέλη της ΕΕ. Και παρά την έλλειψη θάρρους από πολλούς ηγέτες να τις υπερασπιστούν.

Επιπλέον, η επιθυμία και στόχος της Ευρώπης να έχει περισσότερη παγκόσμια επιρροή, όπως δήλωσε ο Γερμανός πρόεδρος Frank-Walter Steinmeier, κατά την ομιλία του στο MSC, θα απαιτήσει αυτή τη δέσμευση στην ολοκλήρωση, στις κοινές αξίες, και τα κράτη-μέλη να κατανοούν το ένα το άλλο.

Αυτό είναι "westness".

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://carnegieeurope.eu/strategiceurope/81081