Μεγαλύτερη από ποτέ η ανάγκη για ένα "ευρωπαϊκό MAGA"

Των Catherine de Vries, Ilke Toygür

Μια συμμαχία που κάποτε υπήρχε, πλέον δεν υπάρχει. Η ασφάλεια και η ολοκλήρωση της Ευρώπης έχουν δεσμευτεί άρρηκτα με την Αμερική για δεκαετίες. Στη μεταπολεμική περίοδο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η διατλαντική συμμαχία δεν ήταν απλώς μια στρατιωτική συμφωνία, αλλά μια πολιτική διαθήκη βασισμένη στη "φιλελεύθερη τάξη". Το ΝΑΤO παρείχε την ασφάλεια, ενώ η ΕΕ κατασκεύασε την οικονομική, πολιτική και νομική υποδομή μιας ειρηνικής, βασισμένης σε κανόνες τάξης στην ήπειρο. Οι ευρωπαϊκές χώρες άνθισαν υπό αυτή την ομπρέλα — έχτισαν ισχυρά κράτη πρόνοιας και έγιναν το μεγαλύτερο εμπορικό μπλοκ στον κόσμο και ο στενότερος οικονομικός εταίρος της Αμερικής.

Αυτή η γεωπολιτική συναίνεση είναι πλέον ιστορία. Ένα χρόνο μετά τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, η διοίκηση Τραμπ δεν διαταράσσει απλώς τους διατλαντικούς δεσμούς· στην πραγματικότητα τους επαναπροσδιορίζει γύρω από μια διαφορετική πολιτική ιδέα. Είναι πλέον σαφές ότι το κίνημα MAGA επιδιώκει να αναδιατάξει τη συμμαχία μέσω διακρατικών πολιτικών δικτύων, επιλεκτικής στήριξης από τα ΜΜΕ, συντονισμού πολιτικών εκστρατειών και, σε ορισμένες περιπτώσεις, απευθείας εκλογικής επέμβασης σε συμμαχικές δημοκρατίες. Στη Γερμανία και την Πολωνία, αξιωματούχοι υψηλού επιπέδου από την αμερικανική διοίκηση στήριξαν υποψηφίους πιο κοντά στην πολιτική τους ιδεολογία. Τα ακροδεξιά κόμματα σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο λειτουργούν όλο και περισσότερο ως εθνικά παραρτήματα αυτού του ευρύτερου ιδεολογικού κινήματος. Αυτό δεν είναι μια επεισοδιακή παρέκκλιση· είναι μια συστημική επαναπροσάρμοσή.

Αυτό που είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι η έλλειψη συντονισμένης ευρωπαϊκής απάντησης. Αμερικανοί πολιτικοί φεύγουν για τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για να υποστηρίξουν ανοιχτά τα ακροδεξιά κινήματα, αλλά οι Ευρωπαίοι δεν κάνουν επίσημη αντιπολίτευση, δεν προσφέρουν κάποιο αφηγηματικό αντι-σχέδιο και δεν δείχνουν να αναγνωρίζουν το εύρος της πρόκλησης. Ενώ όλα αυτά συμβαίνουν στην Ευρώπη, η διοίκηση αποσυναρμολογεί τους πυλώνες της δημοκρατίας, όπως η ανεξάρτητη δικαιοσύνη ή η ελευθερία του τύπου, οδηγώντας σε δημοκρατική υποβάθμιση στην Αμερική όπως ποτέ πριν. Σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, οι ηγέτες φαίνεται να παγιδεύονται ακόμη μεταξύ στρατηγικής εξάρτησης και πολιτικής άρνησης. Ακόμη και όταν ο Αμερικανός πρόεδρος ισχυρίζεται ότι η ΕΕ δημιουργήθηκε για να "κλέψει τις Ηνωμένες Πολιτείες", υπάρχει μόνο σιωπή, που σίγουρα ταιριάζει καλά με έναν πρόεδρο που προτιμά να κάνει "δουλειές" με τα κράτη μέλη αντί για τους θεσμούς της ΕΕ. Οι ευρωπαϊκοί αξιωματούχοι εστιάζουν κυρίως στον περιορισμό των συνεπειών των απρόβλεπτων  ΗΠΑ.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες παραμένουν κολλημένοι στις εξαρτήσεις διαδρομής τους. Ελπίζουν να διατηρήσουν την Αμερική, τον ιστορικό τους πάροχο ασφαλείας, όσο το δυνατόν πιο αφοσιωμένη, για όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο. Δεν είναι ακόμη έτοιμοι να βοηθήσουν την Ουκρανία και να αντιμετωπίσουν μόνοι τους την πρόκληση της Ρωσίας. Ενώ η έξυπνη διπλωματία είναι σίγουρα απαραίτητη, οι ηγέτες πρέπει να εντοπίσουν το ευρύτερο στρατηγικό ανάγκη για το οποίο πρέπει να εργαστούν. Η ΕΕ πρέπει να αντιμετωπίσει το δόγμα MAGA με το δικό της εναλλακτικό όραμα.

Νέα Σένγκεν

Ποιο εναλλακτικό όραμα μπορούν να επινοήσουν οι υποστηρικτές του ευρωπαϊκού σχεδίου ολοκλήρωσης για να αντιμετωπίσουν το δόγμα MAGA; Η απάντηση θα καθορίσει την πορεία της ιστορίας της Ευρώπης.

Οι ενέργειες του Τραμπ έχουν ήδη καταλύσει σημαντικά βήματα στην Ευρώπη στους τομείς της άμυνας, της τεχνολογικής κυριαρχίας και των εφοδιαστικών αλυσίδων. Αλλά κάθε φιλοδοξία για μια στρατηγικά κυρίαρχη ΕΕ παραμένει άνισα κατανεμημένη μεταξύ εκείνων που λαμβάνουν αποφάσεις. Η γεωγραφία, η ιδεολογία και η ιστορία διαμορφώνουν όλοι τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη ερμηνεύουν το πιεστικό της θέματος. Ωστόσο, ακριβώς όταν η ενότητα είναι πιο απαραίτητη, η πολιτική κατακερματισμός μεγαλώνει. Τα ακροδεξιά κόμματα έχουν μπει σε κυβερνήσεις σε όλη την Ευρώπη, αύξησαν την παρουσία τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και είναι εξαιρετικά επιφυλακτικά για περαιτέρω βήματα ολοκλήρωσης.

Παραδόξως, η στρατηγική ανάγκη πρέπει να ξεκινήσει με την εγκατάλειψη της ψευδαίσθησης της ομοιόμορφης προόδου. Πρώτα απ 'όλα, η ΕΕ δεν πρέπει να επιτρέψει στον εαυτό της να παραμείνει παράλυτη από τα πιο αργά κινούμενα μέρη του μηχανισμού της, ούτε να προσπαθήσει να κινηθεί σύμφωνα με την εθνική ατζέντα της Ουγγαρίας. Αντ 'αυτού, η ευέλικτη ολοκλήρωση, που επιτρέπει σε ομάδες χωρών να προχωρήσουν μπροστά (χρησιμοποιώντας την αρχή της ενισχυμένης συνεργασίας της συνθήκης), πρέπει να γίνει ο κανόνας, όχι η εξαίρεση. Η δημιουργία της χωρίς σύνορα ζώνης Σένγκεν δείχνει ότι αυτό μπορεί να λειτουργήσει. Μπορεί να γίνει ο νέος τρόπος λειτουργίας, εφόσον τουλάχιστον εννέα κράτη μέλη της ΕΕ συμμετέχουν.

Υπεράσπιση του Ευρωπαϊκού: Έδαφος, ενιαία αγορά, δημοκρατία

Στη συνέχεια, η ΕΕ πρέπει να προχωρήσει γρήγορα για να αντιμετωπίσει επείγουσες πολιτικές προκλήσεις. Η άμυνα είναι η πιο σαφής δοκιμαστική περίπτωση. Καθώς η αξιοπιστία του ΝΑΤΟ γίνεται ζήτημα πολιτικής ενδεχόμενο στην Ουάσιγκτον, το μπλοκ πρέπει να επενδύσει στις δικές του δυνατότητες. Μια ομάδα ευρωπαϊκών χωρών εργάζεται ήδη μέσω μιας συνασπισμού των πρόθυμων, αλλά αυτή η δυναμική πρέπει να θεσμικοποιηθεί και να χρηματοδοτηθεί κατάλληλα. Όπως το Σένγκεν, αυτό που ξεκινά ως διαφοροποιημένη ολοκλήρωση θα πρέπει να ενσωματωθεί σταδιακά στην τυπική αρχιτεκτονική της ΕΕ.

Όπως επισήμανε ο ιστορικός Adam Tooze, το ευρωπαϊκό πρόβλημα άμυνας δεν είναι θέμα πόρων. Το 2024, τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ ξόδεψαν συλλογικά 454 δισεκατομμύρια δολάρια για άμυνα — ξεπερνώντας κατά πολύ τις στρατιωτικές δαπάνες της Ρωσίας. Η ήπειρος έχει ήδη 1,47 εκατομμύρια εν ενεργεία προσωπικό — περισσότερο από τις ΗΠΑ. Το πρόβλημα είναι δομικό: υπάρχει απουσία στρατηγικού συντονισμού, ολοκλήρωσης και συνεκτικής ανάπτυξης πέρα από τα εθνικά σύνορα. Οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες άμυνας είναι επίσης ισχυρές· η συμπληρωματικότητα πρέπει να γίνει το πυξίδα τους. Θα πρέπει να σκέφτονται μαζί για να γίνουν κάτι παραπάνω από το απλό άθροισμα εθνικών βιομηχανιών.

Αλλά η άμυνα είναι μόνο ένα κομμάτι μιας πολύ ευρύτερης πρόκλησης. Για να δημιουργήσει πραγματική στρατηγική ικανότητα, η ΕΕ πρέπει να δράσει σε ένα ευρύτερο μέτωπο, επεκτείνοντας τη δημοσιονομική της δύναμη, αναθεωρώντας τους ξεπερασμένους δημοσιονομικούς της κανόνες, ολοκληρώνοντας την ένωση κεφαλαιαγορών και επενδύοντας σε κρίσιμες διασυνοριακές υποδομές. Αυτές δεν είναι απλές τεχνοκρατικές διορθώσεις. Είναι βεβαιώσεις της ευρωπαϊκής κυριαρχίας, θεμελιώδη βήματα προς ένα μπλοκ ικανό να διαμορφώσει το δικό του γεωπολιτικό μέλλον.

Η οικοδόμηση της στρατηγικής ικανότητας της Ευρώπης πρέπει να αγκυρωθεί από την πολιτική ηγεσία της ΕΕ — πάνω απ 'όλα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή — γύρω από την κεντρική αρχή της παροχής ασφάλειας και ευημερίας στους ευρωπαίους πολίτες. Η ΕΕ θα πρέπει να αναλάβει την πρωτοβουλία στην παροχή ευρωπαϊκών δημόσιων αγαθών που υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα: στην άμυνα, την ενέργεια, τις υποδομές και τις επενδύσεις. Τα κράτη μέλη, από την πλευρά τους, θα πρέπει να συνδυάζουν πόρους και να δεσμεύονται για εθελοντικούς αλλά δεσμευτικούς μηχανισμούς που επιτρέπουν τη συλλογική δράση σε αυτούς τους τομείς. Αντί να διαβρώνουν την εθνική κυριαρχία, αυτή η προσέγγιση θα σφυρηλάτησε μια ευέλικτη ευρωπαϊκή κυριαρχία — μια που ενισχύει την ικανότητα κάθε έθνους να δρα μέσω της κοινής δύναμης.

Αλλά η στρατηγική ικανότητα δεν είναι απλώς θέμα ρυθμιστικής μηχανικής. Είναι, πάνω απ 'όλα, ζήτημα πολιτικού οράματος και απαιτεί δημοκρατική ενέργεια και ιδεολογική σαφήνεια. Σήμερα αυτό που χρειάζεται δεν είναι απλώς μια αντίδραση, αλλά μια αίσθηση κατεύθυνσης. Οι φιλοευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να αρχίσουν να διαμορφώνουν τη διαδρομή της ΕΕ προς τα εμπρός, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει να το κάνουν μεταξύ μιας μικρότερης ομάδας κρατών μελών. Πρέπει να προσφέρουν μια πολιτική απάντηση στο δόγμα Τραμπ. Πρέπει να προβάλει ένα συναρπαστικό σκεπτικό για τη δημοκρατία, τον πλουραλισμό και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση σε έναν πολυπολικό, ασταθή κόσμο, συνεργαζόμενοι με εταίρους σε όλη την Ευρώπη και πέρα.

Ένα μέλλον που αξίζει να επιλεγεί

Η ΕΕ πρέπει να διατυπώσει τι "υπερασπίζεται": ένα τολμηρό όραμα για το τι μπορεί να είναι η Ευρώπη χωρίς το υποπόδιο της αμερικανικής κηδεμονίας. Αυτό το όραμα θα πρέπει να πλαισιωθεί όχι με αμυντικούς όρους αλλά ως μια στρατηγική ανάγκη, ένα μέλλον που αξίζει να επιλεγεί. Οι Ευρωπαίοι πρέπει να επεξεργαστούν την πολιτική και πολιτική τους απάντηση στο ιδεολογικό δόγμα MAGA. Εάν το ευρωπαϊκό σχέδιο πρόκειται να αντέξει τις αναταραχές των επόμενων ετών, πρέπει να εξελιχθεί πέρα από μια κοινή αγορά και ένα δίκτυο συνθηκών. Θα πρέπει να έχει ένα όραμα για το δικό του μέλλον. Θα πρέπει να επενδύσει στην οικοδόμηση στρατηγικής ικανότητας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ αντιμετωπίζει τις μακροπρόθεσμες προκλήσεις με συνοχή και αξιοπιστία. Πρέπει να βεβαιώσει τον εαυτό της ως ένας στρατηγικός πολιτικός δρων από μόνος του. Η μόνη πραγματική πορεία προς τα εμπρός για την ΕΕ είναι να μεταβεί από τον δισταγμό στην απόφαση και στη δράση.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Επιμέλεια - Απόδοση: Νικόλας Σαπουντζόγλου