Πρέπει να ανησυχεί η Ρωσία από τη νέα συμμαχία AUKUS;

Του Andrey Kortunov

Η δημιουργία μιας νέας τριμερούς στρατιωτικής και πολιτικής συμμαχίας μεταξύ των ΗΠΑ, Αυστραλίας και Ηνωμένου Βασιλείου (AUKUS), και η επακόλουθη ρήξη με τη Γαλλία για το "συμβόλαιο του αιώνα”, που αφορά στην κατασκευή νέας γενιάς υποβρυχίων για την Αυστραλία, προκάλεσε μεικτές αντιδράσεις στη Ρωσία. Κάποιοι ικανοποιήθηκαν που είδαν να προκύπτει μια σύγκρουση μεταξύ ΗΠΑ και Γαλλίας, ενώ άλλοι εξέφρασαν ανησυχίες ότι η συμμαχία έχει στόχο τη Μόσχα, όσο και το Πεκίνο. Άλλοι ανησύχησαν για τις επιπτώσεις της αμερικανικής απόφασης να μοιραστεί την τεχνολογία για πυρηνικά υποβρύχια με ένα μη πυρηνικό κράτος (αντί για τα γαλλικά υποβρύχια με diesel, η Καμπέρα θα πάρει τώρα οκτώ πυρηνικά υποβρύχια).

Η δημιουργία της AUKUS έχει επιβεβαιώσει ότι η κόντρα με την Κίνα είναι αδιαμφισβήτητα η νούμερο ένα προτεραιότητα εξωτερικής πολιτικής για τον Αμερικανό πρόεδρο Biden και την κυβέρνηση του. Το να αντιταχθεί στην Κίνα προφανώς αξίζει να διακινδυνεύσει μια σοβαρή σύγκρουση με το Παρίσι, αξίζει να θέσει την Καμπέρας σε άβολη θέση, και αξίζει να επεκτείνει την ερμηνεία της μη διάδοσης. Το γεγονός είναι ότι γίνεται όλο και πιο δύσκολο για την Ουάσιγκτον να ανταγωνιστεί μόνη της την Κίνα στη ναυτική αρένα, ιδιαίτερα στον Ανατολικό Ειρηνικό Ωκεανό, επομένως δεν έχει άλλη επιλογή από το να στηριχθεί στους πιο αξιόπιστους εταίρους της, αγνοώντας παράλληλα το αναπόφευκτο κόστος.

Για τη Ρωσία, αυτό σημαίνει ότι οι ενέργειες της στο εξής θα εξετάζονται από την Ουάσιγκτον στο πλαίσιο της αμερικανό-κινεζικής αντιπαράθεσης. Ο Λευκός Οίκος για παράδειγμα, θα κάνει τα στραβά μάτια στη συνεργασία της Μόσχας με το Νέο Δελχί και το Ανόι για τη στρατιωτική τεχνολογία, θεωρώντας το ως έναν τρόπο να ενισχύσει την περιφερειακή αντίδραση προς το Πεκίνο. Η συνεχιζόμενη βοήθεια της Ρωσίας στο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού του ναυτικού της Κίνας από την άλλη πλευρά, θα αποτελέσει αφορμή για νέες κυρώσεις και θα μπορούσε να γίνει αιτία για νέες αμερικανικές κυρώσεις και προς τις δύο χώρες.

Υπήρξαν κάποιες εικασίες ότι η AUKUS με τον καιρό θα γίνει κάτι σαν ασιατικό αντίστοιχο του ΝΑΤΟ, με περισσότερες χώρες να συμμετέχουν, από τον Καναδά και τη Νέα Ζηλανδία, μέχρι την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, και ίσως ακόμη και την Ινδία και το Βιετνάμ. Αυτές οι προβλέψεις προκάλεσαν ανησυχία στη Ρωσία.

Ωστόσο είναι απίθανο να γίνουν πραγματικότητα. Χώρες όπως η Νότια Κορέα και η Ινδία δεν έχουν καμία επιθυμία να ενταχθούν σε μια πολυμερή στρατιωτική συμμαχία που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τις σχέσεις τους με τις άλλες χώρες. Σε κάθε περίπτωση, η καθιέρωση μιας νέας δομής είναι από μόνη της μια έμμεση αναγνώριση από την Ουάσιγκτον ότι το άκαμπτο μοντέλο συμμαχιών του 20ου αιώνα δεν είναι σωστό για αυτόν τον αιώνα. Αν μη τι άλλο, η AUKUS είναι μια προσπάθεια να βρεθεί ένα μοντέλο εναλλακτικό του ΝΑΤΟ.

Είναι αναπόφευκτο ότι ο ρόλος του ΝΑΤΟ στην αμερικανική στρατηγική θα μειωθεί, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα προς το μακροπρόθεσμο συμφέρον της Ρωσίας εάν σημαίνει ότι ο Οργανισμός θα αντικατασταθεί με δομές όπως η AUKUS. Το ΝΑΤΟ έχει λεπτομερείς και σαφώς διατυπωμένες διαδικασίες λήψης αποφάσεων και μηχανισμούς για την επίτευξη συμβιβασμών μεταξύ των μελών του. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται από το ΝΑΤΟ μπορεί να είναι δυσάρεστες για τη Μόσχα, αλλά γενικά είναι συνεπείς και προβλέψιμες. Δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο για δομές όπως η AUKUS, από την οποία θα μπορούσαν να προκύψουν αυτοσχέδιες αντιδράσεις, οδηγώντας αναπόφευκτα σε πολιτικούς κινδύνους.

Η έννοια της AUKUS προβλέπει ότι ο έλεγχος των ωκεάνιων λωρίδων θα συνεχίσει να είναι αμερικανική προτεραιότητα. Οι ΗΠΑ δεν είναι σε θέση να καθιερώσουν επαρκή έλεγχο στους διαδρόμους χερσαίων μεταφορών στην Ευρασία, ούτε χρειάζεται να το κάνουν: οι βασικές δίοδοι μεταφοράς φορτίων παγκοσμίως, θα είναι θαλάσσιες για το προσεχές μέλλον. Για τον λόγο αυτό, οι ωκεανοί και όχι η ηπειρωτική Ευρασία θα είναι το κύριο πεδίο μάχης μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας.

Για τη Ρωσία, ως μια κατά κύριο λόγο χερσαία δύναμη, αυτό είναι συνολικά καλό -όσο η Μόσχα δεν προσπαθεί να τοποθετηθεί στο επίκεντρο της σινό-αμερικανικής αντιπαράθεσης. Θεωρητικά, σε λίγες δεκαετίες, τα αυστραλιανά υποβρύχια μπορεί να εμφανιστούν ανοιχτά της χερσονήσου Καμτσάτκα και του ρωσικού νησιού Σαχαλίν, ή ακόμη να διασχίσουν τα στενά του Μπέρινγκ στον Αρκτικό Ωκεανό, δημιουργώντας μια νέα δυνητική απειλή για τον Βόρειο Στόλο της Ρωσίας. Υπάρχει κάθε λόγος να υποθέσει κανείς ωστόσο, ότι οι βασικές τους διαδρομές θα βρίσκονται πολύ πιο νότια, και δεν θα επηρεάσουν άμεσα τα ρωσικά συμφέροντα.

Τον Μάιο του 1882, όταν η Γερμανία, η Αυστρό-Ουγγαρία και η Ιταλία συμφώνησαν να δημιουργήσουν την στρατιωτική και πολιτική ένωση γνωστή ως Τριπλή Συμμαχία, είναι απίθανο κάποιος στην Ευρώπη να σκέφτηκε ξανά τις πιθανές μακροπρόθεσμες συνέπειες. Εξάλλου, στόχος της Συμμαχίας ήταν αποκλειστικά η συγκράτηση της Γαλλίας, όπου ο ρεβανσισμός κυριαρχούσε μετά από την ήττα της χώρας στον γαλλό-πρωσικό πόλεμο του 1970-1872. Δεν υπήρχαν μεγαλύτερα σχέδια στο Βερολίνο, στη Βιέννη ή στη Ρώμη εκείνη την περίοδο. Ωστόσο λίγο περισσότερο από 30 χρόνια μετά, η ευρωπαϊκή ήπειρος αιματοκυλήθηκε από έναν άνευ προηγουμένου πόλεμο.

Σήμερα η AUKUS μοιάζει σαν μια άκαμπτη και ασταθής δομή, που δημιουργήθηκε βιαστικά. Αλλά σε 20-30 χρόνια η λογική που οδήγησε τα μέλη της να δημιουργήσουν μια νέα στρατιωτική και πολιτική συμμαχία, θα μπορούσε να τους οδηγήσει σε μια κατάσταση από την οποία ούτε οι ίδιοι ούτε οι αντίπαλοι τους μπορούν να βγουν χωρίς τις πιο σοβαρές συνέπειες για τους ίδιους και τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτός είναι ο κύριος, μακροπρόθεσμος κίνδυνος από την AUKUS.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://carnegiemoscow.org/commentary/85451