Οι επιβλητικές καπνοδόχοι του εργοστασίου ηλεκτροπαραγωγής Indian River δεσπόζουν στον ορίζοντα του Κόλπου του Ντέλαγουερ για περισσότερες από έξι δεκαετίες. Από την έναρξη λειτουργίας του το 1957, το εργοστάσιο έχει κάψει δεκάδες εκατομμύρια τόνους άνθρακα, εκπέμποντας ρύπους πάνω από κατοικημένες περιοχές και εισρέοντας τοξική τέφρα στα υπόγεια ύδατα.

Περίπου πριν από 20 χρόνια, κάτοικοι άρχισαν να οργανώνονται συλλογικά. Συγκέντρωσαν επιδημιολογικά δεδομένα από κοινότητες της ευρύτερης περιοχής, οδηγώντας την πολιτεία του Ντέλαγουερ να αναγνωρίσει τον κίνδυνο πρόκλησης καρκίνων στον τοπικό πληθυσμό και να υποχρεώσει το εργοστάσιο να μειώσει τη δραστηριότητά του.

Το 2024, η κυβέρνηση του τότε προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ενέκρινε σχέδιο επαναξιοποίησης της περιοχής. Το σχέδιο προέβλεπε την εγκατάσταση υποσταθμού που θα διαχειριζόταν την ενέργεια από περισσότερες από εκατό υπεράκτιες ανεμογεννήτριες, σε απόσταση περίπου 16 χιλιομέτρων από τις ακτές. Η τελευταία μονάδα καύσης άνθρακα είχε προγραμματιστεί να παύσει οριστικά τη λειτουργία της μέσα σε ένα έτος. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα αντικαθιστούσαν το κάρβουνο.

Ο Ντέιβιντ Στίβενσον, πρώην στέλεχος χημικής βιομηχανίας και συνεργάτης του Caesar Rodney Institute, επέλεξε να κινηθεί σε διαφορετική κατεύθυνση. Το ινστιτούτο αποτελεί τοπικό βραχίονα του State Policy Network, ενός εθνικού δικτύου δεξαμενών σκέψης που συνδέεται με χρηματοδότηση από συμφέροντα ορυκτών καυσίμων. Ο Στίβενσον είχε πρωταγωνιστικό ρόλο σε εκστρατείες κατά των επιδοτήσεων για ηλεκτρικά οχήματα και κατά του φόρου άνθρακα.

Κεντρικό του μέτωπο αποτέλεσε η αντίθεση στην υπεράκτια αιολική ενέργεια. Από τη Μασαχουσέτη έως τη Βόρεια Καρολίνα, συνέβαλε στη δημιουργία οργανώσεων με φιλικά προς το περιβάλλον ονόματα, οι οποίες όμως στρέφονταν κατά των ΑΠΕ. Ίδρυσε επίσης ταμείο νομικής υποστήριξης για τη χρηματοδότηση αγωγών κατά αιολικών έργων. Μία από αυτές τις αγωγές αφορούσε το έργο κοντά στο Indian River και περιελάμβανε ως ενάγοντες τον ίδιο και την παραθαλάσσια κοινότητα του Fenwick Island.

Λίγο πριν από την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, ο Στίβενσον απέστειλε σχέδιο εκτελεστικού διατάγματος σε τοπικούς αξιωματούχους. Στο έγγραφο προτεινόταν η πλήρης αναστολή νέων μισθώσεων για υπεράκτια αιολικά έργα και η ακύρωση υφιστάμενων μισθώσεων που δεν είχαν ολοκληρωθεί. Παράλληλα, προώθησε πρόταση προς τον κυβερνήτη του Ντέλαγουερ για τη μετατροπή του Indian River σε πυρηνική εγκατάσταση μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων (SMRs), αντί για την ανάπτυξη υπεράκτιου αιολικού πάρκου.

Σύγκλιση

Η στροφή αυτή εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική σύγκλισης μεταξύ συμφερόντων των ορυκτών καυσίμων και της πυρηνικής βιομηχανίας. Για δεκαετίες, οι δύο πλευρές ανταγωνίζονταν για μερίδιο στο αμερικανικό ενεργειακό μείγμα. Η άνοδος της αιολικής και ηλιακής ενέργειας, ωστόσο, δημιούργησε κοινό αντίπαλο. Σε πολλές περιπτώσεις, πυρηνικοί φορείς και εκπρόσωποι των εταιρειών ορυκτών καυσίμων έχουν συνεργαστεί για να αποδυναμώσουν νομοθετικά και πολιτικά τις ΑΠΕ.

Η αλλαγή πολιτικής κατεύθυνσης επιταχύνθηκε με την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ. Την ημέρα της ορκωμοσίας του, ο Ρεπουμπλικανός αρχηγός του αμερικανικού κράτους κήρυξε εθνική ενεργειακή έκτακτη ανάγκη, με στόχο την ταχεία αύξηση της εγχώριας παραγωγής ενέργειας, κυρίως για την τροφοδότηση ενεργοβόρων κέντρων δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης. Άνθρακας, πετρέλαιο και φυσικό αέριο έλαβαν εκ νέου ομοσπονδιακή κυβερνητική στήριξη, ενώ εταιρείες που προωθούσαν μικρούς αρθρωτούς πυρηνικούς αντιδραστήρες ευνοήθηκαν μέσω ταχύτερων αδειοδοτήσεων.

Την ίδια στιγμή, ξεκίνησε συστηματική προσπάθεια να μπει φραγμός σε αιολικά και ηλιακά έργα. Εκτελεστικά διατάγματα ανέστειλαν νέες άδειες για υπεράκτια αιολικά πάρκα, ενώ διατάχθηκε επανεξέταση υφιστάμενων έργων. Δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια πράσινων επενδύσεων ακυρώθηκαν, συμπεριλαμβανομένων κονδυλίων για λιμενικές υποδομές απαραίτητες για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών.

Η συμμαχία του λόμπι των ορυκτών καυσίμων και των πυρηνικών συμφερόντων είχε τις ρίζες της ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 στο Τέξας. Παρά τις αρχικές πολιτειακές δεσμεύσεις υπέρ της αιολικής ενέργειας, επιτροπές που απαρτίζονταν κυρίως από στελέχη πετρελαϊκών εταιρειών και επιχειρήσεων φυσικού αερίου εισηγήθηκαν τη μετατόπιση πόρων προς την πυρηνική βιομηχανία. Στα επόμενα χρόνια, δεξαμενές σκέψης συνδεδεμένες με το State Policy Network προώθησαν ρυθμιστικές αλλαγές για την επιτάχυνση της ανάπτυξης της πυρηνικής ενέργειας και την αποδυνάμωση της θέσης των ΑΠΕ.

Παράλληλα, νεοφυείς επιχειρήσεις πυρηνικής τεχνολογίας προσέλκυσαν πολιτικά πρόσωπα και επενδυτικά κεφάλαια, δημιουργώντας ένα νέο επιχειρηματικό οικοσύστημα με στενούς δεσμούς προς τα ορυκτά καύσιμα. Τα επιχειρήματα επικεντρώθηκαν στην "ενεργειακή ασφάλεια" και στην ανάγκη εγχώριων αλυσίδων εφοδιασμού, έναντι της κυριαρχίας της Κίνας στα φωτοβολταϊκά και της Ευρώπης στις ανεμογεννήτριες.

Στο Ντέλαγουερ συστάθηκε ειδική επιτροπή για τη μελέτη της σκοπιμότητας ανάπτυξης πυρηνικής ενέργειας. Το Indian River προτάθηκε ως πιθανός χώρος εγκατάστασης μικρών πυρηνικών αντιδραστήρων. Ταυτόχρονα, το Υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοίνωσε ότι επανεξετάζει τις εγκρίσεις για το αιολικό έργο της US Wind, γεγονός που υπονόμευσε τη νομική του θωράκιση.

Οι υποστηρικτές των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας επισημαίνουν ότι το κόστος τους έχει μειωθεί δραστικά και ότι η ταχεία ανάπτυξη συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας μπορεί να αντιμετωπίσει τις διακυμάνσεις παραγωγής. Ωστόσο, η αλλαγή ομοσπονδιακής πολιτικής έχει μετατοπίσει σημαντικά τη ροή κεφαλαίων προς τον άνθρακα και την πυρηνική τεχνολογία.

Νέος "χάρτης”

Ο Στίβενσον, αφού αποχώρησε από το Caesar Rodney Institute, συνέχισε τη δράση του μέσω ενός άλλου οργανισμού του ίδιου δικτύου. Υποστήριξε ότι το εργοστάσιο Indian River θα μπορούσε να επαναλειτουργήσει εντός μηνών, εφόσον χορηγηθούν οι απαραίτητες εξαιρέσεις από τους κανονισμούς εκπομπών ρύπων. Αν και η ιδιοκτήτρια εταιρεία δηλώνει ότι δεν σκοπεύει να επανεκκινήσει μονάδες άνθρακα, ο ίδιος επιμένει ότι η υποδομή παραμένει λειτουργικά έτοιμη.

Το μέλλον του Indian River παραμένει ανοιχτό. Το εργοστάσιο έχει μετατραπεί σε σημείο αναφοράς μιας ευρύτερης σύγκλισης συμφερόντων, όπου η πυρηνική ενέργεια και τα ορυκτά καύσιμα συντονίζονται για να ανακόψουν τη δυναμική των ανανεώσιμων πηγών και να αναδιαμορφώσουν τον ενεργειακό χάρτη των ΗΠΑ.

Απόδοση - Επιμέλεια: Γιώργος Δ. Παυλόπουλος