Απόδοση - Επμέλεια: Γιώργος Παυλόπουλος

Σχεδόν πριν από έναν αιώνα, ο Henry Ford μείωσε επίσημα την εβδομάδα εργασίας στην αυτοκινητοβιομηχανία του σε πέντε ημέρες από έξι, ασυνήθιστη κίνηση που η Ford υπολόγισε ότι θα ωφελούσε τους υπαλλήλους χωρίς να μειώσει την απόδοση. Η πρακτική έγινε δημοφιλής σε εργοδότες κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης ως τρόπος πρόσληψης περισσότερων ανέργων και κατοχυρώθηκε με νόμο στις ΗΠΑ το 1938.

Θα μπορούσε η τετραήμερη εργάσιμη εβδομάδα να είναι το επόμενο βήμα; 

Πρόσφατη έρευνα της KPMG μεταξύ 100 CEO μεγάλων εταιρειών διαπίστωσε ότι σχεδόν 1 στους 3 το διερευνούσε. Τα πειράματα πριν από την πανδημία σε Ισλανδία, Ιαπωνία, Σουηδία και άλλες χώρες έχουν υποστηρίξει την ιδέα ότι τόσο οι εργαζόμενοι όσο και οι εργοδότες θα μπορούσαν να επωφεληθούν. Κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένου του Βελγίου και της Δομινικανής Δημοκρατίας, έχουν χρηματοδοτήσει σχετικά πειράματα.

Πολλοί επιχειρηματίες εξακολουθούν να θεωρούν μια τετραήμερη εβδομαδιαία εργασία χωρίς μείωση αποδοχών "δολοφόνο" της παραγωγικότητας, που θα τους κοστίσει σε πελάτες και έσοδα. Η αντίστασή τους είναι εν μέρει πολιτισμική και εν μέρει υλικοτεχνική, δεδομένων των προκλήσεων, σε μια εποχή που το εργατικό δυναμικό είναι συχνά κατανεμημένο σε πολλές ζώνες ώρας, μεταξύ τηλεργασίας και γραφείου. 

Τα επιχειρήματα υπέρ

Οι υπέρμαχοι επισημαίνουν την επιτυχία των πειραμάτων σε δεκάδες εταιρείες σε Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ και άλλες χώρες. Σε πείραμα του 2022, 54 από τους 61 οργανισμούς που συμμετείχαν εξακολουθούσαν να διατηρούν την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας έναν χρόνο αργότερα, με τους μισούς να την έχουν μονιμοποιήσει. Οι περισσότεροι ανέφεραν ευεξία του προσωπικού, οι μισοί είπαν ότι μείωσε τις παραιτήσεις και το ένα τρίτο δήλωσαν ότι βοήθησε στις προσπάθειες προσλήψεων.

"Γνωρίζουμε ότι γίνονται πολλά πειράματα σε μεγάλους οργανισμούς. Απλώς δεν το έχουν ανακοινώσει ακόμα", λέει ο Dale Whelehan, CEO της 4 Day Week Global, με έδρα τη Νέα Ζηλανδία. Η Unilever, για παράδειγμα, επέκτεινε μια τέτοια δοκιμή από τη Νέα Ζηλανδία στην Αυστραλία.

Η πρόκληση της διατήρησης της παραγωγής σε τέσσερις ημέρες αντί για πέντε μπορεί επίσης να πυροδοτήσει την καινοτομία. Ομάδα στην αυστραλιανή εταιρεία ασφάλισης υγείας Medibank Private δημιούργησε εργαλείο που αυτοματοποίησε ορισμένες διαδικασίες ανάπτυξης που προηγουμένως απαιτούσαν ατελείωτες συνομιλίες Slack.

Για ορισμένες εταιρείες, μια τετραήμερη εβδομάδα είναι ακριβώς ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η δουλειά τους. Η GHT, κατασκευαστική εταιρεία στο Άρλινγκτον της Βιρτζίνια, λειτουργεί με τέσσερις 10ωρες βάρδιες την εβδομάδα, με πλήρη αμοιβή, από τα τέλη της δεκαετίας του 1960. Το γεγονός δεν εμπόδισε την Amazon.com να της παραχωρήσει ένα μεγάλο έργο για τα νέα της κεντρικά γραφεία στην περιοχή.

Τα επιχειρήματα κατά

Τα επιχειρήματα κατά της τετραήμερης εβδομαδιαίας εργασίας ποικίλλουν από το προφανές –τι γίνεται εάν ένας πελάτης χρειάζεται κάτι την Παρασκευή;– μέχρι πιο σύνθετα ερωτήματα. Ορισμένοι επικριτές ανέφεραν ότι οι υπάρχουσες δοκιμές στη Βρετανία και αλλού δεν αποδεικνύουν πολλά, καθώς όλοι οι οργανισμοί προσφέρθηκαν εθελοντικά να δοκιμάσουν και επένδυσαν πολλά στην εκπαίδευση και τον προγραμματισμό. Με άλλα λόγια, ήταν ήδη προκατειλημμένοι υπέρ των τεσσάρων ημερών.

Ο Kevin Rockmann, καθηγητής Διοίκησης στο Πανεπιστήμιο George Mason, αναφέρει ότι η εξάπλωση της τετραήμερης εβδομάδας γενικά στον κόσμο των "λευκών κολάρων" δεν θα ισχύσει, εκτός εάν υπάρξει γενική αναθεώρηση της εταιρικής κουλτούρας, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ. Πολλοί Αμερικανοί εργαζόμενοι είναι "κολλημένοι" στα email και στο Slack όλη την ημέρα, ακόμα και όταν βρίσκονται σε διακοπές – και αυτές οι συνήθειες δεν θα εξαφανιστούν από τη μια μέρα στην άλλη. 

Το να εργάζεται κανείς περισσότερες ώρες από Δευτέρα έως Πέμπτη, με τις τηλεδιασκέψεις Zoom να ξεκινούν από τις 7 το πρωί, θα μπορούσε να προκαλέσει ακόμη περισσότερο άγχος, ιδιαίτερα σε γονείς. Ο μόνος τρόπος για να λειτουργήσει κάτι τέτοιο, λέει ο Rockmann, είναι να καθοριστεί επακριβώς το πώς ξοδεύουν τον χρόνο τους οι εργαζόμενοι και να εξαλειφθούν τα μη παραγωγικά στοιχεία, όπως οι εβδομαδιαίες συναντήσεις, που θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Ακόμη και οι επί μακρόν υποστηρικτές της τετραήμερης εβδομάδας, όπως ο επικεφαλής της GHT, υπογραμμίζουν ότι η συμπίεση μιας ολόκληρης εβδομάδας εργασίας σε τέσσερις ημέρες μπορεί να είναι δύσκολη και ότι οι εργαζόμενοι συχνά εργάζονται έστω και λίγο και την πέμπτη εργάσιμη ημέρα της εβδομάδας. 

Η κοινή συνισταμένη

Υπάρχει χώρος για συμβιβασμό. Μια ιδέα είναι το 15ήμερο των εννέα ημερών, όπου η εργασία διακόπτεται κάθε δεύτερη Παρασκευή, προσέγγιση που έχουν υιοθετήσει μερικώς εταιρείες όπως οι Dayforce και Grant Thornton. Επειδή οι συσκέψεις είναι το κύριο ζήτημα φόρτου, μια ημέρα χωρίς εσωτερικές εταιρικές συναντήσεις μπορεί να βοηθήσει πολύ στην απελευθέρωση των εργαζομένων. Ακόμα κι αν ένας οργανισμός αποφασίσει να μην προχωρήσει σε τετραήμερη εργασία, η διεξαγωγή μιας περιοδικής εκκαθάρισης περιττών συναντήσεων μπορεί να έχει διαρκή οφέλη.

Σε κάθε καλό πείραμα, η προετοιμασία είναι απαραίτητη. Η ThredUp, ηλεκτρονική αγορά μεταπώλησης ενδυμάτων, εφαρμόζει τετραήμερη εβδομάδα από το 2021 για τους περίπου 400 εργαζόμενούς της. Ξόδεψε περίπου τρεις μήνες προγραμματίζοντας τις βάρδιες, με πολλές συζητήσεις και εκπαίδευση. "Κλειδί" είναι η μείωση των meeting κατά 20% ή και περισσότερο. 

Η εξεύρεση τρόπων για τη μέτρηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων πέρα ​​από τον απλό χρόνο που αφιερώνεται στο γραφείο ή στο Διαδίκτυο είναι απαραίτητη. Ο Whelehan αναφέρει ότι ρωτά τους οργανισμούς με τους οποίους συνεργάζεται στα τετραήμερα πειράματα πώς σχεδιάζουν να το επιτύχουν και διαπιστώνει ότι πολλοί δεν έχουν απάντηση. Αναπτύξτε πιο έξυπνους δείκτες, λέει, και, ακόμα κι αν ο οργανισμός σας δεν υιοθετήσει την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας, "θα καταλήξετε σε καλύτερη κατάσταση από εκείνη που ξεκινήσατε".