Του Nir Kaissar

Ο κόσμος μπορεί σύντομα να έχει τον πρώτο του τρισεκατομμυριούχο. Οι μέτοχοι της Tesla ενέκριναν την Πέμπτη ένα πακέτο αποδοχών που θα πληρώσει στον Διευθύνοντα Σύμβουλο Έλον Μασκ 1 τρισεκατομμύριο δολάρια σε 10 χρόνια, εάν η εταιρεία επιτύχει ορισμένους στόχους, με αυτά να προστίθενται στην τρέχουσα περιουσία του ύψους 461 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ορισμένοι άνθρωποι αποστρέφονται τους δισεκατομμυριούχους, οπότε αμφιβάλλω αν θα είναι έτοιμοι για αυτόν το νέο ακατανόητο επίπεδο πλούτου. Είναι δεν είναι έτοιμοι, οι τρισεκατομμυριούχοι έρχονται.

"Αν είσαι δισεκατομμυριούχος, γιατί είσαι δισεκατομμυριούχος;", ρώτησε πρόσφατα η ποπ τραγουδίστρια Μπίλι Άιλις κατά τη διάρκεια της ομιλίας της στην απονομή των βραβείων WSJ Magazine Innovator Awards. Εκφράζοντας ένα κοινό συναίσθημα της Gen Ζ, παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι από αυτούς φιλοδοξούν να αποκτήσουν οι ίδιοι δισεκατομμύρια. "No hate", επέμεινε, "αλλά ναι, δώστε τα χρήματά σας, shorties".

Πολλοί από αυτούς θα το κάνουν, κάποια στιγμή, αλλά είναι πιο δύσκολο από ό,τι ακούγεται. Οι δισεκατομμυριούχοι, συμπεριλαμβανομένου του ιδρυτή της Meta Platforms Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ο οποίος ήταν παρών, συνήθως δεν έχουν, όπως στα καρτούν, μια έτοιμη στοίβα μετρητών να μοιράσουν. Είναι πλούσιοι επειδή δημιούργησαν προϊόντα, όπως η πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Facebook του Ζούκερμπεργκ ή τα ηλεκτρικά οχήματα Tesla του Μασκ, τα οποία έγιναν εξαιρετικά δημοφιλή και έκαναν τις εταιρείες τους – και το μερίδιό τους σε αυτές – εξαιρετικά πολύτιμα.

Ο πλούτος τους βρίσκεται κυρίως στις μετοχές των εταιρειών τους, η αξία των οποίων εξαρτάται από τη συνεχή ανάπτυξή τους, η οποία δεν είναι ποτέ εγγυημένη. Το νέο πακέτο αμοιβών του Μασκ, για παράδειγμα, του δίνει περισσότερες μετοχές της Tesla παρά μετρητά, καθώς τα κέρδη και η αγοραία αξία της εταιρείας αυξάνονται. Το πιο προβληματικό είναι ότι αυτοί οι ιδρυτές δεν μπορούν να πουλήσουν ή να χαρίσουν τις μετοχές τους σε σημαντική ποσότητα χωρίς να προκαλέσουν πτώση της αξίας των μετοχών, κάτι που θα έβλαπτε όλους τους μετόχους, συμπεριλαμβανομένων εκατομμυρίων απλών εργαζομένων που κατέχουν μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια στους συνταξιοδοτικούς τους λογαριασμούς.

Το ίδιο ισχύει και για τους περισσότερους από τους πλουσιότερους επιχειρηματίες της Αμερικής, όπως ο Λάρι Έλισον της Oracle, ο Τζεφ Μπέζος της Amazon.com, ο Λάρι Πέιτζ και ο Σεργκέι Μπριν της Alphabet και ο Τζένσεν Χουάνγκ της Nvidia. Το πλεονέκτημα του να έχουν τα χρήματά τους δεσμευμένα σε μετοχές, όμως, είναι ότι αυξάνονται πολύ πιο γρήγορα από τα μετρητά όταν οι εταιρείες τους έχουν καλές επιδόσεις.

Και το εννοώ, πολύ πιο γρήγορα. Οι μετοχές των Oracle, Amazon, Alphabet και Meta αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 20% ετησίως την τελευταία δεκαετία, συμπεριλαμβανομένων των μερισμάτων. Η Tesla και η Nvidia αυξήθηκαν ακόμη πιο γρήγορα, κατά 42% και 76%. Με αυτόν τον ρυθμό, οι ηγέτες αυτών των εταιρειών - που είναι ήδη οι επτά πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο - είναι πολύ πιθανό να γίνουν τρισεκατομμυριούχοι τα επόμενα τρία έως πέντε χρόνια. Θα χρειαστεί λίγο περισσότερο χρόνο αν οι τιμές των μετοχών των εταιρειών τους αυξηθούν πιο αργά τα επόμενα χρόνια ή βρεθούν σε πτωτική αγορά. Αλλά οι τρισεκατομμυριούχοι θα έρθουν. 

Σίγουρα, υπάρχει κάτι ανησυχητικό σε αυτές τις ταχέως αυξανόμενες περιουσίες, όταν το 0,1% των πλουσιότερων κατέχει ήδη το μεγαλύτερο μερίδιο του πλούτου της Αμερικής. Αναμφίβολα, η ανισότητα του πλούτου είναι πιθανό να διευρυνθεί περαιτέρω όταν οι ΗΠΑ αρχίσουν να δημιουργούν τρισεκατομμυριούχους. Ωστόσο, ιστορικά, οι υπερπλούσιοι είχαν πάντα ένα δυσανάλογα μεγάλο μερίδιο της οικονομικής πίτας. Όταν ο Τζον Ντ. Ροκφέλερ πέθανε το 1937, η καθαρή του περιουσία ανερχόταν περίπου στο 1,5% του ΑΕΠ των ΗΠΑ. Αν οι σημερινοί κολοσσοί της τεχνολογίας γίνουν τρισεκατομμυριούχοι τα επόμενα χρόνια, ο πλούτος τους σε σχέση με το ΑΕΠ θα είναι περίπου το ένα τρίτο του πλούτου του Ροκφέλερ, υποθέτοντας ότι η οικονομία θα αναπτύσσεται κατά περίπου 5% ετησίως χωρίς να λάβουμε υπόψη τον πληθωρισμό.

Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι Αμερικανοί δεν μισούν τους δισεκατομμυριούχους. Πρόκειται για τη χώρα των διάσημων εφευρετών και των τολμηρών επιχειρηματιών που μας έδωσαν το διαδίκτυο, τα smartphones, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και τώρα την τεχνητή νοημοσύνη, και αυτές είναι μόνο μερικές από τις πρόσφατες καινοτομίες. Θα επέστρεφε κανείς αυτά τα αγαθά αν αυτό σήμαινε λιγότερους δισεκατομμυριούχους; Εγώ πάντως όχι.

Υποψιάζομαι ότι αυτό που ενοχλεί τους ανθρώπους δεν είναι τόσο το γεγονός ότι οι επιτυχημένοι επιχειρηματίες έχουν αμύθητο πλούτο, αλλά ότι πάρα πολλοί απλοί Αμερικανοί παλεύουν για να τα βγάλουν πέρα. Πρέπει να εστιάσουμε στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των απλών Αμερικανών και όχι στην αντιμετώπιση των δισεκατομμυριούχων και των μελλοντικών τρισεκατομμυριούχων.

Το πρόβλημα στην Αμερική είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που θα μπορούσαν να λύσουν τα χρήματα που κατέχουν οι δισεκατομμυριούχοι. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μου, ίσως και τα δύο τρίτα των εργαζομένων πλήρους απασχόλησης στις ΗΠΑ δεν κερδίζουν αρκετά για να συντηρήσουν μια τετραμελή οικογένεια. Η καταβολή ενός βιώσιμου μισθού θα κόστιζε πολύ περισσότερα από τα χρήματα που θα μπορούσε να αποσπάσει κανείς από τους δισεκατομμυριούχους. Αντ' αυτού, πρέπει να στραφούμε προς τις εταιρείες – ναι, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων τεχνολογικών κολοσσών που ελέγχονται από δισεκατομμυριούχους – οι οποίες αυξάνουν τα κέρδη τους εν μέρει μέσω της συμπίεσης των μισθών. Η κυβέρνηση μπορεί να παρέχει κίνητρα στις εταιρείες για να αυξήσουν τους μισθούς των εργαζομένων παράλληλα με τα κέρδη τους.  

Οι μεγάλοι μεγιστάνες της Αμερικής, προς τιμήν τους, έχουν δωρίσει ανά τα χρόνια πολλά χρήματα. Ο Ροκφέλερ και ο μεγιστάνας του χάλυβα Άντριου Κάρνεγκι δώρισαν το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας τους. Πιο πρόσφατα, ο Μπιλ Γκέιτς και ο Γουόρεν Μπάφετ δεσμεύτηκαν να δωρίσουν μεγάλο μέρος της περιουσίας τους σε φιλανθρωπικούς σκοπούς, όπως έκαναν και οι Μασκ, Ζούκερμπεργκ, Έλισον και Μάικλ Μπλούμπεργκ, ιδρυτής και κύριος μέτοχος της Bloomberg, η οποία είναι ιδιοκτήτρια του Bloomberg News. Για όσους είναι λιγότερο γενναιόδωροι, οι φόροι κληρονομιάς θα πρέπει να επιβάλλονται αυστηρά, ώστε να διανέμονται οι μεγάλες περιουσίες με την πάροδο του χρόνου, όχι επειδή αυτό θα βοηθήσει άμεσα τους λιγότερο τυχερούς Αμερικανούς, αλλά για να αποφευχθεί η συγκέντρωση της εξουσίας σε λίγα χέρια, ένας κίνδυνος που θα αυξηθεί με την εμφάνιση των τρισεκατομμυριούχων.  

Η ευημερία δεν είναι ένα "παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος". Μπορούμε να χαιρετίζουμε τους πιο ταλαντούχους επιχειρηματίες μας, ενώ ταυτόχρονα αυξάνουμε το βιοτικό επίπεδο όλων των άλλων με πολιτικές που ενθαρρύνουν την ευρύτερη συμμετοχή στην επιτυχία της Αμερικής – ένα μήνυμα που αξίζει να προωθηθεί.