Του Marc Champion

Το Ισραήλ και η Χαμάς κατέληξαν σε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, το πρώτο στάδιο ενός σχεδίου 20 σημείων για τον τερματισμό του πολέμου. Σημαίνει αυτό, όπως λέει ο Ντόναλντ Τραμπ, ότι βρισκόμαστε στο κατώφλι της αιώνιας ειρήνης στη Μέση Ανατολή; Θα δούμε μήπως τώρα την ανοικοδόμηση της Γάζας από μια διεθνή δύναμη υπό αραβική ηγεσία, καθώς τόσο η Χαμάς όσο και οι IDF θα αποχωρήσουν εν μια νυκτί; Ούτε κατά διάνοια.

Αλλά καμία κατάπαυση του πυρός δεν θα μπορούσε να επιτύχει τέτοιους φιλόδοξους στόχους από μόνη της. Αυτό που επιτυγχάνει είναι να σταματήσει έναν πόλεμο που έχει διαρκέσει ήδη πάρα πολύ καιρό. Οι 20 Ισραηλινοί όμηροι που πιστεύεται ότι είναι ακόμα ζωντανοί θα απελευθερωθούν από μια κόλαση. Οι σοροί άλλων, περισσότερων, θα επιστρέψουν σε σακούλες στην πατρίδα τους και στις οικογένειές τους. Ο θάνατος Παλαιστινίων αμάχων σε έναν πόλεμο που έχει προ πολλού χάσει την αναλογικότητα που απαιτείται για την αιτιολόγηση της συνέχισής του μπορεί τώρα να σταματήσει. Μπορεί να αρχίσει να ρέει επαρκής επισιτιστική και ιατρική βοήθεια. Κανένα από αυτά τα δεινά δεν άξιζε σε κανέναν, ούτε και ήταν αποδεκτά.

Αυτή η εξέλιξη είναι, για να χρησιμοποιήσουμε έναν όρο του Τραμπ, "τεράστια" από μόνη της. Αξίζει τα εύσημα που σίγουρα θα απαιτήσει για την πραγματοποίησή της. Αλλά δεν πρόκειται ακόμη για ειρήνη και σίγουρα δεν είναι "πρωτοφανής", όπως ισχυρίστηκε ο Τραμπ σε μια ανάρτηση στο Truth Social. Έχουμε φτάσει στο στάδιο της κατάπαυσης του πυρός και της ανταλλαγής ομήρων με κρατούμενους σε παρόμοιες συμφωνίες δύο φορές στο παρελθόν - και οι δύο κατέρρευσαν πριν προλάβουν να ξεκινήσουν τα πιο μόνιμα στοιχεία των προσχεδίων.

Παρόλα αυτά, εάν ο Τραμπ δεν είχε ασκήσει έντονες πιέσεις στον Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ δεν θα είχε συμφωνήσει σε κανένα στάδιο ενός σχεδίου που στην ουσία ανατρέπει την προηγούμενη ανοχή της αμερικανικής κυβέρνησης στην κατοχή της Γάζας και την de facto εθνοκάθαρση. Ούτε ο Νετανιάχου θα ζητούσε συγγνώμη από το Κατάρ για τους βομβαρδισμούς, χωρίς τους οποίους η Ντόχα και η Άγκυρα δεν θα είχαν βοηθήσει να καταστεί δυνατή η συμφωνία εφαρμόζοντας παρόμοια επίπεδα πίεσης στη Χαμάς.

Όλα αυτά ήταν απαραίτητα για την επίτευξη κατάπαυσης του πυρός, αλλά ο δρόμος δεν θα είναι εύκολος. Το γεγονός ότι οι ανακοινώσεις για τη συμφωνία δεν αναφέρθηκαν στον αφοπλισμό της Χαμάς ή στην πλήρη αποχώρηση των IDF δεν εμπνέει εμπιστοσύνη. Καθιστά σαφές ότι ούτε η Χαμάς (μια τρομοκρατική ομάδα αφοσιωμένη στον σκοπό της καταστροφής του Ισραήλ), ούτε το υπουργικό συμβούλιο του Νετανιάχου (όπου κυριαρχούν εξτρεμιστές αφοσιωμένοι στην επέκταση του Ισραήλ), θέλουν να τερματίσουν αυτόν τον πόλεμο. Τους αναγκάζουν να τον ξεκινήσουν με το ζόρι.

Ακόμα κι έτσι, υπάρχει λόγος για συγκρατημένη αισιοδοξία. Διότι, αν και μια πραγματική ειρήνη μπορεί να πάρει πολύ περισσότερο χρόνο και ο Νετανιάχου μπορεί να μπει στον πειρασμό να ξαναρχίσει τις εχθροπραξίες μόλις απελευθερωθούν όλοι οι όμηροι, το κόστος που θα είχε κάτι τέτοιο θα ήταν υψηλό. Αυτό που θα ακολουθήσει θα είναι πιθανότατα δύσκολο και θα εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από βία, αλλά και πάλι θα είναι προτιμότερο από τη μαζική αιματοχυσία που έχει σκοτώσει δεκάδες χιλιάδες αμάχους.

Ένας βασικός λόγος για να πιστεύουμε ότι αυτή η συμφωνία θα μπορούσε να διαφέρει από τις  προηγούμενες μικρές παύσεις των μαχών είναι ότι ο Τραμπ φαίνεται να έχει αναγνωρίσει ότι η  πολιτική του να αφήνει ελεύθερο πεδίο δράσης στον Νετανιάχου απειλεί πλέον τα δικά του συμφέροντα και τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην αραβική Μέση Ανατολή. Οι αντιλήψεις εκεί έχουν αλλάξει δραματικά από τότε που μεσολάβησε για τις Συμφωνίες του Αβραάμ στην πρώτη του θητεία, σε μια προσπάθεια να ενώσει τους περιφερειακούς συμμάχους με το Ισραήλ απέναντι στην πρόκληση που όλοι αντιμετώπιζαν από το Ιράν. Σήμερα, τα κράτη του Κόλπου βλέπουν το Ισραήλ ως τη μεγαλύτερη απειλή για την περιφερειακή σταθερότητα και η αμερικανική υποστήριξη στις ενέργειες του Νετανιάχου διαβρώνει την εμπιστοσύνη στην αξιοπιστία της Ουάσινγκτον ως εγγυητή της ασφάλειας του Κόλπου. Ο βομβαρδισμός του Κατάρ αποδείχθηκε σημείο καμπής.

Μια δεύτερη αιτία για να υπάρχει τουλάχιστον μια κάποια ελπίδα είναι ότι τόσο η Χαμάς όσο και ο Νετανιάχου κυβερνούν λαούς που τους έχουν σιχαθεί. Ο μακροχρόνιος ηγέτης του Ισραήλ έχει αντισταθεί σε οποιαδήποτε έρευνα σχετικά με τις αποτυχίες - είτε πολιτικές είτε σε επίπεδο μυστικών υπηρεσιών - που επέτρεψαν τη σφαγή αθώων Ισραηλινών από τη Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, επί πρωθυπουργίας του. Με τη λήξη των εχθροπραξιών, αυτό θα γίνει όλο και πιο δύσκολο. Η Χαμάς δεν έχει επίσης ακόμη απαντήσει γιατί προσκάλεσε αυτή την αναπόφευκτη τιμωρία του λαού της. Όλα αυτά σημαίνουν ότι ενώ καμία από τις δύο δεν έχει πολιτικό συμφέρον να επιτρέψει μια πραγματική και διαρκή ειρήνη, μια κατάπαυση του πυρός που θα διαρκέσει αρκετά μπορεί να αποδυναμώσει τη θέση τους να κάνουν περισσότερο κακό.

Στην πραγματικότητα, κάθε μέρα δίχως πυρά θα μπορούσε να καταστήσει δυσκολότερη την επανεκκίνηση του πολέμου, ειδικά αν οι ΗΠΑ, τα αραβικά κράτη και άλλοι διεθνείς παράγοντες ενεργήσουν ώστε να χρησιμοποιήσουν σωστά την κατάπαυση του πυρός. Όσο μεγαλύτερη είναι η διεθνής βοήθεια, οι δημοσιογράφοι και άλλοι ανεξάρτητοι φορείς που κατακλύζουν τη ζώνη, τόσο μεγαλύτερο είναι το πολιτικό κόστος της παραβίασης της εκεχειρίας. Η αποκάλυψη των όσων έλαβαν χώρα τους τελευταίους 24 μήνες θα είναι άσχημη και για τις δύο ηγεσίες. 

Η Χαμάς δεν εκπροσώπησε ποτέ τα συμφέροντα των απλών κατοίκων της Γάζας. Διηύθυνε ένα καταπιεστικό ισλαμιστικό εσωτερικό καθεστώς, έστρεψε την οικονομική βοήθεια που θα μπορούσε να βελτιώσει τη ζωή των ανθρώπων στην προετοιμασία για πόλεμο και αντιτάχθηκε στην παλαιστινιακή κρατική υπόσταση όσο το Ισραήλ συνέχιζε να υπάρχει. Το ιστορικό του Νετανιάχου είναι πιο μικτό, καθώς είχε πραγματική στρατιωτική επιτυχία εναντίον των εχθρών του Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς, της Χεζμπολάχ και του Ιράν. Αλλά αν έφευγε σήμερα, θα άφηνε τη χώρα του πολωμένη, εξαρτώμενη από μια μόνιμη σύγκρουση για την ασφάλειά της, διπλωματικά απομονωμένη και στο εδώλιο του κατηγορουμένου για γενοκτονία.

Υπάρχει μακρύς δρόμος για την επιστροφή στη συνύπαρξη μεταξύ του Ισραήλ και των Παλαιστινίων γειτόνων του, πόσο μάλλον για την ειρήνη. Αλλά μια κατάπαυση του πυρός θα σώσει ζωές και θα μπορούσε με την πάροδο του χρόνου να αποδυναμώσει τους εξτρεμιστικούς επιταχυντές της σύγκρουσης και στις δύο πλευρές. Αυτός είναι παραπάνω από αρκετός λόγος για να γιορτάσουμε.