Του Lionel Laurent

Οφείλεται η αναγέννηση της Ιταλίας σε μια πιο "ελαφριά" φορολογική πολιτική; Αυτή ήταν η κατηγορία που πρόσφατα απηύθυνε στη Ρώμη ο Γάλλος πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού, ο οποίος δήλωσε ότι τα φορολογικά κίνητρα που προσελκύουν πλούσιους μετανάστες στο ακμάζον Μιλάνο - γνωστά και ως στρατηγική "empty London" (αδειάστε το Λονδίνο)- κινδυνεύουν τώρα να αδειάσουν το Παρίσι. Σε μια εποχή που η Γαλλία παλεύει να καλύψει το δημοσιονομικό έλλειμμα, η Ιταλία επιδίδεται σε "φορολογικό ντάμπινγκ", ισχυρίστηκε.

Η αντίδραση της κυβέρνησης της Τζόρτζια Μελόνι ήταν άμεση, χαρακτηρίζοντας αυτά τα σχόλια "αβάσιμα", κάτι που είναι αρκετά δίκαιο. Είναι σίγουρα εύλογο να αμφισβητούμε τους κινδύνους του φορολογικού ανταγωνισμού για τους πλούσιους, όταν το Μιλάνο εκδιώκει τους ντόπιους και μια εκτεταμένη έρευνα για διαφθορά έχει στοχεύσει τον δήμαρχο της πόλης. Ωστόσο, το παράπονο του Παρισιού είναι κάπως υπερβολικό, δεδομένου ότι η Γαλλία έχει παίξει παρόμοιο παιχνίδι για να κερδίσει τις καρδιές και τα πορτοφόλια του Λονδίνου - με ακόμη μεγαλύτερη επιτυχία, θα μπορούσε να πει κανείς, με περίπου 5.000 διεθνείς προσλήψεις να απολαμβάνουν προνομιακή φορολογική μεταχείριση έναντι 1.000-2.000 στο Μιλάνο.

Επιπλέον, η μεγαλύτερη φορολογική επανάσταση που λαμβάνει χώρα στην Ιταλία είναι εντελώς διαφορετική: μια αργή αλλά αδιαμφισβήτητη πορεία προς την αύξησή τους. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η Ρώμη βελτιώνεται στη συλλογή φόρων και στη μείωση της παραοικονομίας της, μιας από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη. Το λεγόμενο φορολογικό κενό - η διαφορά μεταξύ των οφειλόμενων φόρων και των φόρων που εισπράττονται στην πράξη - έχει μειωθεί την τελευταία δεκαετία, από 23% των φόρων που θα έπρεπε να είχαν καταβληθεί το 2011 σε 15% το 2021. Αυτό αντιστοιχεί σε βελτίωση περίπου 22 δισ. ευρώ, ή 1% του ΑΕΠ της.

Αυτό είναι πιο σημαντικό από οικονομική άποψη από αυτό που συμβαίνει στο Μιλάνο και αποτελεί μια δραματική ανατροπή, δεδομένου ότι ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι είχε κάποτε περιγράψει τη φοροδιαφυγή ως θεόσταλτο δικαίωμα. Μια εξήγηση είναι οι διαρθρωτικές αλλαγές που επιβλήθηκαν κατά τη διάρκεια των επώδυνων ετών της κρίσης του ευρώ, λέει ο Λορέντζο Φόρνι, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβα και συγγραφέας του βιβλίου "The Magic Money Tree and Other Economic Tales". Ο τότε πρωθυπουργός Μάριο Μόντι ηγήθηκε της μετάβασης από τις χάρτινες αποδείξεις σε ηλεκτρονικά τιμολόγια, φέρνοντας έτσι στο φως περισσότερες συναλλαγές. Γι' αυτό και ο φόρος προστιθέμενης αξίας έχει σημειώσει τη μεγαλύτερη βελτίωση στην τήρηση των κανονισμών, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία. Η μετάβαση στις ηλεκτρονικές πληρωμές και η απλοποίηση ορισμένων φόρων έχουν επίσης βελτιώσει τα έσοδα.

Παράλληλα, αυτές οι αλλαγές έχουν παραμείνει, παρά την εναλλαγή των κυβερνήσεων από την εποχή του Μόντι και την ιστορική έλλειψη εμπιστοσύνης στο κράτος, καθώς τα οφέλη από την ενίσχυση των δημόσιων οικονομικών γίνονται αισθητά. Αυτό είναι που ο Φόρνι αποκαλεί "σιωπηλή επανάσταση": Κανείς δεν τη ζήτησε, αλλά καμία κυβέρνηση δεν θέλει να την αναιρέσει. Στην πραγματικότητα, η Μελόνι μπορεί να είναι λίγο υπερβολικά πρόθυμη να διεκδικήσει τα εύσημα στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής - θα μπορούσε επίσης να υπάρχει η επίδραση του fiscal drag (μεγαλύτερη φορολογική επιβάρυνση χωρίς να αλλάζει το φορολογικό πλαίσιο), ένα φαινόμενο όπου ο πληθωρισμός ωθεί τους φορολογούμενους σε υψηλότερες φορολογικές κλίμακες, και ορισμένοι φόροι - ιδίως ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων από αυτοαπασχόληση και επιχειρήσεις - εξακολουθούν να είναι υψηλά στη λίστα της φοροαποφυγής. Ωστόσο, οι διεθνείς επενδυτές επισημαίνουν τη βελτίωση των φορολογικών εσόδων και της φορολογικής συμμόρφωσης ως θετικά στοιχεία στην περίπτωση της Ιταλίας, καθώς και τη σταθερή πολιτική και την οικονομική πολιτική που ακολουθεί μια ευθεία και αυστηρή πορεία.

Ίσως, αντί να διαμαρτύρεται για το Μιλάνο, το Παρίσι θα έπρεπε να εξετάσει πιο προσεκτικά τι μπορεί να μάθει από την εμπειρία της Ιταλίας, τώρα που και οι δύο χώρες δανείζονται με παρόμοιες αποδόσεις, παρά το πιο ταραχώδες παρελθόν της Ρώμης. Η ιταλική οικονομία εξακολουθεί να έχει βαθιά ριζωμένα προβλήματα, από το επίμονο χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου έως το υψηλό χρέος και τη δημογραφική παρακμή, αλλά η μείωση του φορολογικού χάσματος δείχνει ότι η αντιμετώπιση των δημοσιονομικών περιορισμών είναι ένα απαραίτητο βήμα για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των επενδυτών. Το ίδιο ισχύει και για την ευρωπαϊκή συνεργασία, δεδομένων των κίνητρων/οφέλους των ταμείων ανάκαμψης από την πανδημία για τις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από τον Covid. Το Παρίσι μπορεί να μην έχει αδειάσει λόγω του Μιλάνου, αλλά σίγουρα αρχίζει να μοιάζει περισσότερο στην "παλιά" Ιταλία.

Απόδοση - Επιμέλεια: Λυδία Ρουμποπούλου