Του Mohamed A. El-Erian

Μια επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά αιχμαλωτίζει τους τηλεθεατές της όταν παρουσιάζει μία κεντρική ιστορία που εξελίσσεται σε όλη τη διάρκεια της σειράς και αυτή διανθίζεται από επιμέρους υποθέσεις οι οποίες συνήθως επιλύονται σε κάθε επεισόδιο. Οι σειρές αυτές συνήθως χάνουν έδαφος όταν η κεντρική πλοκή χάνεται μέσα στις επιμέρους ιστορίες. 

Μέχρι σήμερα, το ελληνικό δράμα πληρούσε τα κριτήρια μίας πρώτης τάξης σειράς: κεντρικό θέμα ήταν η αξιέπαινη προσπάθεια της χώρας να παραμείνει στην Ευρωζώνη και να το πετύχει σε ευθυγράμμιση με τις θεμιτές προσδοκίες των πολιτών της και χωρίς να γίνει ο κηδεμονευόμενος της Ευρώπης.  Η αφήγηση σχετιζόταν και με το δυτικοευρωπαϊκό project της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης που έχει διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στον μετασχηματισμό μιας λαβωμένης από τις συγκρούσεις περιοχής σε μια όαση ειρηνικής συνύπαρξης και ζηλευτής συνεργασίας. Σχετίζεται επίσης με τη σταθερότητα και την ευημερία της παγκόσμιας οικονομίας. Και λειτουργεί, τόσο στην πράξη όσο και στη συνείδηση ως αντίβαρο σε πολλαπλές εξωτερικές απειλές για τις δημοκρατικές αξίες της Δύσης.

Βασικοί πρωταγωνιστές της ιστορίας είναι οι ακούραστοι πολιτικοί ηγέτες που έχουν καταφέρει επανειλημμένως να παρακάμψουν τους αντιπερισπασμούς και να τηρήσουν τις προθεσμίες της τελευταίας στιγμής –εξασφαλίζοντας έτσι μια νέο σεζόν για το ελληνικό δράμα. Ενώνονται, συνήθως τελευταία στιγμή και παρά τις συνεχείς απογοητεύσεις και τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις, καταφέρνουν επιδέξια να πείσουν τους σκεπτικούς και ενίοτε ανήσυχους ψηφοφόρους τους, αλλά και τις ευάλωτες χρηματοπιστωτικές αγορές.

Αλλά αυτή η ισχυρή και, μέχρι πολύ πρόσφατα, προβλέψιμη συνταγή αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα. Συγκεκριμένα, απειλείται από πέντε επιμέρους ιστορίες που κοντεύουν να επισκιάσουν τη βασική πλοκή:
 
1. Μέχρι το τέλος της περασμένης εβδομάδας, η κρίσιμη συνεργασία των δύο πλευρών είχε πέσει θύμα πικρόχολων σχολίων πυροδοτώντας έντονη κομματική ρητορική. Στις αρχές της εβδομάδας, ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ζήτησε από τους πιστωτές της Ελλάδας «ρεαλισμό» και την Παρασκευή, μιλώντας στη Βουλή, χαρακτήρισε παράλογες τις προτάσεις που είχαν παρουσιάσει οι εταίροι. Εξήγησε πως οι γραπτές προτάσεις των πιστωτών απείχαν σημαντικά από τις προφορικές συνεννοήσεις. Σαν αποτέλεσμα, εξέφρασε την ελπίδα η πρόταση «να είναι ένα κακό διαπραγματευτικό κόλπο και να αποσυρθεί».

 2. Προσπαθώντας να ενισχύσει τη δική της διαπραγματευτική θέση, η Ελλάδα αποφάσισε την Πέμπτη να αναβάλει την καταβολή δόσης ύψους 300 εκατ. ευρώ προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, έναν από τους πολύ λίγους «προνομιούχους πιστωτές» του πλανήτη. Για να το πετύχει αυτό, εκμεταλλεύτηκε έναν ασαφή κανονισμό -προηγουμένως είχε χρησιμοποιηθεί μόνο μια φορά από τη Ζάμπια τη δεκαετία του 1980- που επιτρέπει στα κράτη-μέλη του ΔΝΤ να «ομαδοποιούν» πληρωμές και να τις καταβάλλουν στο τέλος του μήνα. Στο μεταξύ, η Ελλάδα άφησε ευθαρσώς να εννοηθεί πως η προθυμία της να παραμείνει ένας πλήρως συνεργαζόμενος εταίρος της διεθνούς κοινότητας τίθεται εν αμφιβόλω μαζί με την οικονομική της ικανότητα.

3. Η προκλητική ελληνική συμπεριφορά ανάγκασε τον ευγενικό συνήθως Πρόεδρο της Κομισιόν, Jean Claude Juncker να απευθύνει μια μάλλον αυστηρή προειδοποίηση προς τον Τσίπρα το Σαββατοκύριακο. «Η φιλία, προκειμένου να διατηρηθεί, πρέπει να υπόκειται σε ορισμένους ελάχιστους κανόνες», δήλωσε ο Juncker την Κυριακή. Πρόκειται για μια αξιοσημείωτη αντίδραση αφού ο Πρόεδρος της Κομισιόν έχει καταβάλει τεράστιες προσπάθειες να διατηρήσει τη συνεργατική σχέση ανάμεσα στην Ελλάδα και τους πιο απαιτητικούς πιστωτές της –από έναν ολοένα αυξανόμενο αριθμό σκληροπυρηνικών χωρών  της Ευρωζώνης έως τους δύο ισχυρούς Οργανισμούς, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ, οι οποίοι δέχονται έντονες πολιτικές πιέσεις.

4. Το ελληνικό τέχνασμα ενόχλησε κυρίως το ΔΝΤ, το οποίο είχε δηλώσει μετά βεβαιότητας πως η χώρα θα καταβάλει την προγραμματισμένη πληρωμή της. Η γενική διευθύντρια Christine Lagarde ταξίδεψε στο Βερολίνο στις αρχές της εβδομάδας για να καταλήξει σε μια ενιαία θέση μαζί με τους άλλους επίσημους πιστωτές της Ελλάδας. Στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων, συμβιβάστηκε με ορισμένους όρους που πολλοί μέσα στο Ταμείο θεωρούν ως κρίσιμους παράγοντες για μία βιώσιμη λύση στην κρίση, όπως είναι η περαιτέρω ανακούφιση της Ελλάδας από το χρέος και μία πιο αξιόπιστη προσπάθεια δημοσιονομικών μεταρρυθμίσεων και προσαρμογής από την πλευρά της Ελλάδας.

5. Παρακολουθώντας όλη αυτή την αναστάτωση, απλοί Έλληνες πολίτες έσπευσαν να προστατεύσουν τις αποταμιεύσεις τους. Ορισμένοι δείκτες αποκαλύπτουν συνεχιζόμενη εκροή τραπεζικών καταθέσεων, φυγή κεφαλαίων στο εξωτερικό και μια αυξανόμενη αντίληψη πως θα χρειαστεί σύντομα να επιβληθούν έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων. 

Αυτές οι πέντε επιμέρους ιστορίες θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν τη βασική πλοκή από την προσπάθεια να γεφυρωθούν οι διαφορετικές απόψεις για το τι χρειάζεται να κάνει η Ελλάδα ούτως ώστε να παραμείνει στην Ευρωζώνη, συμπεριλαμβανομένου του ορθού μίγματος δημοσιονομικής λιτότητας, διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, ελάφρυνσης χρέους και ρευστότητας έκτακτης ανάγκης.
 
Αντιμέτωποι με το διογκούμενο έλλειμμα εμπιστοσύνης και τις συνεχείς αποτυχίες συντονισμού, οι πρωταγωνιστές –οι πολιτικοί ηγέτες της περιοχής- κινδυνεύουν να αναλάβουν δεύτερο ρόλο.