Ο άνθρωπος ατοµικά και οι ανθρώπινες κοινωνίες συλλογικά αναµετρώνται µε την ιστορία καθηµερινά. Τη διαµορφώνουν και διαµορφώνονται από αυτή. Συµµετέχουν σε αυτήν πολυδιάστατα και καθορίζονται εξίσου πολυσχιδώς. Η ιστορία είναι το εσωτερικευµένο "χθες" που φέρουµε συνειδητά ή ασυνείδητα και, επιπλέον, το "σήµερα" που ζούµε είναι µια φωτογραφία της µελλοντικής ιστορίας. Ακόµα κι αν δεν το επιδιώκουµε, είµαστε µέρος της διαδικασίας. Τη στιγµή που το αφουγκράζεσαι αυτό, αυθωρεί αντιλαµβάνεσαι πως η ιστορία περιέχει ένα αυτονόητο δίληµµα. Είτε θα λειτουργεί παραγωγικά είτε θα γίνει βάρος. Μπορεί να σε ωθήσει να γίνεις µέρος της, ένας κρίκος σε µια µακρά αλυσίδα, ή µπορεί να σε καταδικάσει. Τότε υπεισέρχεται ο ρόλος της αισιοδοξίας και της βούλησης. Χρειάζεται να πιστεύεις ότι θα συµβεί το πρώτο και να δρας ώστε να το πετύχεις.

Ιστορία είναι τα µεγάλα διεθνή, περιφερειακά ή τοπικά γεγονότα, είναι και οι προσωπικές διαδροµές που αφήνουν το αποτύπωµά τους σε µικρά ή µεγαλύτερα πλαίσια, συνθέτοντας το µωσαϊκό των µεγάλων αφηγήσεων. Υπάρχουν περίοδοι που η ιστορία είναι έντονα ορατή και άλλες που η διάδραση ιστορίας και παρόντος φαινοµενικά υποχωρεί. Τα τελευταία χρόνια η ροή της ιστορίας είναι πολύ πυκνή, µε τρόπο που ανατρέπει τις βεβαιότητες του µεταπολεµικού, και ιδιαίτερα του µεταψυχροπολεµικού κόσµου. Οικονοµικές κρίσεις, γεωπολιτικές κρίσεις και άλλες καταστάσεις, όπως η πανδηµία και η κλιµατική αλλαγή, δοκιµάζουν τις αντοχές των κοινωνιών, επαναφέρουν παλιά ερωτήµατα και θέτουν νέα. Η κρίση χρέους στην Ευρώπη ή η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι γεγονότα µε άµεση επίδραση στην Ελλάδα. Κάθε πολίτης, επιχείρηση, πολιτική δύναµη χρειάστηκε να αναµετρηθεί µε τον αυξηµένο πληθωρισµό, µε την ύφεση, τη γενικότερη αστάθεια. Δεν µπορείς να αποφύγεις τις συνέπειες των ιστορικών µεταβολών, ιδιαίτερα στην εποχή που διατρέχουµε. Όταν, πριν από τρεις δεκαετίες, ο Φράνσις Φουκουγιάµα µιλούσε για το "τέλος της ιστορίας", ο κόσµος δεν περίµενε πως σήµερα θα αισθανόµαστε ξανά τόσο έντονα την καυτή ανάσα της.

Πέρα από τα µεγάλα γεγονότα, ιστορία είναι και οι ατοµικές διαδροµές και το αποτύπωµά τους στον χρόνο. Η συγκυρία της συµπλήρωσης 20 ετών λειτουργίας της DIMAND αποτελεί για εµάς µια αφορµή για να σταθούµε λίγο, να κοιτάξουµε πίσω, να αντλήσουµε συµπεράσµατα και να συνεχίσουµε µε περισσότερη ορµή και σοφία για τα επόµενα 20 χρόνια. Έτσι αντιλαµβάνοµαι την ιστορία. Ως µάθηµα και ως προωθητική δύναµη. Αυτός είναι ο οδηγός ώστε να υπερβαίνεις την ιστορία ως βάρος και να αλληλεπιδράς µαζί της παραγωγικά. Εµείς δραστηριοποιούµαστε σε έναν κλάδο που είναι σύνηθες να αναφέρεται στην ιστορία ως βάρος. Θέλουµε να φτιάξουµε τις πόλεις στις οποίες ονειρευόµαστε να ζούµε. Αυτό προσκρούει, όµως, στο λεγόµενο "µονοπάτι της εξάρτησης" (path dependency), που δεν είναι κάτι άλλο πέρα από το βάρος της ιστορίας στις αποφάσεις του σήµερα. Δεν µπορούµε να κάνουµε την Αθήνα Κοπεγχάγη από τη µια µέρα στην άλλη. Όµως, ταυτόχρονα δεν µπορούµε να φτιάξουµε Παρθενώνα στο Αµβούργο. Οφείλουµε να αναγνωρίζουµε τους περιορισµούς, αλλά και να αξιοποιούµε τα θετικά, την ιστορική κληρονοµιά. Αν παραδοθούµε στα λάθη του παρελθόντος, το όραµα θα γίνει φυλακή. Η αισιοδοξία της δράσης είναι το κλειδί. Μέσω αυτής θα υπερβούµε τους περιορισµούς που θέτει το παρελθόν, για να διαµορφώσουµε το µέλλον. Δεν θα ξεφύγουµε από το "µονοπάτι της εξάρτησης", απλώς θα διαµορφώσουµε όλο και καλύτερα µονοπάτια για εµάς και τις επόµενες γενιές. Αυτό είναι το µέτρο της δικής µας συνεισφοράς στη µελλοντική ιστορία, ο δικός µας ρόλος στην αδιάσπαστη συνέχεια της ανθρώπινης συνύπαρξης. Η µερική και τοµεακή συνεισφορά του καθενός συνθέτει το όλον. 

Στον δικό µας τοµέα, πέρα από την οραµατική και θεωρητική αναµέτρηση µε την ιστορία, υπάρχει και ένας πρακτικός τρόπος να συµµετέχεις παραγωγικά στην αλληλεπίδραση παρελθόντος, παρόντος και µέλλοντος. Επιδιώκουµε την αλληλεπίδραση µε την ιστορία βάζοντας τον δικό µας κρίκο στη διαδροµή κτιρίων που κοσµούν την ελληνική οικονοµική ιστορία, όπως η πρώην ζυθοποιία ΦΙΞ στη Θεσσαλονίκη ή η πρώην καπνοβιοµηχανία Παπαστράτος στον Πειραιά και, φυσικά, το Μινιόν, στο κέντρο της Αθήνας. Κτίρια που είχαν ρόλο στην εµπορική και βιοµηχανική ταυτότητα της χώρας και µέσα από τη δική µας συνεισφορά αποκτούν ξανά θέση στη νέα οικονοµική φάση της Ελλάδας. Όταν καταπιάνεσαι µε κτίρια όπως αυτά που προανέφερα, αφουγκράζεσαι καλύτερα τη συνέχεια και τη διαδροµή, κάτι που σε αναγκάζει να αναµετρηθείς µε την ευθύνη για το αποτύπωµα των σηµερινών σου επιλογών. Δεν διεκδικούµε τη συµµετοχή µας στην ιστορία των ελληνικών πόλεων µόνο δανειζόµενοι την αίγλη εµβληµατικών κτιρίων του παρελθόντος, αλλά επιθυµούµε να επηρεάσουµε το αστικό τοπίο µε τρόπο που η ιστορία θα καταγράψει θετικά όταν καταπιαστεί µε τον βιοκλιµατικό µετασχηµατισµό των πόλεων, την ανθεκτικότητά τους και την προσαρµογή του ελληνικού τοπίου στις ανάγκες των ανθρώπων και του περιβάλλοντος.

Η ιστορία µάς υπενθυµίζει ότι οι επιλογές µας επηρεάζουν και επηρεάζονται, ότι έχουν συνέπειες, αλλά και πως πρέπει να ανταποκρίνονται στις τρέχουσες συνθήκες. Μας τοποθετεί ενώπιον της ανάγκης να συνεισφέρουµε θετικά στη διαµόρφωση του κοινού µας µέλλοντος, µε τις δυνάµεις που έχει ο καθένας. Κατά τη γνώµη µου, δύο είναι τα κλειδιά για να υπερβείς το βάρος της ιστορίας και να την κάνεις δύναµη: η ευθύνη και η αισιοδοξία. Ευθύνη να αντιληφθούµε πως η ιστορία του µέλλοντος απαιτεί τη συνεισφορά µας και αισιοδοξία για να υπερβούµε την ιστορία ως βάρος που µας κληροδότησε το παρελθόν. Εφόσον οι σκέψεις και οι πράξεις µας διαπνέονται από αυτά τα δύο, το µέλλον θα µας δικαιώσει. 

*O Δηµήτρης Ανδριόπουλος είναι Διευθύνων Σύµβουλος του Οµίλου DIMAND A.E.