Του Μανόλη Καψή

Πώς μπορείς να εξοργίσεις τον κόσμο με την κυβέρνηση για τις φωτιές; Ακόμα και τους πιο μετριοπαθείς και ορθολογικά σκεπτόμενους ψηφοφόρους, ακόμα και εκείνους που αναζητούν ένα άλλοθι για την κυβέρνηση ακόμα και στη διαχείριση των πυρκαγιών; Υποθέτω μπορείς, σαν τη Βούλτεψη, να αποφανθείς ότι για τις πυρκαγιές και την ευαλωτότητά μας, δεν φταίει άλλος, αλλά φταίει το ότι δεν έχουμε αρκετούς εθελοντές. Φταίνε οι πολίτες που δεν σπεύδουν να βοηθήσουν το κακόμοιρο το κράτος. Δεν έχουμε αρκετές ευαίσθητες συνειδήσεις και πρόθυμους ακτιβιστές. Να τι φταίει. Πώς δεν το είχαμε σκεφτεί τόσα χρόνια βρε αδελφέ; Ιδού ο ένοχος λοιπόν.

Πόσος χρόνος χρειάζεται για να σου ανέβει το αίμα στο κεφάλι; Για να αρχίσεις τα γαλλικά;

Θα μου πείτε, ποιος ακούει τη Βούλτεψη για τις φωτιές; Ή ποιος ακούει τη Βούλτεψη γενικά. Σωστό κι αυτό. Όχι περισσότεροι από όσους ακούν ή δίνουν σημασία στο δίδυμο Πουλάς-Χάλαρης, που εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ, αποφάνθηκαν ότι για τις πυρκαγιές φταίει "η καθυστέρηση στη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, η έλλειψη τοπικών σχεδίων άμεσης κινητοποίησης, η αποσπασματική οργάνωση και ο πρόχειρος συντονισμός εναέριων και επίγειων δυνάμεων”.  

Η "ανάλυση" ήταν έτοιμη για δημοσίευση πριν καν σβήσει η φωτιά, δόθηκε στη δημοσιότητα όταν ακόμα οι πυροσβέστες επιχειρούσαν επί του πεδίου και μοιάζει σαν να ήταν έτοιμη, πριν ακόμα ξεσπάσουν οι φωτιές στη Ζάκυνθο ή την Αχαΐα. Αλλά αυτό σημαίνει "πρόληψη" υποθέτω.

Η αλήθεια είναι φυσικά ότι δεν χρειάζεται να κάνεις προσπάθεια για να εξοργιστείς με την κυβέρνηση για τις φωτιές. Ακόμα και αν βάλεις στην εξίσωση την κλιματική αλλαγή και τις αντίξοες καιρικές συνθήκες -με την απόλυτη ξηρασία και τους πολύ σφοδρούς ανέμους- τα προφανή όρια που υπάρχουν στις υλικοτεχνικές υποδομές της πολιτικής προστασίας και της πυροσβεστικής αλλά και στο διαθέσιμο προσωπικό, ακόμα -γιατί όχι- και αν υπολογίσεις και τον παράγοντα του ανθρώπινου λάθους -γιατί ποιος είπε ότι οι πυροσβέστες είναι αλάνθαστοι- ακόμα και τότε, ο απολογισμός προκαλεί απελπισία.

Η απελπισία και η οργή δεν είναι βέβαια και το καλύτερο σημείο για μια ορθολογική και ψύχραιμη αποτίμηση του τι πήγε λάθος και του τι έγινε σωστά. Αλλά ακόμα και έτσι, νομίζω ότι μπορούμε να συμφωνήσουμε σε ορισμένα βασικά.

Για παράδειγμα, η πυροσβεστική (και κατά συνέπεια και η κυβέρνηση), μπορούν να καταστούν υπόλογες για τη διαχείριση της φωτιάς και την επιτυχία ή την αποτυχία στην πυρόσβεση, αλλά όχι όμως γιατί ξεσπούν οι φωτιές. Φωτιές ξεσπούν (όπως ακριβώς συνέβαινε και στο παρελθόν) και θα ξεσπούν όλο και πιο συχνά δυστυχώς (λόγω της κλιματικής κρίσης) και θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε μαζί με το φαινόμενο. Οι βασικές αιτίες για τις φωτιές, το πιστοποιούν οι έρευνες της Πυροσβεστικής, είναι η ανθρώπινη αμέλεια και το δίκτυο ηλεκτροδότησης. Δεν είναι οι κατά φαντασίαν εμπρηστές-οικοπεδοφάγοι, ούτε οι ξένοι πράκτορες, ούτε οι μετανάστες που διασχίζουν τα χωράφια.

Μέχρι στιγμής όμως, η αυστηροποίηση της νομοθεσίας για τον εμπρησμό από αμέλεια δεν έχει αποδώσει τα αναμενόμενα, ούτε έχουμε δει και πολλούς εμπρηστές να πηγαίνουν φυλακή άλλωστε. Τα δε πρόστιμα παραμένουν απλά χάδια. Το δίκτυο ηλεκτροδότησης, που ευθύνεται για τις μεγαλύτερες και τις καταστροφικότερες πυρκαγιές των τελευταίων ετών, είναι μια πονεμένη ιστορία που απαιτεί απάντηση. Θα πρέπει να ξεκινήσει στα σοβαρά η συζήτηση για την "ακριβή λύση" της υπογειοποίησης των καλωδίων. Τουλάχιστον σε ορισμένες περιοχές.

Εντάξει, υπάρχουν και οι 19χρονοι που αφού ήπιαν μπύρες και κάπνισαν χασίς είπαν να βάλουν και μια φωτιά και έκαψαν τη μισή Πάτρα, υπάρχουν και αυτοί που πιστεύουν ότι τις φωτιές τις βάζουν τα μεγάλα συμφέροντα και οι εταιρείες που θέλουν να στήσουν ανεμογεννήτριες. Αλλά με την ανθρώπινη μαλα@@@ δεν μπορεί να τα βάλει κανείς. Θα ηττηθεί. Θα ζήσουμε μαζί της, όπως θα ζήσουμε μαζί με τις φωτιές. Επίσης, οι ειδικοί επιμένουν ότι η προσοχή μας πρέπει να πέσει στην πρόληψη. Αλλά όλοι καταλαβαίνουμε τι σημαίνει ένα ειδικό σχέδιο διαχείρισης, για κάθε δασική έκταση στη χώρα.

Και κάτι ακόμα: Το αν ήταν επιτυχής ή όχι η παρέμβαση της πυροσβεστικής, δεν έχει να κάνει με το μέγεθος της φωτιάς ή με τις καμένες εκτάσεις. Γιατί κάθε φωτιά έχει τις ιδιαιτερότητές της. Η μορφολογία του εδάφους, οι καιρικές συνθήκες και το πόσο έγκαιρη υπήρξε η επέμβαση της πυροσβεστικής, παίζουν καθοριστικό ρόλο.

Για παράδειγμα, στη φωτιά στον Βαρνάβα πέρυσι, που η παρέμβαση της πυροσβεστικής ήταν αποτυχημένη, φαίνεται πώς το λάθος έγινε στα πρώτα λεπτά, όταν επελέγη να σωθεί ένα σπίτι, από το να αποτραπεί η εξάπλωση της φωτιάς.

Προχθές, στη φωτιά στην Πάτρα, το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούν εύκολα να γίνουν έργα πρόληψης, γιατί σε αυτές τις περιαστικές περιοχές, τις λεγόμενες "wild land – urban interface” , οι εκτάσεις είναι ιδιωτικές και δεν μπορεί η δασική υπηρεσία ή άλλος φορέας να αποφασίσει καθαρισμούς και καύσεις. Και εφόσον δεν μπορούμε να κάνουμε πρόληψη, μας μένει αναγκαστικά μόνο η καταστολή.

Με δυο λόγια, τα αν η παρέμβαση της πυροσβεστικής υπήρξε ή όχι επιτυχημένη, δεν το αποφασίζουν οι Πουλάς-Χάλαρης με βάση τις εντυπώσεις και τις αντιδράσεις του κόσμου -που φυσικά και είναι εξοργισμένος- αλλά προκύπτει από σοβαρή έρευνα.