Του Ανδρέα Μήλιου

Η δασμολογική πολιτική που ανακοίνωσε ο Ντ. Τραμπ θα προκαλέσει ισχυρούς κλυδωνισμούς στη διεθνή οικονομία και θα έχει σημαντικές συνέπειες στις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές και στις διεθνείς σχέσεις. Τα δασμολογικά μέτρα στοχεύουν στην προστασία της εγχώριας βιομηχανίας των ΗΠΑ, ιδιαίτερα των κλάδων της χαλυβουργίας και της αυτοκινητοβιομηχανίας, στην αύξηση της εγχώριας παραγωγής, στη μείωση της εξάρτησης από τις εισαγωγές, στην ενίσχυση της απασχόλησης και στη μείωση του δημόσιου χρέους και του δημόσιου ελλείμματος, υποτιμώντας, ωστόσο,  τις σημαντικές επιπτώσεις και συνέπειες που θα υποστεί η οικονομία των ΗΠΑ. 

Το ωστικό κύμα της εξαγγελίας των δασμών έπληξε τα διεθνή χρηματιστήρια, με πρώτα τη Wall Street και τον δείκτη του Nasdaq που σημείωσαν πτώση 4% και 6% αντίστοιχα. Οι μετοχές των τεχνολογικών κολοσσών Apple, Nvidia και Tesla σημείωσαν πτώση 9%, 8%, και 5,5% αντίστοιχα. Σε έναν εμπορικά παγκοσμιοποιημένο κόσμο οι πολιτικές  προστατευτισμού μοιάζουν να είναι ένα απονενοημένο διάβημα. Σε περίπτωση που οι πληττόμενες από τους δασμούς χώρες απαντήσουν με αντίποινα, κάτι που είναι αναμενόμενο, τα πλεονεκτήματα που προσδοκά ο Ν. Τραμπ από αυτήν τη δασμολογική πολιτική θα εξελιχθούν σε μειονεκτήματα. Τα προϊόντα των βιομηχανιών που παράγονται με εισαγόμενα υλικά και τα εισαγόμενα προϊόντα του αγροδιατροφικού τομέα θα γίνουν ακριβότερα για τους εγχώριους καταναλωτές, κάτι που θα οδηγήσει σε μείωση της ζήτησης και  της κατανάλωσης, σε αύξηση του πληθωρισμού και σε απώλεια θέσεων εργασίας. Οι μαζικές απολύσεις που πραγματοποίησε ο Ε. Μασκ στις Ομοσπονδιακές Υπηρεσίες και η κατάργηση ομοσπονδιακά χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων (USAID, κ.α.) δημιούργησαν ήδη δυσφορία και ενίσχυσαν τον δείκτη ανεργίας. 

Τα βιομηχανικά μηχανήματα και τα εισαγόμενα καινούρια αυτοκίνητα θα γίνουν σημαντικά ακριβότερα για τον μέσο καταναλωτή, όπως και τα βιομηχανικά  εξαρτήματα και τα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των εξαρτημάτων και των ανταλλακτικών των αυτοκινήτων εισάγεται από το εξωτερικό. Μόνο το 2024 κυκλοφόρησαν στις ΗΠΑ 40 εκατ. μεταχειρισμένα αυτοκίνητα, στην πλειοψηφία τους ευρωπαϊκά, ιαπωνικά και Νοτιοκορεάτικα. Στην αθλητική ένδυση, το 60 % περίπου της παραγωγής των δύο κολοσσών της Adidas και της Nike παράγεται στο Βιετνάμ και στην Καμπότζη, χώρες στις οποίες επιβλήθηκαν δασμοί ύψους 49%. 

Στις σημαντικές συνέπειες θα πρέπει να καταγραφεί και το κλίμα αντιαμερικανισμού που θα αναπτυχθεί, το οποίο θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στον τομέα των υπηρεσιών και κυρίως στον τουρισμό. Ήδη οι τουριστικοί πράκτορες του Καναδά διαπιστώνουν σημαντική μείωση των ταξιδιών προς τις ΗΠΑ. Προφανώς, αυτό είναι δείγμα για το κύμα του αντιαμερικανισμού που θα αναπτυχθεί σε Ε.Ε, Ιαπωνία, Κίνα, και αλλού. Το κλίμα αυτό θα επιδεινωθεί περαιτέρω και από τη διαφαινόμενη συνεργασία μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας που έχει αποικιοκρατικά χαρακτηριστικά και αντικείμενο τον ακρωτηριασμό της Ουκρανίας και τον διαμοιρασμό των σπάνιων γαιών του  εδάφους της μεταξύ των δύο.

Οι σημαντικότερες, ωστόσο, συνέπειες της διεθνούς και εμπορικής πολιτικής του Ν. Τραμπ είναι η εξώθηση της Ευρώπης προς την αμυντική της αυτονομία και δημιουργία αντίπαλου εμπορικού πόλου, που θα συγκροτηθεί από τις πληττόμενες χώρες. Ήδη οι υπουργοί εμπορίου της Ιαπωνίας, της Κίνας και της Ν. Κορέας συναντήθηκαν για να αξιολογήσουν το νέο εμπορικό περιβάλλον και ο Καναδάς προσέγγισε την Ε.Ε. Η συγκρότηση ενός αντιαμερικανικού, αντίπαλου εμπορικού πόλου με όλες αυτές τις χώρες, στις οποίες θα προστεθούν και οι ταχέως αναπτυσσόμενες της Ανατολικής Ασίας, ο οποίος θα συντόνιζε τις εμπορικές πολιτικές του απέναντι στις ΗΠΑ του Ν. Τραμπ θα μπορούσε να εξελιχθεί σε εφιάλτη. 

  Ως πρώτη έμπρακτη απόδειξη της τάσης αυτής μπορεί να χαρακτηρισθεί η εσπευσμένη εξαγγελία της Ε.Ε για ενίσχυση της αμυντικής της αυτονομίας με ένα πρόγραμμα 800 δις ευρώ τα επόμενα χρόνια. Τα κεφάλαια αυτά θα ενισχύσουν τις αμυντικές παραγωγικές δομές και την αμυντική καινοτομία της Ε.Ε και, προφανώς, θα   στερήσουν κεφάλαια και θέσεις εργασίας από την αμυντική βιομηχανία των ΗΠΑ. 

Σημαντικές συνέπειες από την εμπορική πολιτική του Ν. Τραμπ θα καταγράψουν φυσικά η Ε.Ε και οι άλλες βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες που εξάγουν στην τεράστια αγορά των ΗΠΑ. Θα σημειωθούν μείωση του ρυθμού ανάπτυξης, μείωση των εξαγωγών τους και απώλεια θέσεων εργασίας. Εάν όμως συμφωνήσουν να δράσουν ως ενιαίος εμπορικός πόλος, οι συνέπειες για τις ίδιες θα μετριασθούν. Στον μετριασμό των συνεπειών θα συμβάλλει και η μείωση του κόστους παραγωγής που θα προκύψει από την πτώση των τιμών πετρελαίου, αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος. 

Η εμπορική πολιτική του Ν. Τραμπ θα έχει, τέλος, συνέπειες και σε δύο τομείς της Ελληνικής οικονομίας: στον αγροδιατροφικό και στου τουρισμού. Οι ΗΠΑ είναι ο πέμπτος εξαγωγικός προορισμός των ελληνικών αγροτικών προϊόντων και ο αγροτοδιατροφικός κλάδος εκπροσωπεί το 30% περίπου των ελληνικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ, με αξία 2,411 δις ευρώ. Η συρρίκνωση της ζήτησης των ελληνικών προϊόντων  (λάδι, κρασί, γαλακτοκομικά, κομπόστες, κ.α.) στην αγορά των ΗΠΑ, λόγω υψηλότερων τιμών, θα έχει ως συνέπεια την απώλεια εισοδήματος των Ελλήνων παραγωγών και την απώλεια θέσεων εργασίας στις αγροτικές περιοχές. Μείωση επισκεπτών από τις ΗΠΑ θα καταγράψει, ενδεχομένως, και ο τουρισμός που  βραχυπρόθεσμα θα ανασχεθεί από την υποτίμηση του δολαρίου έναντι του ευρώ.

*Ο Ανδρέας Μήλιος είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης, συγγραφέας. Το τελευταίο του βιβλίο "Πως να αναδείξεις τον τόπο σου. Μάρκετινγκ και διαχείριση επωνυμίας τόπων και πόλεων" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ