Ο πρόεδρος Τραμπ, ο Έλον Μασκ και ο πρόεδρος Χαβιέρ Μιλέι της Αργεντινής έχουν διαμορφώσει έναν ιδιαίτερο δεσμό. Ο Μιλέι ήταν ο πρώτος ξένος ηγέτης που συναντήθηκε με τον Τραμπ λίγες ημέρες μετά τη νίκη του στις προεδρικές εκλογές. Ο Τραμπ αποκάλεσε τον Μιλέι "αγαπημένο του πρόεδρο". Και ο Μασκ βρίσκεται σε στενή επαφή με την ομάδα του Μιλέι για τη μεταρρύθμιση του κράτους μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ, αν όχι από πριν. Επομένως, δεν ήταν έκπληξη για όσους παρακολουθούν τα τεκταινόμενα στην Αργεντινή όταν ο Τραμπ ξεκίνησε τη θητεία του μπλοκάροντας κυβερνητικές ταμειακές ροές και απολύοντας κρατικούς υπαλλήλους, όπως ακριβώς ξεκίνησε και ο Μιλέι πριν από ένα χρόνο.

Τους τελευταίους μήνες, ο Μιλέι καυχιέται για την "εξαγωγή" του μεταρρυθμιστικού του μοντέλου. Αναμφίβολα οι κυβερνήσεις θα πρέπει να δανείζονται καλές πρακτικές η μία από την άλλη. Αλλά θα πρέπει να μας βάλει σε σκέψεις το γεγονός ότι οι ΗΠΑ, η κορυφαία οικονομία του πλανήτη, δανείζονται μεταρρυθμιστικές τεχνικές από την Αργεντινή, μια χώρα που χρεοκοπεί συχνά - με εννέα συνολικά πτωχεύσεις – και ουραγό των οικονομικών εξελίξεων τα τελευταία 100 χρόνια. Ο Τραμπ, ο Μασκ και ο Μιλέι μπορεί να μοιράζονται την ίδια αντικρατική ρητορική και να χρησιμοποιούν τις ίδιες τεχνικές, αλλά οδηγούν τις χώρες τους σε πολύ διαφορετικές κατευθύνσεις.

Ο Μιλέι αναδιαρθρώνει το κράτος για έναν καλό λόγο: την αποτυχία του. Στις αρχές του 1900, υπήρχε η έκφραση "πλούσιος όσο ένας Αργεντίνος", ενώ εκατομμύρια Ιταλοί και Ισπανοί μετανάστευαν εκεί με την ελπίδα για μια καλύτερη ζωή. Αλλά λίγο μετά, επικράτησαν λαϊκίστικες και εθνικιστικές πολιτικές. Το 1946, ένας ισχυρός άνδρας της χώρας, ο Χουάν Ντομίνγκο Περόν, ανέλαβε τον έλεγχο και το κόμμα του τελειοποίησε την τέχνη της διοχέτευσης κυβερνητικών πόρων στους υποστηρικτές του. Αυτό το παιχνίδι είχε άσχημο τέλος για την Αργεντινή, με την πολιτική μηχανή να απαιτεί ολοένα και περισσότερα χρήματα πριν από κάθε εκλογική αναμέτρηση, κάτι που οδήγησε σε υπερβολικές δαπάνες και σε έναν επαναλαμβανόμενο κύκλο έκρηξης, κατάρρευσης, υποτίμησης και χρεοκοπίας - μέχρι το 2020. Το κατά κεφαλή ΑΕΠ της Αργεντινής, κάποτε από τα υψηλότερα στον κόσμο, είναι σήμερα ένα μικρό κλάσμα του ΑΕΠ της Ιταλίας και της Ισπανίας.

Αυτό ήταν το σκηνικό στο οποίο ο Μιλέι έθεσε υποψηφιότητα για πρόεδρος, κουνώντας χαρούμενα ένα αλυσοπρίονο μπροστά από πλήθη υποστηρικτών. Σε αντίθεση με τους περονιστές προκατόχους του, ο Μιλέι δεν κατηγόρησε τους ηλικιωμένους στρατηγούς και τους ξένους πιστωτές για τα δεινά της χώρας. Αντίθετα, είπε την αλήθεια. Είπε ότι η κυβέρνηση της Αργεντινής ξόδεψε πάρα πολλά, κάτι που την ανάγκασε να τυπώσει περισσότερα χρήματα και αυτό με τη σειρά του οδήγησε σε πληθωρισμό και στο τέλος στη χρεοκοπία. Η λύση του ήταν να περικόψει τον προϋπολογισμό και αυτό έκανε από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του, με την υποστήριξη μιας ομάδας έμπειρων τεχνοκρατών. Με ένα επιθετικό στυλ διακυβέρνησης - συχνά χρησιμοποιώντας διατάγματα - έχει δημιουργήσει επικριτές, αλλά το ίδιο έκαναν και οι περονιστές πριν από αυτόν.

Στο επίκεντρο του προγράμματος του Μιλέι είναι το εμβληματικό αλυσοπρίονο για περικοπές 5% του ΑΕΠ στον προϋπολογισμό. Το πέτυχε αλλάζοντας τη φόρμουλα στις πληρωμές των συντάξεων, πραγματοποιώντας περικοπές στα δημόσια έργα και μειώνοντας τις επιδοτήσεις σε υπηρεσίες κοινής ωφέλειας και μεταφορών, μεταξύ άλλων μέτρων. Μείωσε τον αριθμό των κρατικών υπαλλήλων κατά περίπου 35.000 άτομα το 2024, μειώνοντας το εργατικό δυναμικό κατά περίπου 7%.

Οι δημοσιονομικά αξιέπαινες μεταρρυθμίσεις του έχουν προξενήσει πόνο. Το Φεβρουάριο του 2024, ο Μιλέι υπερδιπλασίασε τις τιμές των εισιτηρίων στα λεωφορεία και τα τρένα, ενώ η μεταρρύθμιση των τιμών στις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας τον Ιούνιο εκτιμήθηκε ότι έπληξε τα νοικοκυριά της μεσαίας τάξης, οδηγώντας σε αύξηση 155% στους λογαριασμούς ρεύματος. Η ανεργία αυξήθηκε από το 5,7% στο 6,9% από το γ' τρίμηνο του 2023 στο γ'  τρίμηνο του 2024, ενώ το ποσοστό του πληθυσμού της Αργεντινής που ζει στη φτώχεια εκτινάχθηκε κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες και κορυφώθηκε πάνω από το 50% το α' εξάμηνο του 2024.

Μέχρι σήμερα πάντως, οι Αργεντίνοι μένουν πιστοί στον Μιλέι. Πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το ποσοστό αποδοχής του κυμαίνεται κοντά στο 50%. Πολλοί δεν βλέπουν εναλλακτική λύση - και στην οικονομία διαφαίνονται κάποιες αχτίδες ελπίδας. Όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Δεκέμβριο του 2023, ο δείκτης τιμών καταναλωτή έτρεχε με μηνιαίο ρυθμό 25,5%. Πλέον η οικονομία ομαλοποιείται και οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν μόνο κατά 2,2% τον Ιανουάριο του 2025. Ο Μιλέι ανακοίνωσε πρόσφατα μια σειρά από άλλους θριάμβους, συμπεριλαμβανομένου ενός δημοσιονομικού πλεονάσματος για το 2024 και της ανάπτυξης του ΑΕΠ το γ' τρίμηνο, σε εποχιακά προσαρμοσμένη βάση. Με την ισχυρή υποστήριξη του Τραμπ, η Αργεντινή φαίνεται έτοιμη να εξασφαλίσει ένα νέο πρόγραμμα από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ενώ ο Μιλέι πρότεινε μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου ΗΠΑ-Αργεντινής στο Συνέδριο Πολιτικής Δράσης των Συντηρητικών (CPAC) τον προηγούμενο μήνα. Στην ίδια εκδήλωση, ο Μιλέι χάρισε στον Μασκ ένα αστραφτερό αλυσοπρίονο.

Το να είσαι ο αγαπημένος πρόεδρος του Τραμπ έχει οφέλη. Το ερώτημα είναι τι κερδίζει ο Τραμπ – και ο Αμερικανικός λαός – από αυτή την ειδική σχέση. Δυστυχώς, η απάντηση φαίνεται να είναι οι πολιτικοί θεατρινισμοί του Μιλεί απέναντι στο κράτος και όχι ένας τεχνοκρατικός τρόπος διακυβέρνησης.

Όπως ο Μιλέι, ο Τραμπ ξεκίνησε τη θητεία του διατάζοντας μαζικές απολύσεις και τον τερματισμό της τηλεργασίας στο ομοσπονδιακό εργατικό δυναμικό. Όμως, αντί να εκριζώνει κομματικούς εγκάθετους από την κυβέρνηση, ο Τραμπ απολύει τακτικούς δημόσιους υπαλλήλους και ανώτατους στρατιωτικούς για να τοποθετήσει πιστούς του MAGA [Make America Great Again] δόγματος. Απέλυσε γενικούς επιθεωρητές, των οποίων η δουλειά ήταν να προσέχουν για περιστατικά κακοδιαχείρισης, ενώ άφησε τους εικοσάρηδες προγραμματιστές του Μασκ να "ρουφήξουν" κρίσιμες πληροφορίες από τα πιο αυστηρά φυλασσόμενα υπολογιστικά συστήματα της χώρας.

Αντίθετα με τον Μιλέι - που έβγαλε το αλυσοπρίονο για να πετύχει έναν συγκεκριμένο δημοσιονομικό στόχο προκειμένου να σταθεροποιήσει την οικονομία - ο Τραμπ πανηγυρίζει για το γεγονός ότι χρησιμοποιεί τις εξουσίες του για την κατάργηση προγραμμάτων για την ποικιλομορφία, την κοινωνική ισότητα και την ένταξη και για να σκοτώσει το "βαθύ κράτος". Εν ολίγοις, η ομάδα του Τραμπ μέχρι στιγμής δημιουργεί περισσότερους τίτλους στα ΜΜΕ απ' ό,τι εξοικονόμηση πόρων, ενώ κάνει σημαντική ζημιά στην πορεία αυτή.  

Αφού κινήθηκε για να διαλύσει την Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ ο Μασκ θριαμβολόγησε στο Χ: "Περάσαμε το Σαββατοκύριακο βάζοντας την USAID στον θρυμματιστή. Θα μπορούσα να πάω σε μερικά υπέροχα πάρτι. Αντίθετα έκανα αυτό". Αυτή η επαίσχυντη και παράνομη πράξη έθεσε αμέσως σε κίνδυνο ανείπωτες ζωές και υποβάθμισε τη θέση της Αμερικής στον κόσμο, ενώ η εξοικονόμηση δαπανών μπορεί να είναι μικρότερη από αυτή που διαφημίζεται, επειδή διάφορα προγράμματα USAID ενδεχομένως να αποκατασταθούν από τα δικαστήρια ή να μεταφερθούν στο Υπουργείο Εξωτερικών.

Για την Αμερική το να λειτουργεί σαν να είναι η Αργεντινή δεν είναι μια καλή εικόνα. Η Αργεντινή είναι μια αποτυχημένη χώρα που μόλις τώρα άρχισε να αλλάζει πορεία μετά από επώδυνες μεταρρυθμίσεις. Αν ο Τραμπ ήταν πραγματικός μεταρρυθμιστής, θα είχε παρουσιάσει συγκεκριμένους δημοσιονομικούς στόχους, θα είχε τοποθετήσει έμπειρους τεχνοκράτες σε ηγετικές θέσεις και θα εστίαζε στην παροχή τεχνολογικής καινοτομίας υψηλής αξίας. Αντίθετα, μας οδηγεί στον περονιστικό δρόμο όπου η πολιτική δύναμη έχει μεγαλύτερη σημασία από την ορθή πολιτική. Όπως μας διδάσκει η Αργεντινή, 100 χρόνια δυστυχίας θα μπορούσαν να ακολουθήσουν αν το κράτος δικαίου αντικατασταθεί από την ισχύ του ενός.